Verskil tüsken versys van "Eerste Germaanse klaankverskoeving"

geen bewarkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Mit de '''eerste Germaanse klaankverskoeving''' (ok de [[Wet van Grimm]] nuumd) wordt ien onderskeid tussen de [[Germaanse taelen]] en t [[Proto-Indo-Europees]] (''PIE'', de gezaemelike vooroolderveuroolder van alle [[Indo-Europese taelen]])
beskreven. Disse [[klaankverskoeving]] wordde rond [[1822]] definitief uutwarkt deur [[Jakob Grimm]].
 
De wet van Grimm beskrieft n riege overienkomsten tussen partie [[plofklaank]]en en [[wriefklaank]]en van de Germaanse taelen en plofklaanken van aandere Indo-Europese taelen (Grimm bruukte veural t [[Latien]] en [[Grieks]] as referensie). Tegenswoordig wordt de wet van Grimm omskreven as de verzaachting van plofklaanken ([[lenisie]] van plofklaanken) vanuut t Proto-Indo-Europees naor t [[Proto-Germaans]] (''PGm'', de gezaemelike vooroolder van alle Germaanse taelen). De verskoeving bestaot uut drie dielen (hier versimpeld weergeven in verbaand mit de dudelikhied):
 
* Proto-Indo-Europese [[stemloos|stemloze]] plofklaanken veraanderen in stemloze wriefklaanken:
|}
 
Disse Germaanse "klaankwetten", kombineerdtegere mit klaankverskoevingenklaankverskoevings die ontdekt binnen veur aandere Indo-Europese taelen, maeken t meugelik om de verwaachte overienkommende klaank te definiëren tussen verskillende Indo-Europese taelen.
 
De Germaanse *b- (t strepien wil zeggen: woordbeginnend) komt bi'jgelieks meerstal overien mit de [[Latien]]se *f-, de [[Grieks]]e ''p<sup>h</sup>-'', de [[Sanskriet]]se ''b<sup>h</sup>-'', de [[Slaviese taelen|Slaviese]], [[Baltiese taelen|Baltiese]] of [[Keltiese taelen|Keltiese]] ''b-'', en gao zo mar deur, wielst de Germaanse *f- meerstal overienkomt mit de Latiense, Griekse, Sanskrietse, Slaviese en Baltiese ''p-'' en mit nietsniks (gien beginnende mitklinker) in Kelties. De eerste set overienkomsten komt overien mit t Proto-Indo-Europese *b<sup>h</sup>- en de laeste set mit t Proto-Indo-Europese *p- (verskeuven in de Germaanse taelen, verdwenen in de Keltiese taelen en behoolden in de aandere groepen die hier nuumd worden).
 
Der bin n peer uutzunderings op de wet van Grimm die in bovenstaonde veurbielden buten beskouwing leuten bin die deur Grimm al beskreven weren en laeter deur aandere [[taolkunde|taelkundigen]] uutwarkt wordden. De meerst opvalende uutzonderingsuutzunderings op de wet van Grimm kregen n verklaoring van de [[Denemarken|Deense]] taelkundige [[Karl Adolf Verner|Karl Verner]]. De wet die disse uutzonderingsuutzunderings beskrift staot bekend as de ''[[wet van Verner]]'' ([[1875]]).
 
== De wet van Verner ==
Neffens de wet van Grimm zollen de [[Indo-Europese taelen|Proto-Indo-Europese]] stemloze plofklaanken p, *t en *k overien moeten kommen mit de Proto-Germaanse *f, *þ (th-klaank) en *x (ch-klaank). In de meerste gevalen klopte dit mit de praktijkpraktiek, mar in partie spesifieke gevalen bleek dat de Proto-Indo-Europese *p, *t of *k overienkwammen mit n stemhebbende variaant van die klaanken (*b, *d en *g) in t Germaans.
 
Verner kwam deraachter dat as de Proto-Germaanse stemloze wriefklaanken *f, *þ en *x daolik veurof gaon wordden deur n klemtoonloze lettergrepe, ze stemhebbend wordden en respektievelik *b, *d of *g wordden. Verner onderzocht of dit fenomeen vaeker veurkwam en kwam deraachter dat t zelde gold veur de *s, die verskeuf naor *z.