Verskil tüsken versys van "Kazakstan"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K bot derbie: nl:Kazachstan |
|||
Regel 24:
Duur mekoar wont dr 5,5 leu op ne kilometer, wat ene van de leegste dichtheaidssiefers van de wearld is. De meeste leu wont in t oostn roond de steadn Alma-Ata, [[Šimkent]] en [[Taraz]]. Wieders wont ze in t noordn op de steppes bie de steadn [[Astana (stad)|Astana]], [[Petropavl]], t noordn van de oblastn [[oblast Qostanay|Qostanay]] en [[oblast Qarağandı|Qarağandı]]; n rechteroever van de [[Irtysj]] (Ertis).
=== Volker ===
In Kazakstan wont mear 50 verskilnde volker. De belangriekste zeent de [[Kazakken]], n [[Turkse volker|Turks volk]] wat 54% van de gehele bevolking is. Doarnöast zeent dr nog aandere Turkse volker; 332.017 [[Oezbeekn]], 185.301 [[Oeigoern]], 132.000 [[Tataarn]], 105.000 [[Meskeetn]], 41.847 [[Basjkiern]], 8.000 [[Tsjoevasjen]] en nog kleaindere groepn [[Azerbeidzjaann]], [[Turkmeenn]], [[Kirgiezn]], [[Karakalpakn]], [[Krim-Tataarn]] en [[Balkan-Turkn]]. De grötste meenderheaid zeent de Russen, met 30%. Dee zeent de leste joarn skoonwal oet edund, want dr vertrekt dr völle noar Ruslaand. Wiedere meenderheedn van Europesen ofkomst zeent de [[Oekraïners]] (3,7%), [[Kazakstanduutsers]] (2,7%) en kleaine groepn [[Pooln (volk)|Pooln]], [[Letn]], [[Litouwers]], [[Wit-Rusn]] en [[Griekn]]. In Kazakstan zelf wordt Tataarn en Tsjoevasjen, ondanks det ze ne Turkse sproake hebt en de tataarn vuural islamities zeent, duur mekoar töt Europese meenderheedn reknd umdet ze wat kultuur angeet mear oawereen hebt met Rusn as met aandere Turkse of islamitiese volker. Ook zeet dr völle Tataarn earder Noord-Europees oet as Aziaties of Zuud-Europees. Wieders he'j nog volker oet de [[Kaukasus]]: n poar doezend [[Armeniërs]], [[Georgiërs]], [[Tsjetsjeenn]], [[Tsjerkesn]], [[Osseetn]], [[Abchaazn]], [[Avaarn (Kaukasus)|Avaarn]] en [[Tsachoeriërs]]. Wieders he'j nog meenderheedn de't [[Iraans]] sprekt: [[Koerden]] (20.000), [[Pathaann|Afghaann]] en [[Perzn]]. Volker as de [[Boerjaatn]], [[Mongooln]], [[Tibetaann]], [[Dungaann]], [[Han-Sjineezn]] en [[Koreaann]] ([[Koryo-saram]]), dee't de leste tientaln joarn noar Kazakstan zeent ekömn vanoet [[Oost-Azië]], zeent mer n kleain deel van t gehele inwonnertal.
Wat meenderheedn wördn op bevel van [[Jozef Stalin]] tiedns en meteen noa n [[Tweedn Wearldoorlog]] edwungn noar Kazakstan te goan of deporteerd. De meestn doarvan mossen in [[woarkkaamp]]n wonn. De mearderheaid doarvan gungn eand joarn vieftig wierumme tiedns de [[destalinisasie]] van [[Kroesjtsjov]].
Noa de onofhaankelikheaid maakn de Kazakse regearing t Kazaks de heuwdsproake. Doarnöast wördn alle van oorsproonk Kazakse inwonners bevuurdeeld bie t woarkzeukn; zowat 90% van alle ambtenoarn is van oorsproonk Kazaks. Hierumme trekt aal mear meenderheedn vort.
=== Sproakn ===
De belangriekste sproake in Kazakstan is t [[Russies]], wat duur 83,1% van de bevolking sprökn word. t [[Kazaks]], wat duur 56% van t volk esprökn word, is de joarn noa de onofhaankelikheaid fleenk too enömn, umdet de regearing dee sproake vuuroet skeuf. In Kazakstan mu'j 9 joar noar skole. Vuural in de sovjettied wör völle an t bestriedn van [[ongeletterdheid]], woerduur't dit non, net as in de meeste west-Europese laandn op 2,5% lig.
Kazaks kuiert ze vuural in t zuudn en op n boer. Russies kuiert ze vuural in t noordn, woer't de meester Russiese Kazakn wont
Kazachs wordt vooral in het zuiden van Kazachstan gesproken en op het platteland. De meeste steadn wördn ook duur de Rusn sticht en doarumme is de heuwdsproake doar nog aait Russies. Ook de middelnklasse en boawnklasse van de Kazakn in t noordn hebt Russies as [[modersproake]].
De zelfbehearnde sproakvereaniging ''Qazaq tili'' (Kazakse sproake) hef rechtevoort ne semioffisjele stoatus umdet disse organisasie seend [[1989]] gangs is t Kazak op n heuger plan te kriegn oonder Kazakn. Wieders wordt de Turkse kultuur en sproake bevorderd duur de organisasie [[Turksoy]], woer't feaitelik alle laandn met Turkse sproakn lid van zeent. t Heuwdkantoor zit in [[Alma-Ata]].
=== Geleuwe ===
[[Bestaand:Центральная мечеть Павлодара.JPG|thumb|rechts|De heuwdmoskee van [[Pavlodar]]]]
47% van de Kazakse bevolking is [[islam|Moslim]] en dan vuural t [[soennisme]]. De Kazakn wördn in t [[18e eeuw|18e]] en [[19e eeuw|19de joarhoonderd]] islamiseerd. In n [[Sovjetunie]] wör n islam en aandere geleuwe oonderdrukt. De meeste moskeejn en [[koranskole|koranskool]]n wördn eslötn of vuur aandere dinge gebroekt, mangs as veehoolderieje of as vuurroadskure. Dr was skoonwal gin verbod. n Antal moskeejn bleef gewoon lös vuur dienste en de ennigste koranskole den't nog lös was in de hele Sovjetunie, steun in [[Buchara (stad)|Boekara]]. Seend de onofhaankelikheaid kreeg de islam, net as in aandere onofhaankelike sovjetstoatn wier ne opleawing. 1991 har Kazakstan 170 moskeejn en 230 molsimgemeenskopn. Doarvuur krig Kazakstan geeld van [[Turkije]], [[Egypte]] en [[Saoedi-Arabië]]. De vuurmoalig nomadiese Kazakn en Kirgiezn zeent skoonwal nit heel vasthooldnd in t geleuf in vergelieking met öare Oezbeekse en Tadzjiekse noabers en de rolle van de islam is nit heel groot in de saamnleawing. Heuwddeuke en sluujers wordt hoaste nit edreagn.
Wieders is 46% [[kristendom|Kristelik]], en dan heuwdzakelik [[Russies-Orthodoxe Karke|Russies-Orthodox]] (44% van de bevolking). Daarnöast zeent dr gemeenskopn van de [[Armeens-apostolische Karke|Armeens-apostoliese Koarke]], de [[Grieks-orthodoxe Karke|Grieks-orthodoxe Koarke]] en de [[Georgisch-orthodoxe Karke|Georgies-orthodoxe Koarke]]. De [[Ruslaand-Duutsers|Kazachstan-duutsers]] zeent vuural [[Lutheranisme|luthersen]] ([[Evangelies-lutheraanse Koarke in de Reppubliek Kazakstan|ELKRK]]) en deels ook [[mennonietn]] en Russies-orthodoxen. Wieders he'j nog kleaine gemeentes van [[zeuwndedagsadventistn]] en zeent völle Oost-Europeaann in Kazakstan [[Rooms-katholieke Karke|katholiekn]]. In 1991 wör in [[Karaganda]] ne katholieke [[apostoliese administrasie]] opricht. In de steadn he'j wieders nog köppelkes [[Jödn]], [[Jehovagetuugn]] en [[Mormonen|Mormoonn]].
==Verwiezingn==
<references/>
[[Kattegerie: Tweants artikel]]
[[Kattegerie: Laand]]
[[ab:Ҟазаҟсҭан]]
| |||