Verskil tüsken versys van "Zwols"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kwaamp = kwam ;-)
Regel 6:
 
==Verspreiding==
Volgens de [[Taaltelling Nedersaksisch|TäältellingTaaltelling Nedersaksisch]] van 't [[Nedersaksisch Instituut]] (2003) zeg 61% van de ondervraogde mensen in Zwolle Zwols te kunnen praoten.<ref>Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi, Hermann Niebaum en Siemon Reker (red.) (2008), ''Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde'', Assen: Van Gorcum (p.310)</ref>
 
Ze praoten veural Zwols in de oldere wieken van Zwolle zoas [[Assendörp]], de [[Pierik]], [[Kamperpoorte]] en de Zee-eldenbuurte in de [[Wipstrik]]. Kamperpoorte ef zien eigen [[sociolect]]; 't is ärg informeel en ston ook onder grote invloed van 't [[Bargoens]]. Een veurbeeld: ''Ze ef een bos olt veur de deure'' (ze ef grote börsten). Zoksoort uutdrukkingen komen netuurlijk op andere plekken ook veur, määr wörren meesttieds as typerend ezien veur dit soort sociolecten, wöör ze vaker gebruukt wörren.
Regel 14:
==Zwols as cultuurtaal==
===Skrieveri'je en spelling===
't Zwolse stadsdialect is veural een spreektäälsprèèktaal, al bin der wel publikasiespublicasies in 't Zwols. Minke Kraijer van de Dialectkringe Zwolle skrif beveurbeeld alle weken een column in 't Zwols in huus-an-huus-kraantienkrantien ''De Peperbus'' (De Pèperbusse) en skreef ''Mien Ome Jan...'' (2007), herinnerings an eur oom, in 't Zwols en Nederlaans. Veur de streektäälstreektaal van West-Aoveriessel, wööronder 't Zwols, ef 't streekkenniscentrum de [[IJsselacademie]] (Iesselakkedemie) spellingsrichtlienen ontwörpen.<ref>[http://www.ijsselacademie.nl/ija/taal/spellingsbrochure/inhoudsopgave.asp Spellingsrichtlienen van de IJsselacademie veur 't West-Aoveriessels en Oost-Veluws]</ref>
 
===Zwols woordenboek===
In november 2009 kwaampkwam bi'j de Iesselakkedemie een uutputtend Zwols woordenboek uut: ''Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse taal''.
't Is eskröven deur Minke Kraijer, Henk Mulder, Dick Visscher en Philomène Bloemhoff. Vanof 1986 ebben ze Zwolse woorden en uutdrokkings op pepier ezet en in 1999 is 't warkwärk an 't boek begundbegunnen. <ref>[http://www.destentor.nl/regio/zwolle/5721982/Zwols-woordenboek-ligt-volgende-week-in-winkels.ece De Stentor aover 't verschienenverskienen van 't Zwols woordenboek]</ref><ref>[http://www.destentor.nl/algemeen/cultuurstn/special/streeksite/2696410/De-drie-varianten-van-donderkop.ece De Stentor aover 't Zwols woordenboek]</ref>
 
===WiedereVärdere activiteiten===
De Iesselakkedemie orgeniseert 't Groot Zwols Taaldictee<ref>[http://www.deweekkrant.nl/artikel/2008/februari/11/groot_zwols_taaldictee_in_het_gemeentehuis De Wèèkkrante aover 't Groot Zwols Taaldictee]</ref> en de cursus Zwolse täältaal en cultuur<ref>[http://www.ijsselacademie.nl/ija/taal/watwijdoen.asp StreektäälactiviteitenStreektaalactiviteiten van de IJsselacademieIesselakkedemie]</ref>. DizzeDisse cursus, now zeuven keer egevenegöven, hadad de eerste jöörenjören aorig wat belangstelling, marmäär kunkon in 2007 niet deurgaon umdät d'rder te weinig cursisten warenwären.<ref>[http://www.destentor.nl/regio/zwolle/zwolle/3949079/Gebrek-aan-interesse-nekt-dialect.ece?startshow=null&startSlide=null ''Gebrek aan interesse nekt dialect''. De Stentor, 29 oktober 2008]</ref> D'rDer is wiedervärder een Dialectkringe Zwolle; veural oldere mèensenmensen bezuken daor de bi'jienkomsten van.<ref>[http://www.destentor.nl/regio/zwolle/zwolle/3949079/Gebrek-aan-interesse-nekt-dialect.ece?startshow=null&startSlide=null ''Gebrek aan interesse nekt dialect''. De Stentor, 29 oktober 2008]</ref>
 
Der wört ook in 't Zwols ezöngenezungen, vakeväke aover bekende Zwollenären of bekende plasen in Zwolle. Een zangeres die 't Zwols in karnevalachtige sfeer gebruukt is [[Tante Kippe]]. Ook de jazzmuzikant [[Bert Vrieling]] zingt in 't Zwols.<ref>[http://www.ijsselacademie.nl/ija/taal/luuster.asp De IJsselacademieIesselakkedemie aover Bert Vrieling, met zien lied ''Meziek'']</ref>
 
==Een päär veurbeelden==
Ieronder e-j een antal Zwolse gezegden en uutdrukkingen in de bargoense sfeer met döörachter de Nederlanse vertäling.
 
* ''val dood, lèèf ie ook nog? '' - val dood, leef je ook nog? - (gezegde as olde bekenden mekäre tègenkommen, määr wel vriendelijk bedoeld.)
* ''mu-j ook een stukkien kèze?'' - moet je ook nog een stukje kaas?
* ''dät e-k wel e-eurd eur!'' - dat heb ik wel gehoord hoor - (met de langgerektelang-erekte "r")
* ''gekke leuverlippe'' - een mafferd
* ''slaolippe'' - iemand die gek op een borrel is, een zuiplap
Regel 38:
* ''gaorlippe'' - gek
* ''skeflauw an de bouterik'' - het zal me aan m'n reet roesten
* ''ze emmen der iene neudig op de nachtboot'' - ze hebben er eentje nodig op de nachtboot - ze zoeken iemand op de nachtboot die het dek schoon kan plassen -(wört wordtezegd gezegd tegentègen een ''zeikerd'')
* ''boskoppen doen'' - boodschappen doen
* ''die ef een boek met botten'' - die heeft een buik met botten - die is zwanger
* ''die emmen ze op-eknapt'' - die hebben ze opgeknapt - die hebben ze zwanger gemaakt
* ''gasterd / gasterig'' - viespeuk / smerig - bijvoorbeeld: wat een gasterd is die kèrel - Wat een viespeuk is die man. / dät wief lèèf in een gasterig huus - die vrouw woont een smerig huis.
* ''eerdappels kaoken'' - aardappels koken - 'kaoken' uitgesproken met een lange ò.
* ''slaoperd'' - slaperd - geen helder licht / duf figuur
* ''da's ook zo'n zaodneier'' - dat is ook zo'n zaadnaaier - dat is ook zo'n raar figuur.
Regel 49:
* ''kakkemelorum'' - volk met veel poeha / volk dat zich meer voordoet dan het is.
* ''de wouten'' - de politie.
* ''gaorenklopper'' - garenklopper - iemand die niet 100% is. Bijvoorbeeld(beveurbeeld: da's ook zo'n gaorenklopper/gaorenkloppertien - dat is ook zo'n garenklopper/garenkloppertje / die is ook niet helemaal 100%).
* ''neien / olde neierd'' - naaien / oude naaier (in de zin van geslachtsgemeenschap) - bijvoorbeeld: da's ook zo'n olde neierd/olde neibaas - dat is ook zo'n oude naaier/ouwde naaibaas / die mag het graag met iedereen doen.
* ''skeuken'' - krabben - het woord heeft twee betekenissen. In de zin van krabben, maar ook in de zin van zuinig zijn. Bijvoorbeeld: zit nie zo vies te skeuken! / Zit toch niet zo vies te krabben, of: da's ook zo'n skeukerd / dat is ook zo'n zuinigerd, of: ij zit altied te skeuken / hij heeft nooit geld.
Regel 57:
* ''ik eb een onderstel uut 't stientiedpärk en 't öör weit mi'j in de broek'' - ik heb een onderstel uit het stenentijdperk en het haar waait mij in de broek. Gezegde dat aanduid dat de bepaalde persoon te oud en geen interesse meer heeft in seksuele handelingen.
* ''viezertien'' - viezerd / vies persoon.
* ''met de pis naor de dokter gaon'' - met de plas naar de dokter gaan. In de betekenis van: die moet zich laten nakijken, die is niet helemaal goed, bijvoorbeeld: die kan ook wel met de pis naor de dokter gaon / die mag zich wel eens laten nakijken door de dokter, die is niet helemaal goed.<nowiki>Tekst die niet geïnterpreteerd wordt.</nowiki>
* ''IJ ef ut't musterdgleussienmösterdglözien altied leuggeleuge.'' - een continue hang hebben naar wijn- ontstaan(ontstaon in bar/bistro "De Olde Larix" rondan 't einde van eindde negentiende[[19e eeuw]]).
 
==Rifferenties==