Versy up 23:45, 25 sep 2011 bewark Grönneger 1 (Oaverleg \| bydragen) 7.106 bewerkingen →‎Kenmarken ← vöärige wysiging		Versy up 15:30, 26 sep 2011 bewark weaderümmedraien Ni'jluuseger (Oaverleg \| bydragen) bürokraten, beheyrders 15.570 bewerkingen Heufies emeuken veur de oaverzichtelkheid; term Stadsgrunnegs consequent gebruukt volgende wysiging →
Regel 6: \|- \|Andere noamen \|Stadsgrunnegers, Stadjeders, Stadjers \|- \|Nederlaandse noam Regel 49: \|} t '''Stadsgrunnegs''' (ook ''Stadsgrunnegers'', ''Stadjeders'' of ''~~Stadjeders~~Stadjers'' naimd) is t Grunnegse dialekt dat in de [[Grunnen (stad)\|''Stad'']] en de omliggende ploatsen proat wordt. [[Hoaren]], Engelbert en Hoogkèrke binnen veurbeelden van ploatsen dij onder invloud van Stad dit dialekt overnomen hebben. t Beheurt tot de Noordwest-Leegsaksische dialekten woar of ook de andere [[Grunnegs]]e en [[Oostfreisk Nederduutsk\|Oostfraise]] dialekten tou heuren. ==Geschiedenis en invlouden== ===Begun=== t Stadsgrunnegs was oorspronkelk de toal dij de boasis vörmd har veur de aandere Grunnegse dialekten. In de 14e eeuw nam dit dialekt lanksoam t [[Frais]] oet de [[Ommelanden]] over. In dij tied het t ~~Stadjers~~Stadsgrunnegs woarschienlek veul leken op t hedendoagse [[Westerkertaaiers]]. Ook doar zigt man verschillende kenmarken dij tegenswoordeg nog aal in t ~~Stadjeders~~Stadsgrunnegs veurkomen, mòr nait in de andere Grunnegse dialekten. Woarschienlek bestonden toun ook de klanken ai en ou veur de zudelke ie/ee en uu/oe nog nait. Dizze binnen loater vanoet de Ommelanden en Westfoalen in t ~~Stadjers~~Stadsgrunnegs terechte kommen. t Stadsgrunnegs is stark verwant an t [[Noordvelds]] dat ook wel tot t Grunnegs rekend wordt. Toch zollen t ~~Stadjeders~~Stadsgrunnegs en ~~Noordveld~~t Noordvelds nooit hailemoal identiek an t Zuud- of Midden-Drènts west hebben. Der zol altied al n Fraise, of [[~~Invaeoons~~Ingvaeoons]]e invloud west hebben. Ook het t Stadjers n grote invloud had op t ontstoan van t Veenkelonioals. Deurdat t törf oet de Veenkelonies apmoal noar of via Stad verscheept wer, wer t Veenkelonioals inspoten mit Stadjerse toalkenmarken, zo as de -e achter veul vrauwliekse woorden zo as "stoule", "deure" en "toene".▼ ===Invloud op t Veenkelonioals=== Ook het t Stadsgrunnegs n grote invloud had op t ontstoan van t Veenkelonioals. Deurdat t törf oet de Veenkelonies apmoal noar of via Stad verscheept wer, wer t Veenkelonioals inspoten mit Stadsgrunneger toalkenmarken, zo as de -e achter veul vrauwliekse woorden zo as "stoule", "deure" en "toene". ==Kenmarken== ===ai veur ie/ui=== ▲t Stadsgrunnegs was oorspronkelk de toal dij de boasis vörmd har veur de aandere Grunnegse dialekten. In de 14e eeuw nam dit dialekt lanksoam t [[Frais]] oet de [[Ommelanden]] over. In dij tied het t Stadjers woarschienlek veul leken op t hedendoagse [[Westerkertaaiers]]. Ook doar zigt man verschillende kenmarken dij tegenswoordeg nog aal in t Stadjeders veurkomen, mòr nait in de andere Grunnegse dialekten. Woarschienlek bestonden toun ook de klanken ai en ou veur de zudelke ie/ee en uu/oe nog nait. Dizze binnen loater vanoet de Ommelanden en Westfoalen in t Stadjers terechte kommen. t Stadsgrunnegs is stark verwant an t [[Noordvelds]] dat ook wel tot t Grunnegs rekend wordt. Toch zollen t Stadjeders en Noordveld nooit hailemoal identiek an t Zuud- of Midden-Drènts west hebben. Der zol altied al n Fraise, of [[Invaeoons]]e invloud west hebben. Ook het t Stadjers n grote invloud had op t ontstoan van t Veenkelonioals. Deurdat t törf oet de Veenkelonies apmoal noar of via Stad verscheept wer, wer t Veenkelonioals inspoten mit Stadjerse toalkenmarken, zo as de -e achter veul vrauwliekse woorden zo as "stoule", "deure" en "toene". Der binnen twai kenmarken woar t Stadsgrunnegs deur ander Grunnegers altied vot an herkend wordt. De eerste is de ai-klank woar de ander Grunnegse dialekten (nait t Westerkertaaiers) ie hebben. Woorden as ''wie'', ''kwiet'' en ''bie'' worden op zien Stadsgrunnegs ''wai'', ''kwait'' en ''bai''. t Twaide kenmark dij t Stadsgrunnegs typeert is de ai-klank woar de aander Grunnegse dialekten (nait t Westerkertaaiers), ui hebben. Woorden as ''gruin'', ''ruip'' en ''zuiken'' worden op zien Stadsgrunnegs ''grain'', ''raip'' en ''zaiken''. Dit komt òf en tou ook nog wel veur bie olle mènzen in t [[Oldambt]]. ===Klaank van ai en oa=== n Ander, minder overdudelk kenmark is dat t Stadsgrunnegs meer veurin de mond proat wordt as de andere Grunnegse dialekten. Zo klinkt de 'ai' meer as n lank oetsproken 'ij' en bestoan der hoast gain lange aa's. Ook wordt de oa minder daip oetsproken as in de Ommelanden. De Stadsgrunneger oa klinkt meer as de [[Drèents\|Drèntse]] ao. ===Twaide persoon meervold: ie=== Der binnen twai kenmarken woar t Stadjeders deur ander Grunnegers altied vot an herkend wordt. De eerste is de ai-klank, woar de ander Grunnegse dialekten (nait t Westerkertaaiers) ie hebben. Woorden as ''wie'', ''kwiet'' en ''bie'' worden op zien Stadjeders ''wai'', ''kwait'' en ''bai''. t Twaide kenmark dij t Stadjeders typeert is de ai-klank woar de aander Grunnegse dialekten (nait t Westerkertaaiers), ui hebben. Woorden as ''gruin'', ''ruip'' en ''zuiken'' worden op zien Stadjeders ''grain'', ''raip'' en ''zaiken''. Dit komt òf en tou ook nog wel veur bie olle mènzen in t [[Oldambt]]. n Ander, minder overdudelk kenmark is dat t Stadjeders meer veurin de mond proat wordt as de andere Grunnegse dialekten. Zo klinkt de 'ai' meer as n lank oetsproken 'ij' en bestoan der hoast gain lange aa's. Ook wordt de oa minder daip oetsproken as in de Ommelanden. De Stadjerse oa klinkt meer as de [[Drèents\|Drèntse]] ao. n Grammatikoale biezunderhaid van t Stadjeders is dat de twaide persoon meervold, 'ie', nait veranderd is in 'joe', zo as dat wel in de rest van de pervìnzie gebeurd is. Net as in t [[Westerwoolds\|Westerwòlds]] vervalt de -en achter t warkwoord as t warkwoord veur 'ie' te stoan komp, dus op t [[Hoogelaand\|Hogeland]] wordt zègd "deden ie", "mainen ie", "kieken je" en in Stad wordt zègd "deed ie", "main ie" en "kiek je". Veur de gemiddelde persoon oet de Ommelanden klinkt t Stadjeders wat Drènts-achteg. n Grammatikoale biezunderhaid van t Stadsgrunnegs is dat de twaide persoon meervold, 'ie', nait veranderd is in 'joe', zo as dat wel in de rest van de pervìnzie gebeurd is. Net as in t [[Westerwoolds\|Westerwòlds]] vervalt de -en achter t warkwoord as t warkwoord veur 'ie' te stoan komp, dus op t [[Hoogelaand\|Hogeland]] wordt zègd "deden ie", "mainen ie", "kieken je" en in Stad wordt zègd "deed ie", "main ie" en "kiek je". Veur de gemiddelde persoon oet de Ommelanden klinkt t Stadsgrunnegs wat Drènts-achteg. ===Kiek op t Stadsgrunnegs=== t ~~Stadjers~~Stadsgrunnegs was t eerste dialekt dat deur t [[Nederlands]] antast wer en verwoaterde. Doardeur stait t ~~Stadjeders~~Stadsgrunnegs sinds t begun van de veurege eeuw wel bekend as t 'lellekste Grunnegers', deurdat veul Stadjeders haalfbakken Nederlands praiten. Doarom binnen veul Stadjeders ook nait trots op heur dialekt. ==t Stadsgrunnegs vandoag== t Zuvere Stadsgrunnegs is sikkom hailemoal verdwenen. Dit komt onder andere omdat n groot dail van de jonge bewoners van de Stad studenten binnen, dij veur n groot dail nait oet de Stad of pervìnzie òfkomsteg binnen. Deur zien laaidende positsie in de pervìnzie, mòr ook in de rest van de regio Noord-Nederland, het Stad n hail ìnde invlouden van boetenòf, woarvan veul vanoet t westen. Doardeur worden ~~Stadjers~~Stadjeders, bieveurbeeld winkeliers, voak verplicht om Nederlands te proaten. In Hoaren wordt t dialekt reloatief wat meer proat, mòr dat stait bekend as t "Wassenaar van het noorden" wat aangeft dat der veul riekere luu doar wonen. De maiste van heur proaten gain Grunnegs. t Maiste Grunnegs in Stad komt van lu dij van t Grunneger platteland in Stad wonen goan binnen. De maiste ~~Stadjers~~Stadjeders binnen overstapt op t Hollaands, mòr summege olle mènzen (geboren véur de [[Tweede Wereldoorlog\|Twaide Wereldoorlog]]) proaten nog Stadsgrunnegs. Ook zai hebben n hail ìnde overnomen vanòf t platteland. Stadsgrunnegs kin man voak nog heuren op de bankjes an de oostziede van de Vismaart, de 'hangstee' van de olle ~~Stadjers~~Stadjeders. [[Ofbeelding:Stadjeders.GIF\|250px\|left\|thumb\|Stee van t ~~Stadjeders~~Stadsgrunnegs in Nederlaand]] {{dia\|Dit artikel is schreven in t ~~Stadjeders~~Stadsgrunnegs.}} [[Kattegerie:Grunnegs artikel]]

Verskil tüsken versys van "Stadsgrunnegs"