|
[[Ofbeelding:Witte_Kerkje_Heemse.JPG|thumb|right|Sint-Lambrechts-Kerk, te Hiemse]]
De '''Sint-Lambertuskarke''' in [[Hiemse]] ([[Hardenbarg (gemiente)|HanbarregHardenbarreg]], [[Overiessel]]), ok wel nuumd as ''Witte karkie'' (NederlaansNederlaands: ''Witte kerkje''), is 'n karkgebouw van 'n Protestaanse Gemiente HanbarregHardenbarreg-Hiemse. DisseDizze karke beheurd töt 't arfgoed HanbarregHardenbarreg.
==OorsprongOorsprung: Holt==
UmUmme de eerste speuren van 't karkgebouw te ondekken mu-'w terugge-gaoneteruggegaone töt de 8e eeuweeewe. Um en naobi'j 750 n.Chr. kwamen de zendelings [[Lebuïnus]] en [[Marcellinus]] naornoar Noordoost-OverîesselOaverîessel umumme 't evangelie te predikken. Zi'-j hebt nie arreg völle luu töt 't [[christendom]] bekeerd, zo as de heiligen verhalen oonsoens dutdoet vertellen.
Ok inop Hiemse gebeurdengebeuren dat (zo bliede zo as dat in 'n heiligen lee-mslèvens van dissedizze heiligen wörnwörden verhaalt). VolngnsVoolgs geschiedschriever [[Brumanus]] warrenwaren de Hiemsenaren daordoar zo bliede met, dat zi'-j 'n hoaltenholten kapellechie bouwdebouwd hebt. InOp wökwuk jaorjoar dat gebeurdengebeuren wee-'w nie, maamar 't mut véúrveur 762 westewest weanhebben, umdat Marcellinus inop dat jaorjoar uut de tied kommen.
De karke is waorschienlikwoarschienlik op 'n [[Saksen (volk)|Saksiese]] offerplaseofferplaatse bouwdebouwd. De offerstiene die daordoar an herinnert, lig nog aaitait an de voete van de karketoren.
==Oorsprung: Stiene==
Kört naonoa 't jaorjoar 1200 wörnwörden de Hiemser karke vervangnvervangen deur 'n stienen gebouw. UmUmme de karke op 'n stewig ondergrond te bouwen, wörnwörden groten zwarfkeien in de grond eplaasteplaatst. Tussen dissedizze stienen wörnwörden veulvöl specie an-ebrachtanebrach.
Op de zwarfkeien met specie wörnwörden de muren bouwdebouwd. Die muren warrenwaren maaktemaakt van iezeroerblokken. [[Iezeroer]] is 'n netuurstiene waorinwoarin veulvöl iezer zit. Vrogger is 't in [[Sallaand]] völle gebruukt, umdat 't hier in groten hoeveulhedenhoevölheden veurkwamen. De stadsmure van HanbarregHardenbarreg is ok maaktemaakt van iezeroer. DisseDizze stiensoort haalden zi'-j uut de berring van de [[Vechte]]. 't WörnWörden met schepenschèpen an-evoerdanevoerd. Dat was nie aaitait zunder risico. InOp 1209 wörnwörden der 'n gebedsdag hoaldenholden veur de keerls die in neudweer warrenwaren verdrunken, toen zi'-j stienen haalden veur de karke in Hiemse.
Later wörnwörden de karkmuren maakt van [[bakstien|bakstiene]]. MenLuu hefhebt berekkend dat de karke waorschienlikwoarschienlik 6,30 meter breed warwaren en 15,50 meter laank. Vanof de [[19e eeuw|19e eeuweeewe]] is 't gebouw bepleisterd. DaordeurDoardeur bint de iezeroerblokken nie meer te ziene.
==In 'nde karke==
In 't karkie hebt zi'-j nog enkele opmarklike veurwarpen.
AllereerstAllereersten 'n eiken hoaltenholten preekstoele, uut 1681. Dat jaortaljoartal is an-ebrachtanebrach in 't 'plafond' van de preekstoele.
daori'doarbi-j ok 'n bewarkten deupvont van Bentheimer zaandstiene uut plm. 1200 (van 1681 töt 1937 stönstunden hee in 'n tuunetune van de pastorie!), enkele grafstienen (ingaank töt grafkelders van o.m. de Heren van Hiemse) en uuteraorduuteroard de klokken.
In de toren, die trouwens eangndomeagendom is van de burglike gemiente, hangt tweeë klokken. De grootsen (de Sint Lambertusklokke) is maaktemaakt in 1520 deur Hendrick van Dortmund. Hi'-j hef ok 'n kleanere klokke maakt, maamar denne is in 1829 vervangnvervangen deur 'n ni'-je. Neud-edwungnNeudedwungen, umdat 't oorspronklikeoorsprunklike exemplaar deur laank en hard te luden tiedens 't zgn. karsludenkarstluden in 1827 warwaren barstenebarsten.
De klokke die in 1829 't kepottekapotten exemplaar vervung is maaktemaakt deur de firma Petit en Fransen uut Aarle-Rixtel.
==Volkslegende==
[[Ofbeelding:Hardenberg Heemse Witte Kerk Offersteen.JPG|thumb|De zwarfkeije of, zo as an-enummnanenömmen, de offerstiene. WelkeWukke lig bi'-j de karketoornkarketoren.]]
NaoNoa de val van 't Romeinse Riek göngngöngen missionarissen, waoronderwoaronder de 8e-eeuwseeeewsen missionaris Lebuïnus (nuumdenuumd: 'apostel der frîezen'), 't Saksiesen gebied binnen. Zi'-j hooptenhopten hier 't kristendom te brengnbrengen en waorbi'woarbi-j deur de kristenen slim völle heiligdommen van de Saksen wörnwörden of-ebreukenofebrökken, heilige bomenbeume wörnwörden dale-gooitneeregooit en heilige dieren wörnwörden slacht. MaaMar van de RoomseRoomsen Karke möchten de Saksen wel deurgaonedeurgoan met heureheur offeri'je-jen, maamar allinnig in de ni'-j gebouwde hoaltenholten karkies die op de plaseplaatse van de oaleolde heiligdommen wörnwörden bouwdebouwd.
Op dissedizze dezölfdedezölfden meniere is ok 't Witte karkie in Hiemse uut de grond reazenebouwd. AaitAit stiet nog steeds naosnöast dissedizze karke de oaleolde offerstiene (waorwoar op waorschienlik in laank verlidden tied völle 't ien 'n aander is offerd), waorwoar overoaver de volngndevoolgende legende bestiet:
" Hoewel de 10e eeuwseeewsen lee-msbeschrievinglèvensbeschrieving van ded' heiligen Lebuïnus van [[Dèventer|DeempterDempter]] (''Vita Sancti Lebuini'') nummensniks lös löt over vermiende meansenoffers, wul de volkslegende in en overoaver Hiemse oonsoens toch vertellen dat Lebuïnus op 'n maolmoal tiedens zien zendingsreis in dissedizze buurte 'n Saksies jonk redered hef van 'nde dood op 'n offerstiene, dit gebeurdengebeuren waorwoar noe 't hudige Witte karkie stiet, en Lebuïnus zol net optied westewest weanhebben: kört veur 't doendoe van 't offer. "
{{Bron|http://wittekerk.noordoosten.nl/}}
| 