|
| caption =
}}
[[Ofbeelding:Cornish language shift.svg|thumb|right|275px|Trögtrekkige van t Kornies döar de joarhönnertnjoarhönnerdn hen.]]
[[Ofbeelding:Szyld kornwalijski w Penzance.jpg|thumb|right|275px|De sproake kö'j oawer t heale ebeed veendn.]]
t '''Kornies''' is de sproake dedee kuierd wördtwörd deur nu-an-n-dag zoo önnevear 2,000 mensken in [[Kornwall]], in t zuudn van [[Engelaand|Englaand]]. De sproakeesproake was oet de tied in t end van n 18en joarhönnertjoarhönnerd en is wear trög-ekömn an t begin van n 19en joarhönnert, zoo roond de tied van 1904. Öp det möment wördn t Kornies wear niej leawn in-ebloazn, moar warn dr n antal ruziennde partiejn. De ruzies gungn biej mekoar enömn oawer welk soart Kornies dr ebruukt möstn wördn (dee oet n 16en öf dee oet n 18en joarhönnert?joarhönnerd) en oawer welke skriefwieze ebruukt möstnmost wörn.
En töch is t alle sprekkers elukt öm oawer de joarn verskilnde sproakebookn, literoatuurliteratuur, films en meziek te moaknmaakn. n Kleain antal keender bint ok öp-egroaid mit twea spröakesproakn, t Engels en t Kornies. Dr bint al meardre keender dee de sproake as moorsproake hebt, en dr is non ok al n keenderöpvaanghoes dee allinnig t Kornies ebruukt. In 2002 wördn t ne offisjeale meenderheaidssproake in n Europeasen Unie en in 2008 wördn de earste standoardskriefwieze döarvoerndeur evoerd, in n pröbearsel öm de standoardskriefwieznstandaardskriefwiezn soamnsaamn te brengn. t Earste keenderöpvanghoes öpenn in 2010.
== KlassifikoasieKlassifikasie ==
Kornies wördt ezeen as önnerdeil van de [[Brythoniese spröakesproakn]], n tak van n [[Keltiesen sproakefamilie]] dee ok t [[Bretonsk]] en [[Kymrisch|Kymries]] hef. n Boaseswöardeskatbaseswöardeskat van t Kornies kömt veur 80% oawerean mit t Bretonsk, 75% mit t Kymriesk en 35& mit zoowal t [[Skotsk Gealies]] a't [[Iers]].
== Skiednisse ==
=== HistorieseHistoriesen aachtergroond ===
Kornies stämt of van de [[Britse sproak]] dee in de [[Iezertied]] en de oawernoameoawername van de Romeainn kuierd wördn öp de Britse eilaandn. Disse sproake splitsn öp in twea dialekn, West-Brythonies en Zuud-Brythonies. West-Brythonies wördn Kymries en [[Kumbries]], en Zuud-Brythonies wördn [[Bretonsk]] en Kornies. In n 13en joarhönnertjoarhönnerd kömn t Kornies öp zinn top an, woarbiej t 39,.000 sprekkers har. Doarnoa is t antal sprekker allinnig moar öp beneadn an egoan.
=== 18de en 19de joarhönnertn ===
t Is nich duudlik wee n loatstenletsten moorsproakesprekker was. Wal is bekaantbekaand det n loatstenletsten sprekker van de sproake dee ginne eankle oandre sproake kenn, Chesten Marchant was. Hee gung oet de tied in 1676. Loater wördn bekaantbekaand det hee twea kearn etraawdetroawd was en töch wal n poar wöardskenwöardkes Engels kenn, moar nich enooggenoog öm dr n esprekgesprek mitmet te doon.
n LoatstenLetsten sprekker van t oolde Kornies was Dolly Pentreath, n visseverköaper dee öp det möment 82 joar oold was. Öp de plekke woar hee woonn wördn ok twea vraawn evöndn dee tiene en twölvetwölf joar jönger warn as Dolly. Zee könn nich t Kornies kuiern, moar döadn t wal begriepn. Pentreath gung in 1777 oet de tied en stoatsteet bekaantbekaand as a'n loatstenletsten sprekker. Zinne loatsteletste wöarde warn ''Me ne vidn kewsel Sowsnek!'' (Ik goa nich Engels kuiern!). Moar okal zea hee det, hee könn wal n biskenbetken Engels verstoan en kuiern.
== De sproake nu-an-n-dag ==
=== Trögkömst van de sproake ===
In n 20en joarhönnertjoarhönnerd wördn wear pröbearsels öm t Kornies trög te kriegn edoan.
In 1904 wördn t ''A Handbook of the Cornish Language'' (t Haandbooksken van de Korniese Sproak) uut-egefn in Kornwall.
t Antal sprekkers wördt grötter mitmet elken dag. t Antal klassifisearn wördt edoan döardeur öpnoar t antal sprekkers an te kiekn in de meanige van hoo good zee esprekngesprekn in t Kornies voern könt. t Antal mensken det n antal meast wichtigebelangrieke wöarde (zoo as ''Kernow'' veur ''Kornwall'') kömtkeant, kömp oet öp 300,000. t Antal mensken det seemple esprekngesprekn voern könt, stoatsteet öp 3,000, en antal de'det t vleujnd kuiert stoansteet öp 2,.000 in 2008. Det is ne gröttegrote toonoametooname a'j vergliekt mitmet t antal in 2000. Öp det möment warn t nöch moar 300.
Kornies blieftblif ok oawerleawn in ploatsenöameplaatsenaamn en aachternöameaachternaamn, en nde kennis van de sproake helpt de mensken de oolde meanigen van dee nöamenaamn te könn begriepn. Völle öftervaker wördt de Korniese nöamename ebruukt veur keender, huusdiern, huuznhuuze en böate. Dr kömt ok steads mear literoatuurliteratuur, en veural edeechtngedeechtn goat non good. [[n Road van Kornwall]] (''Konsel Kernowek'') dootdut dr völle an öm de sproake wear trög te kriegn. In 2009 wördn offisjeal t Kornies as legoalelegale sproake in n road. Non wördt de oale, eansproakelike stroateböardestroatebörde vervangnvervöngn döardeur nieje tweasproakelike as zee te oold weanzint.
[[Kattegerie:Tweants artikel]]
| 