Verskil tüsken versys van "Sallaands"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Tw-logo|Sallaanse täälwiezer}}
[[Ofbeelding:Sallaans.png|thumb|250px|'t Sallaanse täälgebied]]
't '''Sallaans''' is een [[Nedersaksisch]]e [[dialekt|dialectgroep]] in 't westen van de [[Nederlaand|Nederlaanse]] pervinsieprevinsie [[Oaveriessel|Overiessel]], um perciesprecies te wezen in de regio [[Sallaand]] en dus ok in de dörpen [[Heldern|Ellendoorn]], [[Nijverdal]] en [[Hooltn|Olten]] die vandäge de dag een nauwe baand mit [[Tweante|Twente]] emmen. Värder praoten ze in [[Kampen]] en in de umgeving van Kampen ok Sallaans. In de [[Kop van Overiessel]] praoten ze gien Sallaans mär [[Stellingwarfs]].
 
't Sallaans ef veural vule overienkomsten mit 't [[Oost-Veluws]] en 't [[Drèents|Drents]] en in mindere maoten mit 't [[Stellingwarfs]], [[Urkers]] en [[West-Veluws]]. 't Sallaans is beheurlijk beïnvloed deur 't [[Hollaans|Ollaans]], een invloed die naor 't oosten toe dudelijk minder wört. Daor leg 't grote verskil mit 't veul be-ollenere [[Tweants|Twents]]. [[Raolte]] leg midden in 't Sallaanse täälgebied. 't Dialect mit beslis 't grootste antal sprekers is 't [[Zwols]]. 't Sallaans ef de [[ISO 639]]-3-code '''sdz'''.
 
==Täälgebied==
't Sallaans beslät, zoas ezegd, ongeveer 't westen van de pervinsieprevinsie Overiessel, mär 't kump niet perciesprecies overiene mit 't gebied dät [[Sallaand]] enuump wört. De greins mit 't Twents löp tussen [[Hooltn|Olten]] (Sallaans) en [[Riesn|Riessen]] ([[Tweants|Twents]]), tussen [[Nijverdal]] en [[Wierdn|Wierden]] en tussen [[n Ham|d' Am]] en [[Vreeznveen|Vriezenvene]] ('t [[Vjens|Vriezenveens]] is eigenlijks een dialect ampart). In sommige definities löp 't Sallaans deur over [[Duuts]] grondgebied (in 't [[Grafschaft Bentheim]]) tot in [[Drenthe]], bi'j [[Skoonebeek]]. De greins mit 't Oost-Veluws wört evörmp deur de [[Iessel]], dit is nogal een willekeurige greins. 't [[Stellingwarfs]]e täälgebied in Overiessel kump overien mit de gemiente [[Stienwiekerlaand]] (ok wel de [[Kop van Overiessel]] enuumd); allienig 't dialect van [[Veno]] wört as enclave ok wel bi'j 't Sallaans erekend. Tenslotte bin de Noord-Overiesselse dörpen [[Stappest]]-[[Roevène]], [[Ni'jlusen]], [[De Vaort]] en [[Slagharen|Slagaren]] en een antal kleinere pläsen daor in de umgeving Drentstälig.
 
De dialecten van [[Kampen]] en umstreken en [[Gällemuun]] wörren soms niet bi'j 't Sallaans erekend, umdat ze westelijker van kerakter bin (zie ieronder). De täälkundige [[Harrie Scholtmeijer]] <ref>Scholtmeijer, Harrie (2006), ''Mörn! Taalgids Overijssel'', Assen: In Boekvorm Uitgevers bv.</ref> dielt ok de dialecten van rond [[Zwolle]] en de dialecten tegen de greins mit Twente niet bi'j 't Sallaans in mär rekent ze tot twie ni'je groepen:
Regel 39:
Wat de [[medeklinker]]s anget vaalt de syllabedragende nasaal op: van de ''uutgaank'' ''-en'' wört allienig de ''n'' uut-espreuken. Zo is 't ''<small>(</small>h<small>)</small>ietn/<small>(</small>h<small>)</small>eetn'', ''loopm'', ''wärkng''. Dit wört in de mieste spellingssystemen niet uut-eskreven. De [[h]] wört in 't westen van 't täälgebied (in en rond [[Zwolle]] en [[Kampen]]) niet uut-espreuken (dit is ok nog zo in 't [[Urkers]]). De [[r]] wört in de pläsen [[Kampen]], [[Zwolle]] en [[Dèventer|Deventer]] "brouwend" uut-espreuken, mär daorbuten altied erold.
====PercessenPrecessen in de klankleer====
Zoas boven op-emärkt, ef 't Sallaans invloed ondervunnen van 't Ollaans. Dit wört in de Sallaanse klinkers mitiene dudelijk. Woorden mit in 't [[Achterhooks|Achteroeks]], [[Tweants]] en [[Limburgs]] een ''oo'' kriegen in 't Sallaans een ''oe'': ''goed'' "good", ''<small>(</small>h<small>)</small>oek'' "hook". Dit gelt ok veur de ''ee'', die ier een ''ie'' wer: ''nie(t)'' "neet". De ''oe'' in een woord as ''hoes'' veraanderde ier väke in ''uu'', mär dät is lange niet in alle woorden 't geval. Zo kennen zwat alle Sallaanse dialecten ''huus'' en ''uut'' naost ''moes''. Dit is ok 't geval in 't Oost-Veluws en in sommige [[Drents]]e dialecten (en kump ok buten 't Nedersaksische täälgebied veur, bi'jveurbeeld in 't [[Venray]]). De of-ekörte ''e'', die in 't Nederlaans tot ''e'' ewörren is, kan in 't Sallaans op drie menieren uut-espreuken wörren. Rond Kampen en in pläsen mit lichtkaans [[Drèents|Drentse]] dialectinvloed <ref>http://www.meertens.knaw.nl/vdw/2000.1/entjes.html</ref> zie-j daor een ''ee'' veur (''eten''), rond Zwolle en [[Dèventer|Deventer]] een ''ae/è'' (''èten'') en in de rest van Sallaand een körte ''e'' (''etten''). De [[clusters]] ''old'' en ''olt'' bleven in 't Sallaans be-ollen: ''old'' en ''gold''.