Verskil tüsken versys van "Groafschap Zutfent"

De groafelekheid in dat noordeleke Hamaland wierd in augustus 1046 deur könning [[Hendrik III]] an den [[biskop van Utrecht]] eschonken, noadat den veurgoanden rieksonmiddelleken graaf, [[Godfried II van Lotharingen|Godfried 'met den Board']], hartog van Opperlotharingen uut et gravenhuus Verdun was ezet, waegens rebellie. Godfried was doar den opvolger ewest van zien vader, Gozelo I hartog van Nederlotharingen (oaverleadenoaverlaeden in april 1044), den op ziene beurte zien breur, Godfried 'den Vredestichter', van 1012 tot zienen dood in 1023 ok hartog van Nederlotharingen had op-evolgd. Woarschienlek hef 'den Vredestichter' ziene rechten ontleandontlaend an zien (kinderloos ebleaveneblaeven) huwelek met ne kleindochter van de beröchte gravinne [[Adela van Hamaland]], ne dochter noamelek van Adela's zönne uut et eerste huwelek van graaf Diederik (oaverleadenoaverlaeden in 1017 of 1018).

De oorkonde van 1046 let dudelek marken dat et huus Verdun in noordelek Hamaland nen leengraaf hef in-ezet, iemand den met de uutoefening van et gravenambt was beleend deur den rieksonmiddelleken graaf. Et hef der den schien van dat den toostaand pas noá [[Kìrsttied|Karsmis]] 1025 is ontstoan. Hartog Gozelo I had zich noamelek vanof september 1024 tot Karstmis 1025 verzet teagentaegen de opvolging van keizer Hendrik II deur Koenraad II, moar verzeunden zich met Karstmis 1025 met Koenraad. In de tussentied had Koenraad al in 1025 nen gunsteling, Werner, ruum bedealdbedaeld met groandbezit in zudelek Hamaland en op de Veluwe, dat van Adela van Hamaland in beslag enommen was vanweagevanwaege heure betrokkenheid bi-j den moord op Wichman III (ok wal 'van Vreden' eneumd) in oktober 1016. In ne neet scharp edoateerde oorkonde uut et tiedvak 1046-1056 blek in zudelek Hamaland nen graaf Wecelo te veur te kommen. Wecelo is nen bekenden roopvorm van Werner. Zo hef et er völle van weg dat Gozelo I, toon hi-j in 1025 eier veur zien geld kos, dermet hef motten instemmen dat Werner in dat zudelek Hamaland zienen leengraaf wierd. Blef dus oaver noordelek Hamaland, woar tussen 1025 en 1046 ook nen leengraaf op et toneel is verscheanenverschaenen, woarschienlek wal den stamvader van et Zutphense gravenhuus, Godschalk (oaverleadenoaverlaeden 1063).

As Godschalk zich neet hef ebraand an den opstaand van zienen leenheer Godfried 'met den Board', blef hi-j bi-j den zien uutvallen op ziene plaatse zitten. Normaal zol hi-j rieksonmiddellek graaf ewodden weanwaen, moar umdat Hendrik III in 1046 de grafelekheid in noordelek Hamaland an Utrecht gaf, ging dat neet deur. Godschalk is dus leengraaf ebleaveneblaeven, van den biskop van Utrecht namelek. Zo ontstoand in 1046 et graafschap 'Noordelek Hamaland', dat noar zienen bestuursstool 'graafschap Zutphen' is goan heten.

Den bekendsten graaf is den rieke [[Otto II van Zutfent]], woarvan zien dochter [[Ermengard van Zutphen|Ermengard]] rundumme 1127 trouwden met [[Gerard III van Gelre]]. Moar umdat Gerard III in 1134 steerf véur zienen vader Gerard II 'den Langen' graaf van Gelre (oaverleadenoaverlaeden 1137), kon pas den zönne van Gerard III, Hendrik I, noa 1137 optreadenoptraeden as graaf van Gelre én Zutphen. Toon Gelre in 1339 tot [[hartogdom]] wodden verheavenverhaeven, wierd de juuste anduding van de machthebbers 'hertog van Gelre en graaf van Zutfent'. Bestuurlek raakten beide gebeeden zo verweavenverwaeven dat zi-j as énen onafhankeleken stoat deel namen an de [[Republiek der Zeuven VereanegdeVeraenegde Nederlanden]].

As der in modern zinsverband oaver et gebieed ''De Graafschap'' esprokken wöd, dan spreaktspraekt zi-j eajlekaejlek nog altied oaver et olde groafschap Zutphen. Dat mag ziene bestuurleke zelfstaandigheid al lang kwiet weanwaen, as plaatsbepoaling is den name blieven bestoan, al lik der wal wat begripsverwarring met den name [[Achterhook]] te bestoan. Den (Geldersen) Achterhook is vanolds et gebeed oostelek van [[Hamaland]] dat tot in de 16de eeuwe deel was van et [[bisdom Münster]]. Doarin lagen [[Breevoort]], [[Wenterswiek]], [[Aalten]], [[Lechtenvoorde]], [[Zellem]], [[Vasseveld]], [[Silvolde]], [[Hengel (Gelderland)|Hengel]], [[Grolle|Grol]], [[Vroagender]], [[Borklo]], [[Geesteren (Berkelland)|Geesteren]], [[Nee]] en [[Eibargen]]. De graven van Gelre bunt pas in de 13de en 14de eeuwe geleidelek an in dat gebeed binnen-edrongen.

[[1591]] is et joar woarin et Graafschap Zutfent opheeld te bestoan; noa de veroavering van [[Zutfent]] deur [[Maurits van Oranje]] wöd et graafschap noo helemoal op-enommen in et [[Gelre|Hartogdom Gelre]], dat dan al éne van de Zeuven VereanegdeVeraenegde Nederlanden is.

== SteadenStaeden in de Groafschap ==

Noast de heufdstad Zutfent waren andere steadenstaeden in de groafschap (met joartal van verkrieging van [[stadsrechten]]):

* [[LeagLaeg-Keppel|Keppel]] ([[1404]])

* [http://www.graafschap-Middeleeuwen.nl WebsteaWebstae oaver de geskiedenis van Graafschap Zutfent]