Stad en Lande is de oale noam veur de provìnzie Grunnen dij tot loat in de 19e aiw tou bruukt wuir. De noam is ontstoan dou de Stad en de Ommelanden noa de reduksie van Grunnen soamen as zeuvende gewest toutraden bie de Republiek. Tot de 19e aiw tou bestonden der grode tegenstellens en spannens tuzzen de Stad en de Ommelanden. Dou dizze deur ainhaidsgevuil tiedens de Franse bezetten vot gongen wuir de noam Grunnen ook akseptoabel veur t gebied boeten de Stad om.

Gewest Stad en Lande in 1658

Koarel V bewark

In 1536 woz Koarel V Grunnen tou te vougen aan zien "kolleksie" Nederlaandse gebieden. Hai vougde Stad en omliggende gebieden soamen tot n provìnzie, dij paart wuir van t Boergondische kraitsen. De nije provìnzie kreeg n bestuur, woarbie de positsie van de Stad dominant was (bleef). n Waarkelke ainheid wuir de provìnzie anders nait.

De Opstand bewark

Noa Karel t der tou deed, wuir hai in de Nederlanden opgevolgd deur zien zeun Filips II. Dij opvolgen wuir in Grunnen in eerste ploats naauwlieks opmaarkt. De weerstand dij t regime van Filips mit noame op religieus terrain opruip was veur de Ommelanden n meugelkhaid om zoch tegen de Stad of te zetten. Woar de Stad zoch nog wel vinden kon in de Passifikoatsie van Gent, moz zai waainig hebben van de Unie van Oetrecht. De Ommelanden doarntegen zagen in de Unie n uutlezen kaans om zoch van t stedelke juk te bevraiden.