|
[[Ofbeelding:Wheatflour_rw.jpg|thumb|250px|VersgemoalenVers-emoalen tarwemeal]]
[[Ofbeelding:Secale cereale flour.jpg|250px|thumb|Deur [[koornnmöllekoornmölle]] gemoalenemoalen [[rogge]]]]
[[Ofbeelding:Walderveense molen maismeel.jpg|250px|thumb|Deur [[koornmölle]] gemoalenemoalen [[maïs]]]]
[[Ofbeelding:Sint Willebrordus molen buil Bakel.jpg|Buul veur et zeaven (buulen) van et meal|250px|thumb|Buul veur et zeaven (buulen) van et meal]]
'''Meal''' (Ok wal vals [[bloom (kökken)|bloom]] eneumd ) is nenn toovoogsel in veulvölle ettenswoaren, en et is nenne tot pooderpoder gemoalenemalen [[groan]]soorte of nenn aander [[zetmeal]]-riek produkt, zoas [[bookweit]].
Normaal esproaken wödt mit '''meal''' [[tarwe]]meal bedoold, dit is et belangriekste toovoogsel in dende EuropesenEuropese en AmerikaansenAmerikaanse kultuur. Tarwemeal wödtwöd ebruukt in dende meeste soorten bruunbrood, gezeafdezeafd meal leavert bloom op en hiervan wöddenwodt de meeste witbroodsoorten emaakt. Den reden dat et zo wiedverspreid ebruukt wödt is deurdat et dende volgende belangriekenbelangrieke eigenschop hef: as tarwemeal, bloom of nenn mengsel hiervan wödtwöd vermengd mit woaterwater en tot deag ekneed wödtwöd, untsteet doar nenne ingewekkelden [[proteïne]] eneumd [[gluten]]. Et untstoan van gluten is wat et tarwedeag nenne elastiesenelastiese soamenstellingsamenstelling en gasvastholdend vermeugen güfguf woardeur hetet op verskillendenverskillende wiezen verwarkt kan wödden. Ok wöddenwöd deur toovoogingtoovoging van gist gasbubbels (CO<sub>2</sub>) in-ebakken woardeur nenne lögtigenlöchtege soamenstellingsamenstelling untsteet in et uutendelekenuutendeleke produkt.
Ok is doar [[maïs]]meal, dat nenne gealengeale kleure hef en woarvan ok brood wödtwöd ebakken, et zogeneumdenzogeneumde [[maïsbrood]].
GemoalenEmalen [[bookweit]] (gene graansoorte) wödtwöd ok meal enoeumd.
==Meal moalenmalen==
Hoo wödtwöd meal verkreggen?
#[[Groan]] wödtwöd deur den boer gezi-jdezeajd;
#wanneer et groan in den zommer riepe is, wödt et deur middel van nen [[Maaidösser]] emaajdemeajd, gedöst en [[Waan (mand)|gewaand]] (geskoond);
#dende groankörrels wöddenwodt in nen [[mealfabreekmealfabriek]] tussen gerilden, stoalen walsen, dee nenne verskillendenverskillende snelheid hebt of mangs nog op nenne [[koornmölle]] tussen [[möllesteen|möllesteen']] gemoalenemalen, doar untstoat meal. DenDe zemelen mögt neet stuk emoalenemalen wödden, umdat dee stukskes zemelen dende luftbubbelslochbubbels bi-j et [[riezen]] kapot prikt. Bi-j dende grotengrote mealfabreekenmealfabrieken wödt den [[zoad (plaant)|keem]] veur en tiedens et moalen vort edoan, umdat dizzen veulvölle vet bevat en hierdeur den bloom [[ranzigranzeg]] kan wödden. Bi-j et moalenmalen op nen koornmölle wödtwöd den kiem met vermoalen. Bi-j et vermoalenvermalen untsteet nenn mengsel van [[zemelen]], griezen en bloom. Deur dit mengsel te zeaven (buulen) wödtwöd bloom, griezen en zemelen verkreggen. Griezen bestoan uut stukskensstukskes korrel mit splinters zemel doar nog an. MealfabreekenMealfabrieken poetst dee griezen en vermoalenvermaalt zie wier nog nen keer. Den bloom is den groandstoffegroandstof deeden den bakker neudig hef um doar wit [[brood]] of [[Banket (gebak)|banket]] van te künnenkönnen bakken. [[Bruunbrood]] wödt verkreggen deur dee zemelen wier an den bloom too te voogen of van ungezeafd meal.
==Bakkwaliteit==
DenDe bakkwaliteit van et meal is ofhänkelek van et [[valgetal]], et [[proteïne|eiwit]]gehalte, dende [[Zeleny weerde]] en dende deagkwaliteit. Hoe heuger dendee weerde des te better is dende bakkwaliteit. Doarnoast is et deledeel uutmoaling van belang, umdat dit nen betterbetteren opbringst güfguf. Et deledeel is ofhänkelek van et assegehalte en hoe heuger et uutmoalingsdeleuutmoalingsdeel is des te minder ofval blef doarder oaver.
==Mealprodukten==
[[Brood]], [[deag]], [[pasta]], veul [[Koekien_(eten)|kookkeuk]]skes, en veulevölle aandere ettenswoaren wöddenwödt emaakt mit meal. Tarwemeal wödt verkreggen deur vermoalingvermaling van den helen tarwekörrel. Tarwebloom is den vermoalenvermalen tarwekörrel woar den zemelen en den griezen uut-ehaald zijn.
==HardenHarde tarwe==
In et zuuden van [[Europa]] wödt zogeneumden ''hardenharde tarwe'' ebruukt veur et maken van brood en pasta. Den tarwebloom verkreggen uut hardenharde tarwe güf et produkt nen anderen smaak. Zo smek et [[stokbrood]] bi-j den [[Frankriek|Fraansen]] [[bakkeri-je|bakker]] deur et gebruuk hiervan aanders danas deebi-j nen Nederlaandsen bakker
HardenHarde tarwe (tarwebloom van [[Durum (tarwe)|durum]]) hef meer [[gluten]] danas et gewonengewone (zachte) meal.
==Zie ook==
| 