Wikipedia

Verskil tüsken versys van "Grunnegs (zegswiezen)"

Geskydenisse interaktiv döärsöken
← vöärige wysigingvolgende wysiging →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Grönneger 1 (Oaverleg | bydragen)
7.106 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Grönneger 1 (Oaverleg | bydragen)
7.106 bewerkingen
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
Veul '''Grunnegse zegswiezen''' wieken ôf van dijent ien t [[Nederlaands]]. Ook n hail ìnde wieken ôf van t [[Nedersaksisch|Leegsaksisch]], woardeur de maiste zegswiezen typisch [[Grunnegs]] binnen. Ien t Grunnegs Nederlaands worden dizze zegswiezen sums letterlieks vertoald, woardeur der wel ais misverstanden ontstoan. Hieronder stoan n aantel van dizze zegswiezen. As der ien t veurbeeld A en B stoan, betaikent dit nait twij verschaaidene meugelkheden, môr n dialoog tuzzen persoon A en persoon B.
 
== Aaldoagse zegswiezen ==
Dit binnen zegswiezen dij ien gewone, aaldoagse zinnen veurkommen. Hierbie mouten joe veuraal denken aan dailen van zinnen. Veur oetdrokkens dij aigelks op zokzulf al n zin binnen, mouten joe ien t vòlgende heufdstok kieken.
 
{| {{prettytable}} width="70%"
|- style="background: #efefef;"
! width="35%" |Grunnegs
! width="35%" |NederlaandsBetaikenis
! width="35%" |Veurbeeld
|-
|Aaigenst(e) wezen
''Os pa en opa heur noamen binnen aaigenst''
|Overeenkomen/ hetzelfde zijn
''Vader's en opa's naam komen met elkaar overeen/zijn hetzelfde''
|-
|Aan bod wezen
|Aan de beurt zijn
''Dij vraauw is nou aan bod''
|Ik was aan twijde aan bod om te proaten.
|Aan de beurt zijn
''Die mevrouw is nu aan de beurt''
|-
|AarngsAargens de handenhaand noa stoan hebben
''Wat vaarven aangaait, stoan mien handen der nait noa''
|Ergens handig/goed in zijn
|Mien handen stoan mie nait noar vaarven.
''Ik ben slecht in verven''
|-
|AarngsAargens n hap en n snap van ôf waiten
|Ergens slecht een klein beetje van weten
''Ik wait overaal n hap en snap van''
|Mien ma wait n hap en n snap van komputers
|Ergens een beetje verstand van hebben
''Ik heb overal maar een klein beetje verstand van''
|-
|Aargens flaauw van wezen
|Ergens genoeg van hebben
''Ik wordt flaauw van dien gesoes''
|Ik wordt flaauw van dien gezoes
|Ergens genoeg van hebben/ergens moe van worden
''Ik heb genoeg/wordt moe van je gezeur''
|-
|AarngsAargens om tou
''Ridst nou om kìrk tou''
|Ergens omheen
|Wie rieden om kìrk tou
''Je rijdt nu om de kerk heen''
|-
|AarngsAargens verlet om/van hebben
|Iets nodig zijn (zie ook: [[Grunnegs_(biezundere_woorden)#Verlet|verlet]])
''Ik heb gain verlet van dien gesoes''
|Ik heb gain verlet van dien gezoes
|Iets nodig hebben (zie ook [[Grunnegs_%28biezundere_woorden%29#Verlet|verlet]])
''Ik heb jou gezeur niet nodig''
|-
|AarngsAargens wat mit (van) neudeg hebbenwezen
''Doar heb ik niks mit neudeg''
|Ergens iets mee te maken hebben
|Niks mit neudeg, doe dust gewoon wat ik zèg.
''Daar heb ik niks mee te maken''<br />
''Daar wil ik niks mee te maken hebben''
|-
|AarngsAargens wies mit wezen
|Ergens blij mee zijn/iets koesteren
''Doar bin ik ja wies mit''
|Ik bin hail wies mit dien kado
|Ergens blij/tevreden mee zijn/ iets koesteren
''Wat ben ik daar blij mee''
|-
|Aigenste wezen
|Ain stain kin gain mostert moalen
|Overeenkomen, hetzelfde zijn
|Je kunt meer met z'n tweeën dan alleen
|Os pa en opa heur noam binnen aigenste.
|-
|Aine kin boeren, aander nait
|Je hebt het of je hebt het niet
|-
|Aine onder t mous stoppen
''Doe stopst hom aingoal onder t mous''
|De baas spelen over iemand
|Most ophoalen mien zeun onder t mous te stoppen!
''Je speelt constant de baas over hem''
|-
|Aine wachten mit linker haand
''Wie wachten joe mit linker haand''
|Alvast beginnen met eten
|t Spiet mie, mor wie binnen hebben joe mit linker haand wacht.
''We zijn alvast begonnen met eten''
|-
|Aine wat begroten (1)
|Iets te duur vinden
|Dij boksem van 100 uro begroot mie.
|-
|Aine wat begroten (2)
|Medelijden hebben met/spijt hebben van/voor ([[Engels|en]]: to be sorry (for) ...)
''Dat aarme wicht begroot mie echt''
|Dat wicht dij weer ien t zaikenhoes ligt begroot mie slim.
|Zich ergens zorgen om maken/iets duur vinden
''Ik maak me zorgen om dat arme meisje''
|-
|Aine wat gewoon wezen
''Dat is mie gewoon''
|Iets gewend zijn
|Leven op t plattelaand is mie gewoon.
''Dat ben ik gewend''
|-
|Aine wat tou liekentoulieken
|Denken dat iets zo is (zie ook: [[Grunnegs_(biezundere_woorden)#Tou_lieken|Tou lieken]]
''Dat liekt mie n Frais tou''
|Dat liekt mie gain Grönneger tou.
|Denken dat iets zo is (zie ook: [[Grunnegs_%28biezundere_woorden%29#Tou_lieken|Tou lieken]])
''Ik denk dat dat een Fries is''
|-
|Aine veur de guuchel hoalengugel holden
''Hest de schoolmeester weer veur de guuchel had?''
|Iemand voor de gek houden
''Heb|Hest je de leraarschoulmeester weer voorveur de gekgugel gehoudenhad?''
|-
|Ales aine tou handen oet vaaltoetvalen
''Alles vaalt mie oet handen''
|Alles gaat mis
|Sunt mien schaaiden is ales mie tou handen oetvalen.
''Alles gaat fout bij mij''
|-
|Aan de gang wezen
|Bezig zijn
''t Feest is al twij uur aan de gang''
|Hai is haile week aan de gang wèst om de boudel veur mekoar te kriegen.
|Bezig zijn/begonnen zijn (activiteit)
''Het feest is al twee uur lang begonnen''
|-
|Bie de diek
''Bie de diek het man ôf en tou woaterlast''
|Op het Hoogeland
|Bie de diek het man ôf en tou wotteroverlast
''Op het Hoogeland hebben ze af en toe wateroverlast''
|-
|Bie {{naam}} zienent/heurent
|Bie zummerdag
|Bij {{naam}}'s huis/bedrijf
''Bie zummerdag goan wie aaltied noar camping''
|Ik waark bie Wubs zienent en wie goan vanoavend noar Kloas zienent veur n feestje.
|'s Zomers (ook mogelijk met winter~)
'''s Zomers gaan we altijd naar de camping''
|-
|Bie zummerdag/winterdag
|Dat dut niks
|'s Zomers/'s winters
''t Dut niks dat zai nait komt''
|Bie winterdag stoken wie aaltied holt ien de heerd.
|Dat geeft niet
''Het geeft niet dat ze niet komt''
|-
|Bainen weer onder t lief hebben
|Dat is minder
|Weer op de benen zijn (bv. na ziekte)
|Dat is niet al te best
|Noa heur operoatsie het zai de bainen nog aaltied nait hailmoal weer onder t lief stoan.
|-
|DeBoeskool bainen weer onder t liefeten hebben
|Chagrijnig zijn
''Zai het de bainen al weer oareg onder t lief (stoan)''
|Zai het dunkt mie boeskool eten, zai kiekt ja zo kwoad.
|Weer op de been zijn (na ziekte)
''Zij is alweer aardig op de been/ opgeknapt''
|-
|De bokkeproekBokkeproek op hebben, Boeskool eten hebben
''Zai het bokkeproek op, Zai het boeskool eten''
|Chagrijnig zijn
|Zai het dunkt mie de bokkeproek op, zai kiekt ja zo kwoad.
''Ze is chagrijnig''
|-
|De doppen moal/even n zetje dicht doun dichtdoun
''Du de doppen mor n zetje dicht''
|Even gaan slapen
|Du de doppen moar even zetje dicht, den hest dammiet weer wat meer energie.
''Ga maar even slapen''
|-
|De görde/gört goar hebben
|Fig: De poppen aan het dansen hebben
''Dou was hom de görde wel goar''
|Dou hai weer te loat was, was bie mie de görde goar
|fig: de poppen aan het dansen hebben
''Toen had je de poppen aan het dansen''
|-
|De ìndjes aan mekoar knopen
|Iets onder de knie krijgen/iets begrijpen
''Hai ken de ìndjes nait aan mekoar knopen''
|k Heb t vief keer oetlègd, moar hai kin de ìndjes moar nait aan mekoar knopen.
|fig: Iets onder de knie krijgen/iets begrijpen
''Hij snapt er maar niets van''
|-
|Der binnen wel ais grotere schepen vergoan
|Het kan erger
|-
|Der komt n schip mit zoere appels aan
|Er komt slecht weer aan/ er staat iets ergs te gebeuren
|-
|Der oet zain as n koater ien meertmoand
|Er opgedoft uitzien
''Veur dat gala is er net n koater ien meertmoand''
|Op t gala zag er der oet as n koater ien meertmoand.
|Er opgedofd uitzien
''Voor dat gala heeft hij zich heel netjes opgedofd''
|-
|Dik doun
|Dij ien t schip zit mout voaren
|Belangrijk/decadent doen
|Als je ergens aan begint, moet je het ook afmaken
|Mien noaber dut aaltied hail dik over zien woagens.
|-
|...{{waarkwoord}} er (sums wordt de r nait oetsproken)
|Dik doun ien toen
|...{{werkwoord}} ie
''Wie goan vanoavend even lekker dik doun ien toen''
|Dat het er al zain.
|Barbequen
''Wij gaan vanavond barbequen''
|-
|Goud wies wezen
|Er
|Goed bij je hoofd
''Dat het er ook doan''
|Bist wel goud wies? Gaaist toch nait mit stainen goeien!
|Ie
''Dat heeft ie ook gedaan''
|-
|Hai hai
|Tsjonge
|Nou nou
|Hai hai, wat ja weer n drokte!
|-
|Haiten van
|Hou dat?
|Heten
'''''A''': Os pa ligt ien zaikenhoes. '''B''':Hou dat den?''
|Mien moe hait van Antje.
|Hoezo?
'''''A''': Mijn vader ligt in het ziekenhuis. '''B''': Hoezo/waarom dan?''
|-
|Heksen kinnen
|Goud wies wezen
|Alles te gelijk kunnen in een zeer korte tijd
''Bist wel goud wies?''
|Rusteg! Ik kin nait heksen!
|Goed bij je hoofd zijn
''Ben je wel goed bij je hoofd?''
|-
|Hom mans had hebben
|Haalf put, haalf regenwoater
|Het gedaan hebben/de schuld hebben
|fig: Geen vlees, geen vis
|Mien bloumvoas is stukkend en ik wait dunkt mie wel, wel of t hom mans had het.
|-
|Hou dat?
|Haiten van ...
|Hoezo?/Waardoor komt dat?
''Mien moe hait van Antje''
|'''A''': Os pa ligt ien t zaikenhoes. '''B''': Hou dat den?
|Heten ...
''Mijn moeder heet Antje''
|-
|Heksen kennen
''Ik ken nait heksen''
|Van alles te gelijk doen
''Ik kan niet alles tegelijk''
|-
|Hest in t mous lopen?
|fig: Heb je een klap van de molenwiek gehad?
lett: Heb je in het boerenkoolveld gelopen?
|-
|Hom mans had hebben
''Hai het hom mans had''
|De schuld hebben/het gedaan hebben
''Hij heeft het gedaan/het is zijn schuld''
|-
|Hou wordt t?
|Hoe gaat het?
|Moi, hou wordt t mit die?
|-
|KirrelKerel/kirrel lood!
|''Uitroep na een zware lichamelijke prestatie''
''Kirrel lood, wat was dat ja n ìnde sjaauwen!''
|Kerel lood, wat was dat n ìnde sjaauwen!
|''Uitroep na een grote lichamelijke prestatie.''
''Zo, wat wat dat ver lopen zeg!''
|-
|Kört van kop wezen
|Snel aangebrand (chagrijnig) zijn
''Dij oal kirrel is kört van kop''
|Man zègt dat boeren aaltied kört van kop binnen.
|Snel aangebrand (kwaad) zijn
''Dij oude man wordt snel boos''
|-
|Liek wezen
|Quitte staan
''Wie binnen weer liek''
|Ik heb die betoald, nou stoan wie liek.
|fig: Quitte staan, let: recht zijn
''We staan weer quitte''
|-
|Mankeert die wat aan de ...?
|Heb je last van je ...?
''Mankeert die wat aan de ogen, oren, etc?''
|Ik zee toch van nee. Mankeert die toch niks aan de oren.
|Ben je ...?
''Ben je blind, doof, etc?''
|-
|Mit ainandernander ien ain schip kommen
|Tot overeenstemming komen
''Noa twij uur kwammen wie ìndelk mit ainander ien ain schip''
|Op dat onderwaarp konden wie nait mit nander ien ain schip kommen
|Overeenstemming bereiken
''Na twee uur waren we het eindelijk met elkaar eens''
|-
|Moin dokter!
|''Uitroep na enorme verbazing, vergelijkbaar met "Jezus Christus!"''
''<nowiki>{{der lopt n hail dik persoon over stroat en A zugt dat.}}</nowiki> '''A''': Moin dokter! Wat n dikke kloede!''
|Moin dokter! Wat is dij vraauw ja dik worden.
|''uitroep na enorme verbazing, zoals bv. "Jezus Christus!"''
|-
''<nowiki>{{er loop een heel dik persoon over straat en A ziet dat.}}</nowiki> Jezus Christus! Wat een dikkert.''
|Minder wezen
|Niet al te best zijn
|A: Ik krieg gain vakansiegèld. B: Oh, dat is minder!
|-
|Nait (goud) te pas wezen
|Niet geestelijk gezond zijn
''Dij ol kirrel is nait meer goud te pas''
|Bier mit ranja der deurhìn? Bist nait goud te pas, jong.
|Niet toerekeningsvatbaar zijn
''Die man is niet meer toerekeningsvatbaar''
|-
|Niks doun
|Nou brekt mie de klomp(e)!
|Niet uitmaken/erg zijn
|Fig: Schiet mij maar lek!; let: nu breekt bij mij de klomp
|t Dut niks of ik nou wel of gain kovvie krieg.
|-
|Nuig joe nait!
|Tast toe!
|-
|Om deel
''Mien klevaaier vuil om deel van dak ôf''
|Naar beneden
''Mijn|Mien pianoklevaaier vielveul van hett dak naarom beneden''deel.
|-
|Onder de pannen wezen
|Om toch
|Iets te doen hebben
'''''A''':Woarom gaaist nait mit? '''B''':Om toch nait.''
|Wie binnen t haile weekìnde onder de pannen mit drij verjoardoagen.
|Daarom
'''''A''':Waarom ga je niet mee? '''B''':Daarom niet.''
|-
|Onder de pannen wezen
''Dit weekend binnen wie wel weer onder de pannen''
|Ergens mee bezig zijn
''Dit weekend hebben we wel weer genoeg te doen''
|-
|Op zeer kommen
|Fig: Een gevoelige snaar raken (zowel qua woede als verdriet)
''t Komt hom slim op zeer as joe over heur schaaiden proaten''
|Proaten over zien overleden vraauw komt hom op zeer
|Gevoelig liggen (emotioneel)
''Hun scheiding ligt nogal gevoelig''
|-
|... zienent/heurent
''Wie goan vandoag noar Kloas zienent tou''
''Ik waark bie Wubs zienent''
|...'s huis/bedrijf
''We gaan vandaag naar het huis van Klaas''
''Ik werk bij (boer/ het bedrijf) Wubs''
|-
|Schelden kriegen
|Op de kop krijgen (als je iets fouts hebt gedaan)
''Hest nog schelden had veur dij broken voas?''
|Ik heb schelden had van mien noaber omdat ik n baal deur zien roet schopt haar.
|Op je kop krijgen
''Heb je nog op je kop gekregen voor die gebroken vaas?''
|-
|Te pas kommen
|Slicht zat
|Gelegen komen
|Helemaal vol ''(van het eten)''
|Kommen wie te pas of zellen wie mörn even weerkommen?
|-
|tot/tou ... oet
|Te pas kommen
|uit ...
''Kom ik te pas?''<br />
|Zai hebben n plaank tou schut oet
''Dit komt mie nait goud te pas''
|Gelegen komen, uitkomen
''Kom ik gelegen?''<br />
''Dit komt mij niet goed uit''
|-
|ttot Der... ommoal dountou
|... keer
''Dat dut hai der om''
|Ik heb t nou al tot drij moal tou zègd.
|-
|Wat aargens om doun
|Iets met opzet doen
|Hai dut t der om, want hai wait dat ik doar nait tegen kin.
''Dat doet hij expres''
|-
|Wat achter de koezen hebben
|t Nait oet de bainen snieden kinnen
|Iets op hebben (voedsel)
''Ik kin t noa mien vakaansie nait meer oet de bainen snieden''
|Toun er op t diner kwam, haar er al n plak stoet achter de koezen.
|Het geld ergens niet voor hebben
''Na die vakantie heb ik er geen geld meer voor/kan ik niet meer rondkomen''
|-
|Wat lieden maggen
|Wat om de kont trekken
|Iets mooi vinden staan (kleding, interieur, etc.)
''Dij oal plunnen trek ik nait om de kont''
|Dit behang mag ik nait lieden.
|Iets aan doen (kleding)
''Die oude vodden doe ik niet aan''
|-
|Wat aachternait oet de koezenbainen hebbensnieden kinnen
|Iets niet kunnen veroorloven (qua geld)
''Ik heb t plakkie kouk al achter de koezen''
|Ik kin n nije keuken nou nait oet de bainen snieden
|Iets op hebben (eten)
''Ik heb het plakje koek al op''
|-
|Wat om de kont trekken
|Weeromgoan
|Iets aan doen (kledingstuk)
''Dit is mie de link, ik gai weerom''
|Dij olle plunnen trek ik nait om de kont!
|Teruggaan
''Dit lijkt mij te gevaarlijk, ik ga weer terug''
|-
|Wat om t hoes stoan hebben
|tot ... oet/uut
|Iets bij huis hebben staan
''Zai hebben n plaank tot schut oet''
|Bie dij mìnzen staait aaltieds n haile dikke woagen om t hoes.
|uit ...
''Zij hebben een plank uit het hek''
|-
|Wat veur geefs (1)
|Tot twij moal tou
|Iets gratis
''Hest mie dat tot twij moal tou flikt''
|Dit boukje kriegen joe veur geefs.
|Twee keer
''Je hebt bij dit al twee keer geflik''
|-
|Wat veur geefs <div>(2)
|Iets voor niets
''Dit boukie is veur geefs''<div>
''Dat|De bredregels staaitbinnen der nait veur geefs''.
|Iets dat gratis is
Iets voor niks zijn
''Dit boekje is gratis''<div>
''Dat bord staat er niet voor niets''
|-
|Weerom goan
|Wat lieden maggen
|Terug gaan
''Dit behang mag ik niet lieden''
|Dat is mie te link, ik gai weer om.
|Iets mooi vinden staan (kleding/interieur)
''Dit behang vind ik niet mooi''
|}
 
== Oetdrokkens ==
t Gaait hier veuraal om figuurliekse zinnen en zegswiezen dij op zokzulf n zin vörmen.
 
* Ain stain kin gain mostert moalen - Je kunt meer met z'n tweeën dan alleen
* Aine kin boeren, aander nait - Je hebt het of je hebt het niet
* Der binnen wel ais grotere schepen vergoan - Het had erger gekund
* Der komt n schip mit zoere appel aan - Er staat weer iets slechts te gebeuren
* Dij (wel) ien t schip zit, mout voaren - Als je ergens aan begint, moet je het afmaken
* Haalf put, haalf regenwotter - Fig: Geen vis, geen vlees.
* Hest ien t mous lopen? - Fig: Heb je een klap van de molenwiek gehad?
* Kon minder - Goed!
* Nou brekt mie de klomp. - Fig: Nou, schiet mij maar lek.
* Nuig joe nait! - Tast toe!
* Om toch! - Daarom! (Nietszeggend antwoord na een vraag met "waarom")
 
== Vergeliekens ==
Van "https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Grunnegs_(zegswiezen)"