Verskil tüsken versys van "Sint-Lambertuskarke (Hiemse)"

De '''Sint-Lambertuskarke''' in [[Hiemse]] ([[Hardenbarg (gemiente)|HaddnbarregHanbarreg]], [[Overiessel]]), ok wel enuumdnuumd as ''Witte karkiekärkien'' (Nederlaans: ''Witte kerkje''), is 'n karkgebouw van de'n Protestaanse Gemiente HaddnbarregHanbarreg-Hiemse. DizzeDisse karke beheurd töt 't arfgoed HaddnbarregHanbarreg.

Um de eerste speurnspeurdn van 't karkgebouw te ondekknondekken mu-w terugge-gaone töt de 8e eeuwe. ZoUm ronden naobi'j 750 n.Chr. kwaamnkwamen de zendelings [[Lebuïnus]] en [[Marcellinus]] naor Noordoost-OveriesselOverîessel um 't evangelie te prediknpredikken. Zi'j hebt nie argarreg völle luu töt 't [[christendom]] bekeerd, zo as de heilignheiligen verhaalnverhalen oonsoans dut vertelnvertellen.

Ok in Hiemse gebeurngebeurden dat (zo bliede zo as dat in 'n heiligen lee-ms van disse heiligen wörn verhaalt). VolgnsVolngns geschiedschriever [[Brumanus]] waarnwarren de HiemsenaarnHiemsenaren daor zo bliede met, dat zi'j 'n holtnhoalten kapellechiekapellechien bouwd hebt. In wölkwök jaor dat gebeurngebeurden wee-w nie, marmaa 't mut veurvéúr 762 ewestwest weenwean, umdat Marcellinus in dat jaor uut de tied kommnkommen.

De karke is waorschienlik op 'n [[Saksen (volk)|Saksische]] offerplaatseofferplase bouwd. De offerstiene die daorandaor an herinnert, lig nog altiedaait an de voetevôête van de karketoornkarketoren.

==OorsprongOorsprung: Stiene==

Kört nao 't jaor 1200 werdwörn de Hiemser karke vervangn deur 'n stiennstienen gebouw. Um de karke op 'n stewig ondergrond te bouwnbouwen, werdnwörn grotegroten zwarfkeien in de grond eplaatsteplaast. TussnTussen dizzedisse stiennstienrn werdwörn veul specie an-ebrachebracht.

Op de zwarfkeien met specie werdnwörn de muurnmuren ebouwdbouwd. Die muurnmuren waarnwarren emaaktmaakt van iezeroerblokkniezeroerblokken. [[Iezeroer]] is 'n natuurstiene waorin veul iezer zit. Vrogger is 't in [[Sallaand]] völle gebruukt, umdat 't hier in grotegroten hoeveulheednhoeveulhedrn veurkwaamnveurkwamen. De stadsmure van HaddnbarregHanbarreg is ok emaaktmaakt van iezeroer. DizzeDisse stiensoort haalnhaalden menzi'j uut de berring van de [[Vechte]]. 't WerdWörn met scheepnschepen an-evoerd. Dat was nie altiedaait zonderzunder risico. In 1209 werdwörn der 'n gebedsdag ehollnhoalden veur de mannen die in noodweerneudweer waarnwarren verdrunknverdrunken, toen zi'j stiennstienen haaldnhaalden veur de karke in Hiemse.

Later werdwörn de karkmuurnkarkmuren emaaktmaakt van [[bakstien|bakstiene]]. Men hef berekkndberekkend dat de karke waorschienlijkwaorschienlik 6,30 meter breed waswar en 15,50 meter langelaank. Vanof de [[19e eeuw|19e eeuwe]] is 't gebouw bepleisterd. Daordeur bint de iezeroerblokken nie meer te zienziene.

==In de'n karke==

In de'n karke bevindhebt zichzi'j nog enkele opmarkelijkeopmarkelike veurwarpnveurwarpen.

Allereerst de'n eikneiken holtnhoalten preekstoele, uut 1681. Dat jaortal is an-ebrachebracht in 't 'plafond' van de'n preekstoele.

Verderdaori'j eenok bewarkt'n doopvontbewarkten deupvont van Bentheimer zaandstiene uut plm. 1200 (van 1681 töt 1937 stöndstön ehe in de'n tuune van de pastorie!), enkele grafstienngrafstienen (ingangingaank töt grafkelders van o.m. de Heren van Hiemse) en uuteraord de klokknklokken.

In de toorntoren, die trouwnstrouwens eigndomeangndom is van de burgerlijkeburglike gemiente, hangt tweetweeë klokknklokken. De grootstegrootsen (de Sint Lambertusklokke) is emaaktmaakt in 1520 deur Hendrick van Dortmund. Hi'j hef ok 'n klienerekleanere klokke maakt, marmaa diedenne is in 1829 vervangn deur 'n ni'je. Neud-edwungn, umdat 't oorspronklijkoorspronkliken exemplaor deur langelaank en hard te luudnluden tiednstiedens 't zgn. karsluudnkarsluden in 1827 waswar ebarstnebarsten.

De klokke die in 1829 't kapottekepotte exemplaorexemplaar vervung is emaaktmaakt deur de firma Petit en Fransen uut Aarle-Rixtel.

Nao de'n val van 't Romeinse Riek gungngöngn missionarissnmissionarissen, waoronder de 8e-eeuwse missionaris Lebuïnus (nuumd: 'apostel der friezenfrîezen'), 't SaksischeSaksiesen gebied inbinnen. Zi'j brachnhoopten hier 't christendomkristendom te brengn en waorbi'j deur de christennkristenen veulslim heidnsevölle heiligdommnheiligdommen wöddnvan de Saksen wörn of-ebreuknebreuken, heilige beumnbomen werdnwörn umme-hakt en heilige dierndieren wöddnwörn slacht. MarMaa van de Roomse Karke möchnmöchten de SaksnSaksen wel deurgaondeurgaone met hun offeri'je, marmaa allinnig in de'n ni'j gebouwde holtnhoalten karkieskärkies die op de plaatseplase van de oale heiligdommnheiligdommen wöddnwörn gebouwdbouwd.

Op disse dezölfde meniere is ok 't Witte karkiekärkien tein Hiemse uut de grond ereeznreazen. AltiedAait stiet nog steeds naos disse karke de oale offerstiene (waor op waorschienlik in lange vervleugnlaank tiednverlidden mienigtied maolvölle 't ieneien en'n aander is e-offerd), waor over de volgndevolngnde legende bestiet:

" Hoewel de 10e eeuwse leevnsbeschrievinglee-msbeschrieving van de'n heiligeheiligen Lebuïnus van [[Dèventer|Deempter]] (''Vita Sancti Lebuini'') niks lös löt over vermiende meansnoffersmeansenoffers, wilwul de volkslegende tein en over Hiemse oonsoans toch vertellnvertellen dat Lebuïnus op 'n maol tiednstiedens zien zendingsreis in disse buurte 'n Saksies jonk eredred hef van de'n dood op 'n offerstiene, dit gebeurngebeurden waor noe 't hudigen Witte karkiekärkien stiet, en Lebuïnus zol net optied eweswest weenwean: kört veur 't doendoon van t'n offer. "