Pomerano is de språke van inwunners van Pommeren dee rund de 19. eywBrasilie etrökken binnen (pomeranos, pommeranos). De språke is en varieteit van et oustpommersk, dat underdeyl formt van et neadersassisk.

Traditioneel kolonistenhüüs van de pomeranos in Espírito Santo (Brasilie), 1983.

Språke bewark

Språkvöärbeald: et pomerano üüt Espírito Santo.

Et pomerano is ebaseerd up et oustpommerske dialekt en behöyrt dårmead tot et oustneadersassisk. In et pomerano binnen der in de loup der tyd en bült portugeeske leynwoorden ineslöäpen. De intonaty en de üütspråke binnen lykewels typisk neadersassisk ebleaven, lykas under andere de grammatika, et untbreaken van vertweyklanking, en et pomerano hevt ouk neet deylenöämen an de hougdüütske klankversküving.

Vöärbealden bewark

  • 'Ik wi ok as wat schriva am Semeador.' (Ik wil ouk wat skryven vöär et weakblad.)
  • 'Wenn a Mesch krank wür, wür Kavera Tee kokt' (As en meansk slim wördt, wördt der krüdentee ekoaked.)
  • 'Papa dei nana Vend rira un de alles köpa.' (Papa is nå de winkel ereaden en hevt alles ekocht.)

p-t-k-behold:

ik - (nds:) ik - (de:) ich - (nl:) ik
ok - (nds:) ouk - (de:) auch - (nl:) ook
wat - (nds:) wat - (de:) was - (nl:) wat
kokt - (nds:) (e)koaked - (de:) gekocht - (nl:) gekookt
köpa - (nds:) koupen - (de:) kaufen - (nl:) kopen;

untbreaken van vertweyklanking:

rira - (nds:) ryden - (de:) reiten - (nl:) rijden
schriva - (nds:) schryven - (de:) schreiben - (nl:) schrijven

et vordvallen van nasalen:

Mesch - (nds:) meansk - (de:) Mensch - (nl:) mens

behold van de intervokale wryvklank:

schriva - (nds:) skryven - (de:) schreiben - (nl:) schrijven[1]

Situaty vandage de dag bewark

In de tweyde wearldoorlog is et antal spreakers flink edaald, dat antal is inmiddels weader to-enöämen. Um en nåby 120.000 meansken pråten vandage de dag aktiv pomerano in de brasiliaanske deylståt Espírito Santo, dårnåst binnen der spreakers van et pomerano in Minas Gerais, Rondônia, Santa Catarina en Rio Grande do Sul[2]. Al mid al hevt et ungeväär 300.000 spreakers[3]. In Santa Maria de Jetibá is der en pomerano radiosender mid name Pommer Rádio.[4] In et kader van de PROEPO-projekt is et tweyspråkig skoolunderwys inesteld en is der en woordebook mid 16.000 lemmas[5][6] en en skoolbook üütebröcht.

Officiele status bewark

 
Gemeynden in de deylståt Espírito Santo wår et pomerano nåst et portugeesk en officiele status hevt

Espírito Santo bewark

Santa Catarina bewark

In de stad Santa Leopoldina (deylståt Espírito Santo) wördt der ouk pomerano espröäken.

Rio Grande do Sul bewark

Rondônia bewark

Literatuur bewark

Literatuurverwysingen bewark

  1. Alle vöärbealden kummen üüt: O Semeador, Espírito Santo, juli 1993 (karkblad)
  2. Ismael Tressmann,A Co-Oficialização da Língua Pomerana,2009
  3. Deutsche Welle: Espírito Santo investe na preservação da língua pomerana
  4. Pommer Rádio, programação
  5. Marcelo Remígio: Cidade serrana do Espírito Santo mantém viva língua de origem saxônica. In: O Globo van 22 december 2012. (portugeesk).
  6. Beate Höhmann, Mônica Maria Guimarães Savedra: Das Pommerische in Espírito Santo: ergebnisse und perspektiven einer soziolinguistischen studie. In: Pandaemonium Germanicum, São Paulo Nr.18, dec. 2011, darde alinea
  7. Município de Itarana participa de ações do Inventário da Língua Pomerana, stadhüüs van Itarana
  8. «Lei Municipal nº 1.195/2016 de Itarana/ES». itarana.es.gov.br
  9. Vereadores propõem ensino da língua pomerana nas escolas do município, bekeaken up 21 augustus 2011
  10. MENSAGEM LEGISLATIVA Nº 040/10, bekeaken up 2 november 2011
  11. Aprovado projeto para ensino de língua pomerana, bekeaken up 2 november 2011
  12. Bancada PP comenta cooficialização pomerana
  13. percurso linguístico dos pomeranos de Espigão D Oeste-RO, bekeaken up 2 november 2011
  Dit artikel is eskreaven in et westveluwsk, in de Nysassiske Skryvwyse.