Verskil tüsken versys van "Tweantsen taalwiezer"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Wiezigingen deur 145.97.64.99 hersteld tot de versie nao de leste wieziging deur Erik Warmelink |
|||
Regel 5:
''Zeet ok t artikel [[Tweants]]''
== Info in t vuurtn ==
t Tweants is n dialekt van t [[Neersassies]]. Tweants wördt zowat in heel Tweante sprökn. In de meest westelike plaatsn ([[Healdern]], [[Nijverdal]]) doot ze meer [[Sallaands]]. Van ne Tweantse standaardtaal mag gen sproake wean, hoast ieder dörpken hef zienn eign slag. Belangrieke herkenningspeuntn beent t gebroek van ''nit'', ''nich'' en ''neet''. Te meer a'j noar t oostn goat, te meer as ze ''nich'' zegnt. [[Vjenne]], [[Eanter]] en [[Riesn]] hebt n heel biezeundern slag; dee hebt de oolde Westfaalske kleenkerbuuging beheuldn.
Tukkers goat aalt op ne spölse manere met öare sproake umme. Ze probeert dinge aalt zo beeldnd meugelik te zegn.
*Vuurbeeld: As nen Tweantsen tuinman an zinnen knecht vrög of'e eawn t opgeruumde blad wat op de koare lig wil anstaampn (zodet dr mear in kan), zegt'e nit: ''"Wo'j det eawn anstaampn?"'', mear ''"Wo'j doar eawn oawerhen daansn?".
== Skriefwieze ==
Der besteet gin offisjele skriefwieze vuur t Tweants. Wal zeent der twee skriefwiezes mear of meender algemeen an enömmen; de [[Standaard Skriefwieze]] en de skriefwieze van de [[Kreenk vuur Tweantse Sproake]] (KVTS). De standaard skriefwieze hef as doel de sprektoal zo dudelik meugelik wier te gewen, en de KVTS-skriefwieze probeert an te sloeten bie leazers dee't Hollaands leazen gewoon zeent, en bie de skriefwiezes van aandere gebeden. Vuurbeelden:
Standaard Skriefwieze:<br>
''Vie gungn n eandkn hen loopn en deedn oonderweg verskilnde zaakn bekuiern''
KVTS-skriefwieze:<br>
''Vie gungen n eandken hen lopen en deden oonderweg verskillende zaken bekuieren.''
Beaide skriefwiezes hebt zo vuur- en noadelen. De Standaard Skriefwieze hef as vuurdeel det t gin twiefel löt oawer wat de oetsproake mut wean, mear n groot noadeel is det t gaaw onleasboar wörd, umdet der smangs onwies völle metkleenkers op de riege komt te stoan. De KVTS-skriefwieze hef as vuurdeel det t good leasboar is vuur leu dee't met Hollaands leazen op zeent egröaid, mear n groot noadeel is det t nit anslot op de rechte oetsproake van bepoalde wöarde, umdet der klaanken eskrewen mut worden dee't nit oet esprökken wordt.
Op disse wikipedia maggent beaide skriefwiezes gebroekt worden.
==Klaanknlear==
Um n dudelik oawerzich te gevn, make vie oonderskeaid tusken kleenkers en metkleenkers. t Geet hier um de oetsproake. Den kan nog wal s ofwiekn van eskreewn vörm.
===Vlakke kleenkers===
*[a] - wördt oet esprökn as in t Duutse ''Mann''. Zooas in t Tweantse ''hadn''.
*[aa] - wördt oet-esprökn as in t Hollaandse ''Laat'', allene iets länger en mear vuurin in n moond. Zooas in ''vake''.
**As der ne [n] achter steet, wördt de [aa] oet-esprökn as in t [[Fraans|Fraanske]] ''trente''. Doarumme riemt "Trente" op t Tweantse ''kraante''.
*[æ] - Zoo um en noabiej as in t [[Engels|Engelse]]{{Info| t standaard Brits Engels, geeldt vuur ieder moal at t Engels hier eneumd wördt}} ''back'', mear dan met n moond wat meender wied lös, woerduur e vake as [e] wördt an-eheurd. Tweants: ''ètn''.
*[e] - as in t Hollaandse ''pet''. Tweants: ''pette''.
*[ee] - as in t Duutse ''geben''. Nen kleenker zoonder verglieding. Tweants: ''Breef''.
*[ea] - as in t Engelse ''air''. Tweants: ''leavn''.
*[oa] - as in t Hollaandse ''Roze''. Tweants: ''noa''.
*[o] - as in t engelse ''lock'', Ned. ''bol''. Tweants: ''kop''.
**[ó] - as in t fraanske ''bon'', Ned. ''vol''. Tweants: ''bok'', ''hok'', ''vol'', .
*[oo] - as in t Duutse ''boot''. Tweants: ''koo''.
*[oe] - as in t Hollaandse ''boek''. Tweants: ''oe''.
**[oe] - as in t Hollaandse ''boer''. Ne wat längere ''oe''. Tweants: ''koele''.
*[ö] - as in t Duutse ''Köln'', Ned. ''löss''. Tweants: ''lös'', ''köppe''.
*[öa] - as in t Engelse ''turn''. Tweants: ''köant'', ''dröa''.
*[eu] - as in t Hollaandse ''reuk''. Tweants: ''beume''.
**[eur] - as in t Hollaandse ''deur''. Tweants: ''heurn''.
*[u] - as in t Hollaandse ''hut''. Tweants: ''luk''.
*[uu] - as in t Hollaandse ''fuut''. Tweants: ''kuukn''.
**[uu] - as in t Hollaandse ''uur'', allene wat länger; Tweants; ''uur'', ''buul''.
*[i] - as in t Hollaandse ''dit''. Tweants: ''lippe''.
*[ie] - as in t Hollaandse ''wie''. Tweants: ''gries''.
*[ie] - as in t Engelse ''wee''. Wat längern klaank. Tweants ''griezn''.
===Buugnde kleenkers===
| |||