Madeira

Madeira (uutspraak: [mɐˈðejɾɐ], Portugees veur holt) is n eiland in de Atlantiese Oseaan, ongeveer 700 kilometer ten westen van Afrika en 1000 kilometer ten zuudwesten van de Portugese kust. Samen mit Porto Santo en de zudeliker liggende eilanden Ilhas Desertas en Ilhas Selvagens vörmp t de archipel en autonome regio Madeira van Portugal. De Azoren hebt binnen Portugal de zelfde staotus. De grootste stad op Madeira is Funchal, dat geliek ok de heufdstad is van de autonome regio.

Madeira
Vlagge van Madeira	Wapen van Madeira
Bestuur
Ligt in	Portugal
Heufdstad	Funchal
Oppervlakte	797 km²
Bevolking
Inwoners	267.938
Dichtheid	300 inw./km²
Koordinaten	32° 22′ N, 16° 17′ W
Aoverig
Religie	rooms-katholiek
Talen	Portugees
Munteenheid	euro
Tiedzaone	UTC 0

Madeira hef n mirakels mild klimaot, de temperatuur ligt haost altied tussen de 16 en 22 °C. t Eiland is deur de natuur, de veule bossen en de bargen populaer bie wandelaars en natuurgenieters. Umdat de kust veural uut stikke rotswanden bestiet en der zwat gien zandstranden bint, is der op Madeira gien massatoerisme. De eilanden hebt n vulkaniese oorsprong. De hoogste barg is de Pico Ruivo (1862 m).

De bekendste spesialiteit uut de Madeirese keuken is de verstarkte dessertwien die dernaor vernuumd is. Behalve deur disse Madeira-wien stiet t eiland ok bekend um de espada, de zwarte daegenvis (Aphanopus carbo).

De veule exotiese bloemen die der in t wild gruuien kenmarken t eiland zodaonig dat Madeira ok wel t bloemeneiland enuumd wordt. t Eiland hef n koppel endemiese vogelsoorten waorvan de Madeiravinke de bekendste is. Ok he'j veule laurierbossen (laurisilva) op Madeira, dit landschopstype stiet ok op de UNESCO-weerldarfgoedlieste. Deur de vulkaniese oorsprong kump der op de eilanden gien enkel inheems zoogdier veur.

Madeira kenmarkt zich deur zien unieke netwark van levada's; smalle irrigasiekanalen die aover t hele eiland deur de bargen an-elegd bint. Vanwege de stikke noordkust is de kolonisasie van t eiland an de minder stikke zuudkust begunnen, waor ok de heufdstad Funchal ligt. t Water vanuut de bargen in t noorden wordden via de levada's naor t relatief dreuge zuden ebracht. Langes disse levada's is altied n voetpad an-elegd, um onderholdswarkzaamheden te vergemakkeliken. Op partie plekken bint disse päächies mar 20 sentimeter breed en lopen ze vlak langes n stikke ofgrond. Op andere plaatsen bint ze zwat twee meter breed. A'j goed op de börties let en eventuele adviezen van de lokale bevolking opvolgt, bint ze geschikt um derlanges te kuieren.

Bestuurlike indeling

Madeira is onderverdeeld in de volgende gemeenten:

• Calheta (Madeira)
• Câmara de Lobos
• Funchal
• Machico
• Ponta do Sol
• Porto Moniz
• Porto Santo
• Ribeira Brava
• Santa Cruz
• Santana
• São Vicente

Bevolking

Toe Madeira in de 15e eeuw deur de Portugezen ontdekt wordden, was t niet deur mensen bewoond. De eerste bewoners waren Portugezen, die veural uut de provinsie Minho kwammen. Hoewel de bevolking dus van oorsprong Portugees is, hef zich op Madeira en op de eilanden die der kortbie liggen in loop der jaoren n eigen amparte kulturele identiteit ontwikkeld.

Foto-uutstalling

• 
  Levada op Madeira
• 
  Route naor de Pico do Arieiro
• 
  Onweer, Garajau
• 
  Farol da Ponta de São Lourenço op t eilandtien Ilhéu do Farol
• 
  t Oostelike schiereiland Ponta de São Lourenço

Geboren op Madeira

• Cristiano Ronaldo, voetballer

Uutgaonde verwiezing

Commons: Madeira - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et oustveluwske dialekt van Heerde, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.