Verskil tüsken versys van "Maarten Luther"

'''Maarten Luther''' ([[Duuts]]: ''Martin Luther'') ([[Eisleben]], [[10 november]] [[1483]] - en daor ok [[febrewaori]] [[1546]]) was 'n belangrieke [[Duutslaand|Duutse]] [[protestantisme|protestaantse]] theoloog en reformator.

 

Begönnen as 'n augustijner monnik ([[1506]]) die 't sakrement van de priesterwijding ontvöngen haren ([[1507]]), ontwikkelden he humzölf nao zien benuuming op [[1508]] töt heugleraar in n moraaltheologie an de universiteit van [[Wittenbarg]] töt de persoonlikeid van de rifformatie op 't Duutse riek. De publikatie van zien akedemiese stelling tugen de angel in oflaoten op [[31 oktober]] [[1517]] is 't simboliese begön van 't protestaantisme. Zien name wörd vake in iene aosem enuumd met de rifformatoren [[Huldrych Zwingly]] en [[Johannes Calvijn]].

 

Striedgeskriften duur, vor in tugen Luther wörden ok drek vertaald in 't [[Middelnederduuts|Middennederduuts]] (de veurloper van 't moderne [[Nedersaksisch]]). Dat was immers de taal van de gewone luu in 't noorden van 't [[Heilige Rooms Riek]]. <ref>[http://www.ins-bremen.de/SchuppFrame.htm Nedderdüütsch Dichten - ehrgüstern, güstern un vundaag: Eenmaal verdwars dör uns' Literatuur]</ref>

 

't Evangelie is de waore schat van de karke. Disse stelling, uut de 95 stellings van 1517, is de aard veur 't benul in de theologie van Luther. In de middeleewen wördden de vraoge naor 't goed ween veur God (vri'jsprake van zunden) ok as deel van de kristelijke verzuuningsleer esteld. De rooms-kathelieke leer göngen dervan uut dat 't goed ween veur God deels töt staand ebracht kunnen wörden deur 't op biezunder geleuf an Kristus 't doe van goede warken. Goede warken levvert daormet 'n bi'jdrage an 't heil, 't behoald. Deur slechte warken (zunden) kunnen men - zo was de klassieke kathelieke opvatting - de heiligmakende genaa Gods verliezen. Deur bestudering van de Romeinenbrief kwaam Luther töt de opvatting dat goediging 'n vri'je gave Gods is die God bewes an godloze zundige meansen. Disse goediging is verwörven deur Kristus. De godloze kreg deel an de verwörven gerechtigheid van Kristus deur 't geleuf (Romeinen 1:16,17). 't Geleuf maakt iene met Kristus en plaatst dorumme de godloze weer op de juuste verhoalding met God.

 

Maarten Luther stiet bi'j de meeste meansen bekend as iene van de blangrieksten ewest veur 't Protestaantse geleuf. Mar wat nie völle luu weet is dat he ok met de Jeuden gaanks ewest is. In zien beste bujje hef he 't de Jeuden nie kwaolik enömmen dat ze nie an Jezus as Messias geleufden. Hi'j beskuldigden de Katholieke Karke der van dat he ait de Jeuden teengn ewarkt en vervoolgd haren. In 'n begön har he dacht dat deur zien Rifformatie de Jeuden eandlik de kaanse kreengn umme zich te bekeren. Hier weesden he geweld teengn Jeuden of. Mar in zien buukie ''Von den Juden und ihren Lügen'' uut 1543 giet Luther toch machtig in de weer teengn de Jeuden. Dit kump waorschienlik umdat he teleur-esteld waren ewörden. De Jeuden göngen nie over töt Jezus en bleven gewoon heur eangn geleuf behoalden. Hier göngen he zo op in dat he töt anti-Jeudse uutspraken kwaam. In 't buukie gef he 7 maotregelen teengn Jeuden, waorvan sommigen dörft te zengn dat de Nazi's van hieruut ehaandeld hebt. Mar aans as de Nazi's was he teengn Jeudse geleuf, 't göngen nie zo zeer umme 't Jeudse ras. Zien bedoelen was 't bekeren van de Jeuden naor 't Kristendom.

 

 

{{Dialekt|sdz|[[Vechte|'t Vechtdal]]|ANS}}

[[Kategorie:Geschiedenis]]

[[Kategorie:Christendom]]

{{Link FA|ml}}

{{Link FA|no}}