Verskil tüsken versys van "Kazakstan"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nog in anbouw
(Geen verskil)

Versy up 16:26, 24 okt 2012

Kazakstan (in t Kazaks: Қазақстан, Qazaqstan; Russies: Казахстан, Kazachstan; Turks: Kazakistan), offisjeel de Reppubliek Kazakstan, is n laand in Azië en Europa wat greanzt an Ruslaand, Sjina, Kirgizië, Oezbekistan, Turkmenistan en de Kaspiese Zee. Als van Kazakstan op t westn van de Oeral heurt bie Europa, alns op t oostn bie Azië.

Geskiedenisse

Bestaand:Ancient Taraz Kazakhstan.jpg
De stad Taraz in de ooldheaid

De Kazakn warn n Islamities nomaadnvolk met Turkse wörtel, wat in t 18e joarhoonderd duur Ruslaand oonderwörpn wör. Noa de Russiese Revolusie wör vuur öar in 1920 de Kirgiziese ASSR binn de Russiese Federasie opricht, wat in 1925 wör ummedeupt tot Kazakse ASSR en woervan't in 1926 de Kirgiziese ASSR wier ofsplitsn (wat rechtevoort de reppubliek Kirgizië is). t Groondgebeed wör ook in t westn kleainder maakt; de stad Orenburg, wat töt dee tied de heuwdstad was van de op zikzelf stoande Sovjetstoat, köm oonder behear van de Russiese Federasie en Alma-Ata wör de nieje heuwdstad. 1936 wör Kazakstan ne volweardige boondsreppubliek binn de Sovjet-Unie.

Jozef Stalin dwung de nomadiese Kazakn zik op ne vaste stea te vestigen. Ze wördn doarumme in Kolchozen dwungn. Det gung öar slecht of: tusken 1926 en 1939 kömn nen miljoen Kazakn hierduur oet de tied. Vanoet aandere deeln van de Sovjet-Unie treukn aandere volker t laand binn (mangs oonder dwang van Stalin, zo as de Ruslaand-Duutsers). Dit gung met zulke antaln det de Kazakn hoaste ne meenderheaid in eegne laand wördn. Doarnöast wonn dr in t noordn al seend t 17de en 18de joarhoonderd völle Rusn in Kazakstan. Ook toen't Kirgizië zik ofsplitsn van Kazakstan wonn dr in t noordn nog aait mear Rusn as Kazakn.

Noa de Tweede Wearldoorlog gröaidn Kazakstan oet as ene van de belangriekste plekn vuur Ruslaand, umdet op Kazakstaans groondgebeed de Russiese lanceerbasis Kosmodroom Bajkonoer steund. Met de onofhaankelikheaid van Kazakstan in 1991 was Ruslaand dit kwiet en zeukt ze nog aait noar ne geschikte plek op eegne groond vuur vervanging van Bajkonoer.

In 1991 stapn Kazakstan oet de Sovjet-Unie. De heuwdstad was hiervuur aait Alma-Ata, mer in 1997 wör t noordelike Agmola as heuwdstad ekeuzn en ummedeupt noar Astana, wat heuwdstad heetn. De regearing van Nazerbajev meann at ze zo körter op t gebeed zatn woer't ze van bange warn at dee opstaandig zoln wordn of zik of woln skeaidn. Doar köm nog bie at Alma-Ata tusken boargen lig, wat meugeliken gröai in de tookomst teegn kon woarkn, en dr bleef elken zommer nen slimmen smog tusken hangn.

Seend de onofhaankelikheaid wörd t laand besteurd duur Noersoeltan Nazarbajev. De verkiezingn goat nit volgns de internasjonale eaisen en duur mekoar wint de regearingspartieje OTAN alle zetels. 2009 wör in n groondwet vaste legd at ten minste dree partiejn in t parlemeant mut zitn. Bie de verkiezingn in 2012 zeent dr inderdaad nöast de OTAN de twee teegnpartiejn met de lechtste kritiek op enömn.

Laand

Kazakstan hef ne totale strekke van 2.724.900 km². t Is t achste laand van de wearld wat grötte angeet en t grötste laand wat volledig tusken laand lig in eslötn. De strekke op t westn van de Oeral reknt ze bie Europa en wörd Europees Kazakstan neumd. wieders zeent dr greanzn met Sjina (1533 km), Kirgizië (1051 km), Ruslaand (6846 km), Turkmenistan (379 km) en Oezbekistan (2203 km).

De grötste mearn zeent t Balkasjmeer en t Aralmeer, wat op de greanze met Oezbekistan lig. t Heugste peunt van t laand lig in t meest oostelike deel van t laand, op de greanze met Kirgizië; n boarg Khan Tengri (Khan Tangiri Shyngy), ongevear 7000 meter boawn de zeespegel. t Leegste peunt is Vpadina Kaundy, wat op de leegvlakte van Karagiye lig, met 132 meter oonder de zeespegel.

Inwonners

 
t Kazaakse spölleke Kuuz Kuu ("vangt t meakn")

In 1999 har Kazakstan 14.953.126 inwonners, wat roem aanderhalf miljoen meender was as bie de vurige volkstelling van 1989, doo't dr nog 16.536.511 leu wonn. Bie de leste volkstelling (meart 2009) was t antal in eskreewne börgers 16,4 miljoen[1].

Duur mekoar wont dr 5,5 leu op ne kilometer, wat ene van de leegste dichtheaidssiefers van de wearld is. De meeste leu wont in t oostn roond de steadn Alma-Ata, Šimkent en Taraz. Wieders wont ze in t noordn op de steppes bie de steadn Astana, Petropavl, t noordn van de oblastn Qostanay en Qarağandı; n rechteroever van de Irtysj (Ertis). [[Kattegerie: Laand

  1. Kazachstan Today. 16 million 402 thousand 861 people registered in Kazakhstan. 18 maart 2009.