Hendrik Entjes

Hendrik Entjes (Rheine, Westfalen, 17 september 1919 - Ni'jlusen, 8 mei 2006) was dialectoloog en hooglerer Nedersaksisch an de Rieksuniversiteit Grunning. Hi'j was ien van de anfieteraors van de Nedersaksische taal en literetuur binnen de Nedersaksische Beweging.

Waandel

As kiend kwaamp hi'j naor Vroomshoop, daoras hi'j opgreuiden. Hi'j gaf les in Nederlaands in Almelo, Amersfoort en Zwolle. Van 1960 töt 1964 was hi'j lector Nederlaandse taal- en letterkunde an de Westfälische Wilhelms-Universität in Münster. Daarnao weur hi'j wetenskappelike kracht op 't Nedersaksisch Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen onder prof. dr. Klaas Heeroma, de eerste hooglerer Nedersaksische taal- en letterkunde. Tien jaor later weur Entjes zölf hooglerer Nedersaksisch, töt zien emeritaot in 1982.

Onderwaarpen

Entjes zetten hum in veur een gelieke achting veur 't Nedersaksisch ten opzichte van wat ze veur enkele jaoren nog 't Algemien Beschaafd Nederlaands neumden. Hi'j maakten studie van taal en volksleben in Oost-Nederlaand en angrenzende gebieden in Duutslaand, en schreef veule boeken en stokkies in tiedschriften. Ien van zien bezundere interesses was t Vjenne, zien geschiedenis en zien taal (daor as-e op epromoveerd is). Ok hef-e an literaire producties mitewaarkt, ondermeer as redacteur van het tiedschrift Boekenbus, en mitwarker van Twijspaalk, en hef e mitehölpen um de literatuur van Oaveriessel op de kaorte te zetten.

In verscheiden geschriften weug Entjes de Nedersaksische schrieverije, gunk e in op vraogstokken rond streektaal en literetuur en reup e op töt zölfbesef en verheffing op literair en cultureel gebied. Hij gaf de verzamelde gedichten van de slim geliefde Aoveriesselse dichteres Johanna van Buren uut. Ok pleitte e veur erkenning van 't talent van schrievers zoas Johan Buursink en de wèenselijkheid um die heur verzamelde wark uut te geven.

Naolaotenschop

Uut Entjes zien schrieverije sprek betrökkenheid, mar mangs ok 't gevuul een roepende in de wuuste te wezen of an een dood peerd te roppen. Toch had e wal degelijk invloed; zo fieterde hij as hooglerer Nedersaksisch de studenten Martin Koster en Ton Kolkman an um een Nedersaksisch tiedschrift op te zetten, zoas e det zölf ok al ies had edaone. Daor kwaamp in 1979 't Drèents letterkundig tiedschrift Roet van, det op zich weer naovolging kreeg in de vörm van Grunnings tiedschrift Krödde.

Op 13 september 2019 wördden in Zwolle een Nedersaksisch symposium eholden, 't eerste in een riege. 't Wördden ok wal 't Entjes-symposium enuumd en was organiseerd rond de honderdste geboortedag van Entjes en 't verschienen van Nedersaksisch in een notendop. Inleiding in de Nedersaksische taal en literatuur.

Waarken

• Tweespraak (Van der Veen, 1965 - aover Simon van Wattum, redactie deur Hendrik Entjes)
• Woordenboek van het Vriezenveens (1969)
• In Holland staat een huis. Niederländisch für anfänger (1969)
• Bij ons in Nederland. Niederländisch für Fortgeschrittene (1970)
• Die Mundart des Dorfes Vriezenveen in der niederländischen Provinz Overijssel (diss., 1970)
• Omme sonderlinge lieve toe den vene. Uit de geschiedenis en het volksleven van Vriezenveen (1970)
• Het dialect van Winterswijk (1971-1982)
• "Kann nit verstan". Eine Einführung ins Niederländische (1973)
• Dialektatlas van Gelderland en Zuid-Overijsel (1973)
• Dialecten in Nederland (1974)
• Nedersaksische taal- en letterkunde (1975)
• Van duivels, heksen en spoken. Nederlandse volksverhalen (1976)
• Over het ontstaan van Vriezenveen (1979)
• Verzamelde gedichten / door Johanna F. van Buren; verz. en van een verklarende woordenlijst voorz. door H. Entjes (1981)
• Dialektatlas van Zuid-Drente en Noord-Overijsel (1982)
• Mundartatlas der alten Grafschaft Bentheim von A. Rakers (1993, mit Hermann Niebaum)

Buten dizze webstee

• Filmpien mit 'n kört interview mit Hendrik Entjes
• Interview mit Hendrik Entjes op de webstee van 't Meertens Instituut

Verwiezings

Dit stok is eskreven in 't Zuudwest-Zuud-Drèents van de Drèents-Oaveriesselse grèensstreek.