Verskil tüsken versys van "Trekzak"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Xqbot (Oaverleg | bydragen)
K bot derbie: li:Trèkzak; cosmetic changes
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 2:
[[Ofbeelding:Accordion.png|thumb|Eankelriegs harmonika]]
 
nen '''Trekzak''' (mangs ok wal '''trekörgel''' eneumd) is n meziekinstrumeant den atwat verwaant is an de [[akkordeon]]. t WördtWörd mangs ok wal '''Trekharmonika''' eneumd, mear dit wik of noar t [[Nederlaands|Hollaands]]. Meestieds wördt in t [[Nedersaksisch|Neersassies]] gebeed n naamn ''trekzak'' vuur alle oondersoortn gebroekt.<br />
 
t Instrumeant besteet oet twee kastn met tongplaatn, dee at an mekoar verbeundn beent met nen bloasbalg, den at in en oet etrökn kan wordn. Met beaide haandn köant dan knöpkes in edrok wordn dee-'t rdr vuur zorgt dètdet rdr weend duur de kastn geet. Met de rechterhaande wördt de mellodie speultspöld en met de leenkerhaande de oonderstönnde akkoordn.
 
Dr beent verskeaidene soortn trekzèkketrekzäkke: eankel-, dubbel-, of dreeriegs. Disse rieges wordt met de rechterhaande bedeend. Nen trekzak is wisseltonig. DètDet heultheuld in dèt-edet he oonder iedern knop 2 toonn hef, woerbiej n eerstn kleenkt at n balg oet etrökn wördt, en n tweedn at n balg in edrok wörd. Doarbiej is t meestieds ook nog n diachronies instrumeant. DètDet heultwil inzegn dèt-edet he nit alle 12 de toonn oet n [[oktaaf]] kan maakn, mear alleene de toonn van de do-re-mi-fa-sol-la-si-do toonlèddertoonlädder.<br />
 
Dr beent verskeaidene soortn trekzèkke: eankel-, dubbel-, of dreeriegs. Disse rieges wordt met de rechterhaande bedeend. Nen trekzak is wisseltonig. Dèt heult in dèt-e oonder iedern knop 2 toonn hef, woerbiej n eerstn kleenkt at n balg oet etrökn wördt, en n tweedn at n balg in edrok wörd. Doarbiej is t meestieds ook nog n diachronies instrumeant. Dèt heult in dèt-e nit alle 12 de toonn oet n [[oktaaf]] kan maakn, mear alleene de toonn van de do-re-mi-fa-sol-la-si-do toonlèdder.<br />
Nen eankelriegs trekzak spölt dus:
{|class=prettytable
Regel 33 ⟶ 35:
|}
 
Op nen eankelriegs trekzak kö-'j dus gin c#, d#, f#, g# en a# spöln, woerduur a-'j allene mear nommers köant spöln dee-'t eskreewn beent vuur nen C-toonnlèddertoonnlädder.
 
Nöast de algemene eankel-, dubbel- en dreeriegs trekzèkketrekzäkke beent rdr ook nog nen 2,5-riegs en de völvölle zeldzamerezeeldzamere veer- en viefriegs.
 
== Geskiedenis ==
n Eerstn vorm van t instrumeant wat dezelfde woarking har as n akkordeon wör in [[1822]] in [[Berlien]] oet eveundn duur [[Friedrich Buschmann]]. t Eerste intrumeant dètdet [[pateant]] kreeg oonder n naamn ''accordeon'' wör oet eveundn duur [[Cyrill Demian]] in [[Wenen]]. Den leek nog nit völle op n trekzak zo- a'w den rechtevoort keant. t Deenk har mearmer ene knöppekaste (an de leenkerhaande) en met rechts mo-'j n bloasbalg bedeenn. Eén belangriek peunt woer of Demian pateant vuur wol, was, dèt-edet he met eenn appartnofzeunderliken knop n heel akkoord kon loatn heurn.
In t midln van n [[19en eew]] wör t n populair instrumeant in [[Vlaams]]e en [[Nederlaand|Neerlaandse]] [[volksmeziek]]. t Wördt ook al lange broekt in [[Iersen volksmuziek]]. In Neerlaand is t instrumeant vuural in t Neersassiese gebeed en [[Freeslaand]] populairpopulear. In t zuudn van Neerlaand gebroekt ze meer n ''steierischen'' trekzak, woermet völ [[Oostenriek]]se meziek wördt espöltespöld.
 
== Bekeande trekzakspöllers/-groepn ==
HiereunterHieroonder veend-iehe'j ne lieste met meziekgroepn en spöllers dee-'t mangs of aait gebroek maakt van nen trekzak:
 
* [[Boh Foi Toch]]