Grote lampepoetser
De grote lampepoetser of gewoon lampepoetser (Typha latifolia) is n tot ruum twee meter hoge plaante van voedselrieke oevers mit lange grote blaojen, en n karakteristieke brune sigare an t uuteinde van zien stengels. De plaante bleuit in juni tot en mit juli mit de mannelike aore meestentieds drekt boven de vrouwelike lochtbrune aore, waoran de bloemen vastezitten. Bie riepheid bin de vrouwelike aoren zwartachtig bruun; de sigaren. Bie de kleine lampepoetser bin de riepe sigaren geelachtig tot greunachtig van kleur. De lampepoetser wördt zo eneumd umdat t in n bietjen op n poetsding van n lampe lik.
Verspreiding bewark
De lampepoetser kömp vake veur an de waoterkaanten in iezelig voedselrieke umstaandighejen en in zure, voedselrieke wördende vennen en plassen. De plaante kömp niet veur an grote open waoters. De plaante kan zich onder gunstige umstaandighejen aordig vlogge deur middel van wortelstokken verspreien.
De lampepoetser steet bekend as n bescharmde plaantensoort, mer steet niet op de rooie lieste en oek niet op de Lieste van wettelik bescharmde plaanten in Nederlaand en op de lieste van wettelik bescharmde plaanten in België.
Gebruuk bewark
De edreugden riepe bleuiwieze wördt deur kienders wel an-esteuken en gebruukt as stinksigare. De pluize uut de riepe bleuiwieze is heel händig bie t anmaken van n vuur. De wortelstokken bin iezelig zetmeelrieke en vormen n bron van voedsel bie extreme overleving. In t veurjaor kunnen de jonge knoppen egeten wörden as n soort asperzje.
Nedersaksies bewark
- Drèents:
- laampepoetser
- doezebolten
- toerebolten
- toezebolten (o.a. Ni'jlusen)
- Stellingwarfs:
- koedulen
- stoezeboolten
- Veluws:
- lampepoetser
- rietsegaar, rietsegare
- toezebolle (Veessen, Epe, 't Attemerbroek)
Zie oek bewark
Uutgaonde verwiezing bewark
|
Commons: Grote lampepoetser - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden. |
|
Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze. |