Verskil tüsken versys van "Evolutietheorie"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 3:
Dizze theorie beschref hoe as 't proces giet waorbi'j arfelijke eegenschappen binnen 'n populatie, van organismen, in de loop der tied en naor völle generaties veraanderd as gevolge van genetische variaoties, veurtplaanting en natuurlijke sellectie.
==
De ideeën van Darwin kwamen nie zomar uut de luchte vallen. Varre veur en ok in zien tied waren d'r al verscheidene deankers die zich met 't ontstaon en de ontwikkeling van leven bezigheulden.
===Natuurlijke theologie===
Charles Darwin leefden tussen 1809 en 1882. In die tied hung 'n grote meerderheid van de westerse bevolking de natuurlijke theologie an. Die leer giet d'r vanuut det zowel 't heelal as 't leven emaakt bint deur 'n Schepper en det de eerde slechts enkele duuzenden jaoren old is. Volgens de natuurlijke theologie bint levensvörmen onveraanderlijk en kunnen soorten nie uutstarven.
===De Verlichting===
Halverwege de zestiende eeuwe begun dizze theorie echter al barssies te vertonen. De Fransman George Cuvier ontdekten an 't eende van de 16e eeuwe det de geschiedenisse van 't leven vaste-lig in fossiele ofdrukken. Ok zaag e det fossielen diep in de bodem minder lieken op moderne soorten as fossielen an de oppervlakte. Cuvier trök hieruut de conclusie det soorten wel degelijk kunt uutstarven. De Schotse geologen James Hutton en Charles Lyell ontdekten in dezölfde periode det de eerde evörmd is deur natuurlijke processen en veraandert deur continue, langzame acties en nie deur plotselinge gebeurtenissen. De eerde mut dan ok völle older wezen as duuzenden jaoren. Bovendien kunt zulke langzame processen op de lange termijn grote veraanderingen teweeg brengen.
===18e eeuwe===
Tussen 1749 en 1788 publiceerden de Fransman Comte de Buffon een 35-delige reeks over de natuur. Hierin stelden e veur 't eerst evolutionaire vraogen en probeerden dizze ok onder de andacht te brengen in de wetenschappelijke wereld. Begun 1800 kwamen Jean-Baptiste de Lamarck en zien collega Étienne Geoffroy Saint-Hilaire töt de conclusie det d'r overienstemming is in 't bouwplaan van verschillende organismen. Ok stelden e det individuen tiedens hun leven eegenschappen kunt verwarven die zi'j deurgeeft an de volgende generatie. Lamarck dacht det dit gung via 'n veraandering in 't gedrag en Saint-Hilaire wees op de invloed van de umgeving.
===19e eeuwe===
Van 1831 töt 1836 zeilden Darwin met 't schip de ''Beagle'' de wereld rond en verzaomelden e onderweg allerlei planten- en diersoorten. In de jaoren daornao werkten de Britse botanist (en vriend van Darwin) Joseph Dalton Hooker an de classificatie van plaantensoorten uut Zuud-Aofrika en van de Galápagos eilaanden die de bioloog tiedens zien reis hadde verzaomeld. Darwin formuleerden naor aanleiding van zien verzaomeling en aandere gegevens een theorie over evolutie en natuurlijke selectie.
In 1858 ontving e 'n manuscript van Alfred Russel Wallace, waorin de evolutie van soorten deur druk uut de umgeving beschreven stund. Hooker zörgde d'rveur det 't manuscript van Wallace saomen met antekeningen en 'n brief van Darwin terechte kwam bi'j de Linnean Society. Later det jaor publiceerden dizze organisatie ''On the tendency of species to form varieties'', een gezaomenlijke presentatie van 't wark van Wallace en Darwin. In naovolging hierop versnelden Darwin de publicatie van zien uuteendelijke miesterwark ''On The Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life'', körtweg bekend as ''The Origin of Species''.
{{Dialekt|sdz}}
| |||