Verskil tüsken versys van "Tweantsen taalwiezer"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K De Hoeve (Oaveriessel) → De Hoeve (Hoksebarge) (#DEURVERWIEZING[[]]) |
K →Loopn |
||
Regel 492:
|}
===Wearkwöarde===
Tweants is oonderdeel van t [[Nederlaands Leegsaksisch|West-Neersassies]], wat blik oet t [[eenheidsmearvoold]]. Dit hoald in dat alle wearkwöarde in de eerste en tweede persoon mearvoold op dezelfde wieze vervoogd wordt as de tweede persoon eankelvoold. In de hudige tied kriegnt de wearkwöarde in n tweeden persoon eankelvoold en alle dree persoonn mearvoold nen -t achter n stam van t woard.
:Ik goa
:Iej '''goat'''
:Hee geet
:Wiej/Viej '''goat'''
:Zee '''goat'''
Oawer de verleedn tied en voltooiden tied is völle te doon, want dr is weainig eenheaid in. Hieroonder zee'j van t wearkwoard ''loopn'' achter mekaar de hudige, verleedn en voltooide tied in de verskilnde vörme stoan:
:Hee loopt/löp - hee leup/leep/liep - hee hef loopn/eloopn/leupn/eleupn/leepn/eleepn/lop/elop
===Woardgeslacht===
Zelfstaandige naamwöarde köant wean ''männelik'', ''vröwwelik'' en ''onziedig'' in t Tweants. Ofhaankelik van t woardgeslacht mut t lidwoard en n oetgaank van t bievooglike naamwoard ekeuzn wordn.
{| class="prettytable"
|-
!
! Onbepoald
! Bepoald
! Anw vnw kortbie
! Anw vnv ofstaand
|-
| Männelik
| nen kearl
| n kearl
| dissen kearl
| den kearl
|-
| Vröwwelik
| ne vrouwe
| de vrouwe
| disse vrouwe
| dee vrouwe
|-
| Onziedig
| n keend
| t keend
| dit keend
| det keend
|}
t Bievooglike naamwoard krig in onbepoalden vörm n oetgaank van t lidwoard met: n'''en''' mooi'''en''' kearl, n'''e''' mooi'''e''' vrouwe, n'''-''' mooi'''-''' keend. In ''bepoalden'' vörm krig t onziedige woard ne extra -e: det mooi'''e''' keend.
Alle wöarde dee't eandigt op -ing of -eit/-eaid zeent vrouwelik.
===Mearvoold===
t Mearvoold kan op verskilnde wiezes evörmd wordn. Mannelike wöarde kriegnt vake ne klaankumbuging (umlaut): 1 man - 2 männe. Vrouwelike wöarde kriegnt ne -n dr bie achter: 1 kiste - 2 kistn. Onziedige wöarde kriegnt dr -e(r) bie achter: 1 keend - 2 keender.
Onziedige wöarde met nen roondn klaank achterin n moond (oo, oe, oa) kriegnt ook ne umbuging noar vuurtn in n moond: 1 book - 2 beuke, 1 hoes - 2 huuze, 1 hoar - 2 höare. Klaankn dee't al vuurin n moond emaakt wordt, kriegnt gin klaankumbuging: 1 been - 2 bene.
t Oonderskeaid tusken Oost-Tweants en West-Tweants is hier vuural det t Oost-Tweants bie mannelike en onziedige wöarde n lestn lettergreep vortlöt: 1 hoes - 2 huuz, 1 woard - 2 wöar, 1 been - 2 been.
De wieze woerop at t mearvoold evörmd kan wordn is ook van doarp töt doarp nog wier verskilnd. In wat dialektn raakt t oonderskeaid tusken mannelik en vrouwelik aal mear vergetn, en wordt rechtevoort de meeste mearvooldn op de vrouwelike wieze doan, duur dr ne -n achter te plakn. Zo is t mearvoold van ''woard'' "wöarde", mer völle dialektn maakt doar "woordn" van. t Is opvalnd det bv. in Riessen de leu zegnt: ''1 stroate - 2 stroatn'', terwiel t in t Eanters is: ''1 stroate - 2 ströate'', umdet t n vrouwelik woard is, mer in t Eanters toch umlaut krig.
== Sk-/Sch- ==
| |||