Verskil tüsken versys van "Arianisme"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
ZéroBot (Oaverleg | bydragen)
K r2.7.1) (bot derbie: nl:Arianisme
Nickg19 (Oaverleg | bydragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 3:
't '''Arianisme''' waar, naost 't [[Katholicisme]], 'n invloedrieke stroming in 't vrogge [[christendom]].
 
De name is of-eleid van [[Arius]] (256?-336), de veurman van de deenkrichting. De stroming accepteert 't dogma van de [[drie-ienheid]] nie. Zowel [[Jezus]] als de [[Heilige Geest]] bint völgsvol'ngs Arianen scheppingen van [[God]]. Jezus is ondergeschikt an God en de Heilige Geeste an God en Jezus.
 
In de vierde eeuwe vereurzaakt de mening grote onrust onder de geleuvigen. Ze kriegt de steun van velevulle [[bisschoppen]] en breidt zich snel uut binnen 't riek. De belangriekse tegenstaander is Athanasius (295?-373).
 
===De leer===
Onder invloed van de Griekse [[filesefie|filesofie]] en de [[gnostiek]] verwierp Arius de centraole gedachte dat Jezus, de Zeune van God, ok God zulf is. Arius beweren dat Jezus 't eerst eschaopen schepsel waar. Zowel Jezus as de Heilige GeesteGeest wöd ezeen as schepping van God de Va, die onder-eschikt bint. Jezus is hierbi'j allene onder-eschikt an God, terwöl de Heilige GeesteGeest onder-eschikt is an zowel Jezus as God.
 
De leer dat Christus de zeune van God is en ok God zulf, is fundementeel veur de Katholieke en Protestaanse christelijke geleuf.
Regel 16:
Tiedens Concilie van Nicea in 325 wödt 't Arianisme offsjeel as ketteri'je bestempeld. In de [[geleufsbeliedenis van Nicea]] wödt benaodrukt dat God en zien zeune ‘van dezulfde substantie’ bint.
 
Nao ‘Nicea’ blef de stroming zich uutbreijen. Tiedens het Concilie van Constantinopel in 381 volgt 'n ni'je veroordeling. Keizer Theodosius I tredt streng op tegentee'ng de ‘ketters’ en rond 400 is 't Arianisme zo goed als verdwienen.
 
In oons tied wödt narnsnar'ngs melding emaakt van een herleving van de ‘ketterse’ stroming. Toch bint d'r signaolen dat stieds meer (ex-) christenen de goddelijke oorspröng van Jezus betwiefelt. Dat betiekent nie dat zi'j van 'm ofschied nemt as hun geestelijk leider en inspirator. Hi'j blef hun grote veurbeeld: ok as meense met meenselijke folten, ok as vermiend huwelijkspartner van Maria Magdalena, ok as va van hun vermiende kind en zulfs as brön van vulle intermeenselijke haat, nijd en moordparti'jen.
 
== De Germaonse keuninkrieken ==
Tiedens de bluj van 't arianisme in 't Romiense Riek in de 4e eeuwe waar de ariaanse Visigotische Wulfila zien zendingswark onder de Goten begun. Hi'j zörgenzör'ng veur 'n [[Biebelvertaling]] in 't Gotisch. De Gotische leider Fritigern wed bekeerd durende de regering van de ariaanse keizer Flavius Iulius Valens. Gevolg hiervan waar dat de mieste Germaonse stammen, die tiedens de grote volksverhuuzing 't Romiense Riek binnenveulen, ariaans waren.
 
Dit gold veur de Visigoten, de Ostrogoten, de Vandalen, de Bourgondiërs en de Lombarden.
 
Allene de [[Franken (volk)|Fraanken]] bleven heidens tötdat 't westelijk Romiense Riek — woor zi'j ''foederati'' van waren — verdwienen waar. Doornao brach Clovis, keuning der Fraanken, zien volk tot 't katholieke geleuf, woordeur hi'j better ansluutingansluting kreeg bi'j zien onderdanen van Romiens ofköms.
 
In ariaanse keuninkrieken bleef de kloof tussen de Germaonse aodel en de grote meerderheid van Romaanse en katholieke bevolking groot. D'r wed bi'jveurbeeld in 't Germaons epreekt in de ariaanse karke. Veur de Germaonse heersers waar 't arianisme ok 'n middel um as kleneklènne minderheid nie op-eslorpt te wödden deur de autochtone meerderheid.
In 't Vandalenriek in Noord-Afrika leidde de tegenstelling töt geweld en vervolgingvervölging van de katholieken (althans völgsvol'ngs Gregorius van Tours, 'n katholieke bron).
 
De ariaanse rieken gungengung' doornao 'n veur 'n teloor.
De Vandalen en Ostrogoten wedden deur Justinianus vernietigd en de Bourgondiërs deur de Fraanken. De Sueben gungengung' uut eggenè'ng beweging over töt 't katholicisme, um meer steun tegen hun machtige ariaanse Visigotische buren te verwarven. Dat verhinderde nie dat ze deur hen vernietigd wedden.
 
Allene de Visigoten in Spanje bleven vasthollen an 't arianisme tötdat keuning Reccared zich in 589 bekeerde töt 't katholicisme. Hi'j wol doormet veural zien keuninkriek better ansluutingansluting bi'j de buurlaanden gèven en de binnenlaandse tegenstellingen uut de weg ruumenrumen.
Toen hiermet de leste machtige bescharmer van 't arianisme waar weg-evallen en over-eblèveneblèe'm arianen al snel wedden vervolgd, verdwen 't arianisme binnen körte tied. Ma ok de Gotische taal, die in de ariaanse eredienst wed bruukt, verdween toen snel.
 
{{Dialekt|sdz}}