Verskil tüsken versys van "Grezenfemilie"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JAnDbot (Oaverleg | bydragen)
K bot derbie: ar, hi, ko, tl, yi derof: vls aanders: gl
Xqbot (Oaverleg | bydragen)
K bot derbie: be:Мятлікавыя; cosmetic changes
Regel 1:
[[ImageOfbeelding:Saltmarsh-Grass.JPG|thumb|300px|Gresachtige plaanten]]
De '''grezenfemilie''' ([[Latien]]: ''Gramineae'' of ''Poaceae'') is een van de succesvolste plaantefemilies op [[eerde]]. Der bestaon zo'n 8.000 soorten. Lejen van disse femilie koemen op alle werelddelen veur, zelfs op [[Antarctica]] greui nog een smele-soort. Vegetasies waor gressoorten domeneren wonnen greslanen eneumd.
 
Over 't algemeen verwies ''gres'' naor een greune [[plaante]] mit kerakteristieke dunne blaojen, dee rechstreeks uut de wortels onder de [[grond]] greuien.
 
== Gres as voedsel ==
't Blad (vake) mit een stukjen stengel wonnen deur grezende dieren egeten en de zaojen vormen zo'n 80% van 't voedsel van de meens. Een groot deel van de reste van ons voedsel wonnen evormd deur de grezende dieren dee oek weer van gres ofhankelijk bin. Kortumme, onze ofhankelijkheid van de femilie van de grezen is zo'n 95% van onze voedselbehoefte.
 
De meens kan gien gres verteren. Hij bezit namelijk gien verteringssappen dee de waand van een plaantaorige en de vaotbundels (narve) kunnen ofbreken. Disse bestaon veurnamelijk uut cellulose. Plaante-eters kunnen dit wel, deur de anwezigheid van micro-organismen in 't maagdarmkenaal. Bie nerekers, zoas de [[ko]], 't [[schaop|schaap]], de [[wisent]], de [[bizon]] en de [[gnoe]] vien disse microbiële vertering (fermentasie) plaose in de veurmagen (netmaag, [[pens]] en boekmaag). Bie aandere plaante-eters zoas 't [[peerd]] en de olifant, vient disse fermentasie plaose in de dikke darm. De meens eet allinnig de zaojen van grezen. Dee bevatten gien cellulose, mar heufzakelijk zetmeel. Soms kunnen de zaojen tot wel 20% suker bevatten, zoas bie [[sukermaïs]], waorvan de onriepe zaojen as [[greunte]] egeten wonnen.
 
== 't Gebruuk van gres ==
Al eeuwen wonnen gres deur de [[mense|meens]] gebruuk, en dan mit name in de vorm van gresvelden. Zoksoort gresvelden dienen uuteenlopende doelen: van dekorasie van de [[tune]], (wonnen dan gezon eneumd) of [[park]] tot 't gebruuk as sportveld, zoas een [[vootbalveld]]. Op de leste meniere kump gres nogal es in 't niejs, denk daorbie bieveurbeeld an de meuizame totstandkoeming van een goeie gresmatte in de [[Amsterdam ArenA]].
 
=== Westerse graonsoorten ===
* [[Haver]]
* [[Garste]]
* [[Rogge]]
* [[Weite]]
* [[Spelt]]
 
=== Oosterse graonsoorten ===
* [[Ries (Oryza sativa)|Ries]]
 
=== Amerikaanse graonsoorten ===
* [[Maïs]]
 
=== Afrikaanse graonsoorten ===
* [[Gierst]] (millet en sorghum)
* [[Teff]]
 
== Gallerieje ==
<gallery>
Ofbeelding:Ruwbeemdgras_Poa_trivialis_ligula.jpg
Regel 43:
</gallery>
 
== Nedersaksisch ==
* [[Achterhooks]]: ''grös'', ''gres''
* [[Drèents]]: ''graas'', ''gras'', ''gres'', ''grös''
* [[Graafschopper Platt]]: ''grös'' (Platduutse schriefwieze ''Gröss'')
* [[Grunnegs]]: ''gras'', ''gres''
* [[Stellingwarfs]]: ''grös''
* [[Tweants]]: ''grös''
* [[Urkers]]: ''gres''
* [[Veluws]]:
** ''gres'' (veural [[West-Veluws]])
** ''grös'' (veural [[Oost-Veluws]])
 
[[Kattegerie:West-Veluws artikel]]
Regel 63:
[[ar:نجيلية]]
[[ast:Gramínea]]
[[be:Мятлікавыя]]
[[bg:Житни]]
[[ca:Poàcia]]