Verskil tüsken versys van "Beleg van Breevoort (1672)"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
NaegelBot (Oaverleg | bydragen)
K Bot: autematies tekse vervungen (-lijk +lek)
Droadnaegel (Oaverleg | bydragen)
Spellen
Regel 2:
[[Ofbeelding:Louis XIV of France.jpg|thumb|Lodewiek XIV]]
[[Ofbeelding:Christoph_Bernhard_von_Galen_1670.jpg|thumb|Bernhard von Galen]]
[[Ofbeelding:Brevoort_1734.jpg|thumb|Breevoort mitmet vestingwarken]]
[[Ofbeelding:1743-brevoort.jpg|thumb|MarkteMarkt van Breevoort deur [[Jan de Beijer]] op [[14 augustus]] [[1743]]]]
Et '''Beleg van Breevoort in 1672''' was nenn [[belegeringe|beleg]] van [[12 juni]] [[1672]] tot 19 juni in et [[rampjoar]] [[1672]] deur generaol st.Paul uut [[Münsterland]] in et [[Gelderlaand|GeldersenGelderse]] [[Breevoort]] deurin opdrach van den Biskoppe van Münster ([[Bommen Berend]]) wat nenn ende mösmos maken an den macht van dende [[Republeek der Zeaven Vereanigden Nederlaanden|Republiek der Zeuven Vereanegde Nederlanden]].
 
==Veurgeskiednis==
 
Den veurspood van dende [[Republeek der Zeaven Vereanigden Nederlaanden|Republiek der Zeuven Vereanegde Nederlanden]] was nen doornedoorn in et oogoge van dende [[Frankriek|FraansenFransen]] [[ZünnekönningZunnekönning]] Lodewiek XlVXIV deeden verskillendenverskillende peugingenmoalen undernamprebeerden um dizzen te undermienenondermienen. In [[1672]] spanden Frankriek soamensamen mit [[Engelaand]] en dende biskoppenbisköppe van [[Münsterland|Münster]] en [[Köln]] um dende Republeek nenne lesse te learn.
 
Den kracht van de RepubleekRepubliek lag bi-j den Hollaandsen vlottevloot, moar an et laandleager wöddenwodden neet völvölle andachtandach eschonken, onderhold veuran [[Vesten|vestingwarken]] wöddenwodden verwoarloostverwoarloosd, en de grenzesteedngrenssteadn langs den [[Rijn]] zoas [[Rijnbark]], [[Rees]], [[Wesel]], [[Emmerik]] waren volgens afsproak deur genög soldaotn bezet, maor den gevechtskracht had neet völ meer um et lief.
 
DeDen moarschalkenmoarschalk Condé Turenne, mitmet den könning Louis QuartorzeXIV trokken end mei 1672 mit nenn leager van 120.000 soldoatn deur et Luukse Laand noar [[Bonn]] woarbi-j steednsteadn Orsoy, Burik, Rijnbark, Wesel, Rees en Emmerik as riepe peern in den maand veelen. [[Johan de Witt]] nütteldennöttelden "As Rijnbark verloarn is, zo is ons gansen laand verloarn". Et kosttenkossen neet et gansenganse laand, moar wal et halvenhalve laand, en Johan de Witt zien leaven.
 
[[Bommen Berend]] deeden zien eugeoge al op dende [[heerlekheid]] [[Borklo]] had loaten vallen, moar doar toon mit nenn blauwenblauw eugoge vanof kwam, wol altied nog wroakwraak. Deur den Fraansen könning waren himum Borklo, [[Lingen]] en de veroaveringen in [[Grunnen_(provinzie)|Grunnen]] en [[Frieslaand|Freeslaand]] beloftbeloafd, moar boavendeen alles noordelek van de [[Iessel (revier)|Iessel]] mocht e braandschatten. [[1 juni]] 1672 was veur himum den dag van wroakwraak en veel hi-je mitmet zienziene MünstersenMünsterse trüppentröppe vannuut [[Noordhoorn (Duutslaand)|Noordhoorn]] hetet groandgebeedgrondgebeed van dende RepubleekRepubliek binnen. Zie maaktenmakte zich in kortenkorte tied meister van steednsteadn: [[Oldnzel]], [[Oatmörsken]], [[Almelo]], [[Dealdn]], [[Goor]] en [[Borklo]] en sloogenslogen et [[Beleg van Grol (1672)|beleg veur Grolle]] deedat noa ruum nenne weake wödwodden oaver egoaven. Et volgendenvolgende dool was [[Deventer|Deamter]], moar [[Bommen Berend]] leet zich noa völ andringen (Hi-j dachtendacht dat nen et nen vergeafsen peuging zol wean, umdat den [[vesten|veste]] [[Breevoort]] te stark was) toch oaverhoalen. NenNe leagerofdeling van 2000 soldoaten wollenwol den peuging wal woagen, en zi-j wonnen!
 
==Breevoort in 1672==
 
DenDe ploatse vanplaatse Breevoort, midden in nenen brook eleagen, was nog altied nen strategiesen hindernissehindernis. DenDe vestingwarenvestingwarken waren under [[Maurits van Oranje]] uutebouwd noar de ni-jstenjste reagels van vestingbouwkunde. Et [[Kasteel Breevoort|kasteel]] was noo binnen den [[stadswal]]le trokkenetrokken, umrengtumringd deur 6 starkenstarke [[bastion]]nens en 2 [[raveliene]]n. DenDe [[Stadsgrachte]] was op zien smalst 40 meter stoand vol met waoter stoand, deeen ok neet drögedreuge te kriegn was, en magazienen beheurelekbeheurlek gevuldegevuld (Inin teggenstelling mittot andere [[Veste|vesten]]) mit 18.000 pond [[buskruut]] en 60.000 l rogge.
Et [[garnizoon]] wodden evörmd deur 2 vendels van soldoaten under leiding van [[Baron]] de Truzes en kapitein Hendrikck van Asbeck. Et vendel van Jan Brouwer had zich bi-j et leager van grave van Stirum möttenmotten ansluten, woardeur de totalentotale starkte nog moar 500 soldaoten was, mit dende [[Schutteri-je]] van Breevoort bestoande uut 50 leu, woarvan de helfte ni-jelingen waren under leiding van Adriaen van Keppel, nen drostedrost deeden neet arg geliefd was under dende burgerleu. Hoowal doar ruum voldoonde kruut en koggels waren, was et neet al te bestebest mit de [[kanon]]nen. DoarDer stoanden der nog 20 dreigend op den wallewal, moar noa et eersteneerste [[salvo]] sprongen doarder moar liefstleefst 4 uut mekaaruutmekare, doarbi-j de bediendingsleubedieningsleu verwondend. Van anderen waren [[affuut]]en rottezo rot, dat deede zwoarenzwoare kanonnen erdeurhenderdeurhen zakten no et ofschietenofscheten. MitMet völ kunst en vleegwark wödden nog 4 kanonnen inzetboar emaakt.
 
==NenNe vrömdenvrömde beleagering==
 
Op [[12 juni]] sloogenslogen dende MünstersenMünsterse et beleg veur dende stad. UnderOnder leiding van Generoal st. Paul. Et was nenne gans vrömdenvrömde beleagering dee neet volgens dende regels van den kriegskunst verleep. DenDe stad wödwodden noamenleknamelek neet ofgeslottenof-eslotten veur den buutenwealdbutenweald. Veur dende [[Aalterpoorte]] wöddenwodden batteri-jen op-esteld, en groavengroven soldaoten zich in, moar an dende andere kante stoand dende [[Misterpoorte]] wied oppenlos, zodat laandleu en burgerleu tiedens et beleg in alle veiligheid deurgängdeurgang hadden. Tegeliekertied stoanden de kriegsleu van et MünstersenMünsterse leager tot denan kniejende knene in et waoterwater in de löpgraovenloopgraven. Toon et leager van Bommen Berend begun te scheetenscheten, veural mitmet [[mortier]]en vereurzoaktenvereurzaken et meer schrik danas schaa bi-j dende burgerleu. "Deur dende helsenhelse vuurwarken verloarnverloorn 2 boern en 1 kind et leaven, en raaktenraken 1ene vrouwe beide beene kwiet. NenEen peerd wöddenwodden deur nen bommebom 30 meter oaver et magazien esmetten. DenDe slechtbetaoldenslechtbetaolde soldoaten binnen de muren zagenzagfen et wat dagendage an. DenDe stimmingstemming underonder de burgerleu sloog umme toon geruchten gingen dat dende Münstersen dende stad wollen bestormen. Zi-j hadden grös emaajd op de Aalter Esch um de grachte te dempen, moar dat was wal nen umslachtigenumslachtige wieze um nenne vestingstad binnen te kommen, veural umdat dende Misterpoorte wiedwiet oppenlos staondstond.
 
==Oavergave==
 
Veurdat ok moar eneenen soldoat et leaven elaoten had, wördtwöd dende stad oavergoavenoaver-egevven op dende meest eervolleneervolle wieze an dende Münstersen. Van Keppel en zien tröppentröppe mochten mitmet vleegendvlegend voandel en sloande trommels vort goan, mit brendendenbrandenden lontelonten in de hende, koggels in den mundmond, mitmet boaven en under geweer, zi-j mochten 2 kanonnen metnemmen, vuurzeen van kruut en koggels, an alle waopenenwapens beheurenden bi-j et vendel. Et vervoer wöddenwodden zelfs edoanedoane deur de Münstersen, en wöddenwodden begeleid tot an Wansveld of [[Doezebarg]]. Veur burgerleu was dende belangriekstenbelangriekste veurweerde dat dende stad neet plunderd mocht wödden. Moar dat gebeurden in laterenlatere tiedtieden mit nen umweggeumweg deur middel van zwoarenzwoare belastingen. De MünstersenMünsterse bezetting duurdenduren bi-jnoa 2 joar en in mei van et joar [[1674]] trokken dende Münstersen tröppentröppe wierweer vort uut den [[Achterhook]].
 
==Bron==
* [[Staring Instituut]] Stichting 800 Jaar Veste Bredevoort. 1988 ''BREDEVOORT. - Bredevoort een heerlekheid.ISBN 90-9002135-3 (eersteneerste uutgoaveuutgave 1988)
 
[[Kattegerie:TachtigjoarigenAchterhooks Oorlogartikel]]
[[Kattegerie:17e eeuw]]
[[Kattegerie:Geskiedenis van den Achterhook]]
[[Kattegerie:Belegeringe|Breevoort (1672)]]
[[Kattegerie:AchterhooksGeskiedenis artikelvan den Achterhook]]
[[Kattegerie:Tachtigjoarigen Oorlog]]
 
[[nl:Beleg van Bredevoort (1672)]]