Verskil tüsken versys van "Gotisch"

As n Germoanse sproak is t Gotisch dail van [[Indo-Uropese sproakenfamilie]]. t Is de Germoanse sproak mit oldste bewoarde tekst, môr het gain levende noazoaten. Oldste tekst uut t Gotisch komt uut vaaierde aiw. Ien zèsde aiw waar dizze sproak aal minder proat worden, dails deur n militère neerloag teugen [[Fraanken]], dails deur isoloatsie en deur de eliminoatsie ien [[Itoalie]]. Sproak hold staand ien Iberisch schieraailaand tot ien [[8e eeuw|aachtste aiw]], en Fraankische schriever Walafrid Strabo het schreven dat t nog aal proat waar bie monden van [[Donau]] en op t Krim ien [[19e eeuw|neugende aiw]]. Omreden dizze sproak zo laank heer opschreven waar, is t n belaankrieke sproak veur vergeliekende sproakenkinde. t Is allain nait wis of dat oldere (van noa neugende aiw) haandschriften eerliek Gotisch binnen.

 

t Is meugelk om in dij gooi tou bepoalen hou of dat t Gotisch van Ulfilas uutsproken waar, veurnoamelk deur vergeliekende fonetische rekonstruksie. t Is ok bekìnd, omreden Ulfilas ien zien overzetten zo goud as meugelk perbeerde Griekse orizjineel tou volgen, dat ai schriefkonvensies volgde van [[Grieks]] uut dij tied. Omreden t Grieks van dou biester goud bekìnd is, is t meugelk veul van uutspraak tou rekonstrueren van overzette teksten. Doarbie komt dat de menaaier woarop nait-Griekse noamen ien Griekse biebel schreven worden, en ien Ulfilas zien biebel, zeer veul zegt.

 

{| border="0" cellpadding="10" cellspacing="10"

|-----

|}

* {{IPA|/a/}}, {{IPA|/i/}} en {{IPA|/u/}} kinnen laank of kört wezen. Gotisch schrieven môkt allain verscheel tuzzen laanke en körte {{IPA|/i/}} - schreven as ''i'' veur de körte en as ''ei'' veur de laanke - as n imitoatsie van Grieks gebruuk. Enkele klinkers binnen sumtieds laank as n historische neusklaank verzwonden is veur n {{IPA|/h/}} (as kompenzerende verlengen). Dus vergangen tied van waarkwoord ''briggan'' {{IPA|[briŋɡan]}} ''brìngen'' (Ingels to ''bring'', Nederlaands ''brengen'', Duuts ''brengen'', Sveeds ''bringa'') wordt ''brahta'' {{IPA|[braːxta]}} "brocht" (Ingels ''brought'', Nederlaands ''bracht'', Duuts ''brachte'', Sveeds ''bragte'') van Proto-Germoans *''braŋk-dē''. Ien persiese omschrieven, as aine n fonetische omschrieven môken willen, kin lengte deur n lengteschrap (macron) aanduud worden, of as dat nait meugelk is, mit n dakske (sirkonfleks) weergeven worden: ''brūks'' "smieteg" (Nederlaands ''gebruik'', Duuts ''Gebrauch'', Sveeds ''bruk'' "gebruuk")

* Griekse twijklaanken: Ien tied van [[Ulfilas]] waren alle twijklaanken van Klassiek-Grieks ainklaanken worden deur verainklaanken (monoftongizatsie) behaalven αυ (au) and ευ (eu), dij middelkerwies uutsproken waren as {{IPA|[aβ]}} en {{IPA|[ɛβ]}}. Ulfilas schreef dij klaanken as ''aw'' and ''aiw'', en ien Gotisch waren zie mainstekaans uutsproken as {{IPA|[au, ɛu]}}.

 

 

{| border="2" cellpadding="5" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; text-align: center; font-size: 95%;"

! 

Gotische mitklinkers binnen deurentied èndklaankverhard. t Het n haileboel sisterklaanken (allewel veul doarvan mangs haalfklinkers wezen kinnen, t is swoar dij tou schaaiden) dij ontstoan binnen deur klaankveraanderens dij soam Wet van Grimm en Wet van Verner nuimd worden, en dij karakteristiek binnen veur Germoanse sproaken. Wat ien de Germoanse sproakengroep uniek is, is de {{IPA|/z/}} dij nait ien {{IPA|/r/}} veraanderd is. t dubbel schrieven van mitklinkers môkt dat docht wordt dat der ien Gotisch laanke mitklinkers waren: ''atta'' {{IPA|[atːa]}} "voar", ''kunnan'' {{IPA|[kunːan]}} "kennen" (Nederlaands ''kennen'', Duuts ''kennen'', Sveeds: ''kunna'').

 

* De stemloze plofklaanken {{IPA|/p/}}, {{IPA|/t/}} en {{IPA|/k/}} worden weergeven as ''p'', ''t'' en ''k'': ''paska'' {{IPA|[paska]}} ("Poaske", van Grieks πάσχα), ''tuggo'' {{IPA|[tuŋɡoː]}} ("tonge"), ''kalbo'' {{IPA|[kalboː]}} ("kaalf"). Middelkerwies waren dizze plofklaanken aaspireerd, zoas ok ien maiste moderne Germoanse sproaken.

* Ledder ''q'' raaizeegt middelkerwies n stemloze lipvelère plofklaank, {{IPA|/kʷ/}} ({{IPA|[kʷʰ]}}), vergeliekboar mit Latains ''qu'': ''qiman'' {{IPA|[kʷiman]}} "kommen".

* {{IPA|[ɟː]}} is aaltemit de uutsproak wèst van ''ddj'': ''waddjus'' {{IPA|[waɟːe]}} "muur" (Sveeds ''vägg''), ''twaddje'' {{IPA|[twaɟːeː]}} "twee (genitief)" (older Sveeds ''tvägge'').

 

* {{IPA|/s/}} en {{IPA|/z/}} worden maisttieds schreven as ''s'' en ''z''. Dij loatste komt overain mit Germoanse *''z'' (dij ien aandre Germoanse sproaken stil worden is of ien n ''r'' veraanderd is); Aan woordènde wordt ''z'' èndklaankverhard tot ''s''. Bieveurbeeld''saíhs'' {{IPA|[sɛhs]}} "zès", ''máiza'' {{IPA|[mɛːza]}} "groter" (Ingels ''more'', Nederlaands ''meer'', Duuts ''mehr'', Sveeds ''mer'') ~ ''máis'' {{IPA|[mɛːs]}} "meer".

* {{IPA|/ɸ/}} and {{IPA|/θ/}}, schreven as ''f'' en ''þ'' binnen n stemloze lipmitklinker en n stemloze tandmitklinker. Mainstekaans het {{IPA|/ɸ/}} zok tot {{IPA|/f/}} ontwikkeld. ''f'' en ''þ'' binnen ok varianten van ''b'' en ''d'' aan t ènd van woorden, woar ''b'' en ''d'' èndklaankverhard worden en ien sisterklaanken veraandern: ''gif'' {{IPA|[ɡiɸ]}} "geven (gebiedende wies)" (haile waarkwoord ''giban'': Duuts ''geben''), ''miþ'' {{IPA|[miθ]}} "mit" ([[Oldingels]] ''mid'', Nederlaands ''met'', Duuts ''mit'').

[[ta:கோதிக் மொழி]]

[[tr:Gotça]]

[[zh:哥德語]]