Verskil tüsken versys van "Hanze"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Xqbot (Oaverleg | bydragen)
→‎Heugtepunt: Nederduuts
Regel 35:
 
De Hanze had een veraanderlijke structuur, mar de leden hadden dinger gemien. Eerstens begunden de mieste Hanzesteden as onofhaankelijke steden of verkregen ze onofhaankelijkheid daankzi'j de gemienskoppelijke onderhandelingsmacht van de Hanze. Mar zukke onofhaankelijkheid was beparkt: 't betekenden det de Hanzesteden in 't Heilige Roomse Riek trouw verplicht waren an de keizer en niet an de lekaole edel. Ok hadden de steden heur strategische stee an de handelsroutes gemien. Op 't toppunt van heur macht in de late dartiende ieuw kunden de koopluden van de Hanze heur economische macht (en mangs heur militaire macht - de handelsroutes waren bescharming neudig en de skippen waren goed gewaopend) anwenden um 't keizerlijke beleid te beïnvloeden. Ok ter beskarming van heur investerings in negosie en skippen leidden de Hanze kapteins op en richtten vuurtorens op.
 
Umdet de mieste Hanzesteden in 't noorden van 't Heilige Roomse Riek lagen - mit Lübeck as soortement heufdstad van 't verbond - was 't Middelnederduuts de mandielige taal. Dizze taal, daoras 't tègenwoordige [[Nedersaksisch]] en [[Platduuts]] uut ontstaon bint, wördden een lingua franca in de handelsbetrekkingen van de Hanze. Toen, zoas now, bestund 't Nederduuts uut een hiele bulte dialecten, mar onder invloed van 't Lübeckse dialect gunk 't op een standaard schrifttaal an. De Nederduutse dialecten hadden vanwege heur economisch belang een [[Nedersaksische invloed op de Scandinavische talen|enorme invloed op de Scandinavische talen]], die d'r talloze woorden uut oavernamen. Mit de neergaank van de Hanze en de opkomst van 't [[Hoogduuts]] (en in de Lege Laanden 't [[Nederlaands]]), vervöl 't Nederduuts weer töt een lappendeken van dialecten zunder oaverkoepelende schriefstandaard.
 
Tussen [[1368]] en [[1370]] kwammen Hanzeskippen samen in de Confederaosie van Keulen umme teeng de [[Denmaark|Denen]] te strieden. De Hanze dwong keunink [[Waldemar IV van Denemarken]] um vieftien percent van de winst van de Deense handel an heur of te staon (Verdrag van Straolsund, 1370) en verkreeg een handelsmonopolie in Scandinavië. De Hanze voerden ok een staarke stried teeng piraoteri'je. Tussen [[1392]] en [[1440]] was de zeehandel van de Hanze in gevaor weengs oavervallen van de [[Vitaliënbreurs]] en heur opvolgers, de [[Liekedelers]]. De Vitaliënbreurs waren een machtige breurskop van kapers die in 1392 deur Albrecht van Mecklenburg waren ehuurd teeng de Deense keunegin Margaretha I van Denemarken. In de oorlog tussen [[Hollaand (gewest)|Hollaand]] en de Hanze ([[1438]] - [[1441]]) slaagden de koopluden van [[Amsterdam]] d'r in umme vri'je toegaank töt 't Oostzeegebied te kriegen en brakken daormit 't monopolie van de Hanze.