[[Bestaand:Dürer_Melancholia_I.jpg|250px|thumb|De beroemde gravure ''melencolia'' van [[Albrecht Dürer]]]]
'''Melancholie''', of: '''zwartgalligheid''', '''duusterkiekn''' is nen gevuul, woor iej vake lange inop blieft hangen, den körtbikørtbi-j [[Depressie (psychologie)|depressiviteit]] lig. Aans as depressiviteit kömpkømp zwartgalligheidduusterkieken deur 't verlidden of nen verlangen die'j nie kwiet ewördenewørden bint. D', algemiene of, Nederlaandse beduding melancholie kömpkømp uut 't Grieksen ''μελας'' (''melas'': zwart) en ''χολη'' (''cholè'': gal).
Duusterkieken hef de klaanke van nie te passe teruggekieken noar 't verlidden an. "Wee'j nog wel oalden." Vortdreumen noar nen tied woorin de weerld nog nie zo muilik in mekare zaten. Iej heurt dan luu dingen zeggen as: "Och keerl, toe ko'j nog van mekare op an." of "Wi-j stönstøn aid veur mekare kloor, maa noe…". Dan voolgt ter zinnen oaver verloedering inop de buurte, oaver kinder of kleankinder die gien tied meer veur oew hebt. Wie best lustert, heurt hoe meansen de weerld woorin zi-j leeft as onveilignie-veilig gewaar wördwørd. Allemoale veur zich en gien God meer veur oons allen. Dat kan goan tuttøt bangigheid en tuttøt 'nnen krang lèven.
A'j psychologen en psychiaters mangs heurt, dan proat zi-j oaver duusterkieken as d' oale beduding veur nen depressie met psychotiese trekkies. Ienene kan 't hum op iene moal allemoale niks meer schelen, hi-j hef ter gien wille meer an, arns interesse of plezier an hebben is oaver. Dit kömpkømp deur dat ienene 't op zienen kop ekrègen hef dat e nen weerdelozen is en dat e niks bereikt hef. 't Is nen gevuul wat ienene zich zoo heuge inop nen kop kriegen kan, dat 't hum op 't raandtie zet. Op dizzedisse menierewieze kan melancholie oewzölfoewzølf kepot maken. Uut de tied wèèn is dan better as dat lèvensbangige.
ZwartgalligeDuusterkiekende meansen kunt heur galle speien oaver zoo'n bettie alles hen; oaver heur eagen lèven, oaver aanderen en oaver nen helen weerld. Meansen kunt zo verre kommen dat ze zichzölfzichzølf uut de tied hölpthølpt. Ienene kan ok arrig last kriegen van [[vroggerzeerte]] noar 't verlidden an en hebt gien besten kiek op de toekomst en bint ok bange veur 't vrömdenvrømden. Ienene kan op dizzedisse menierewieze machtig agressief wörden. 't Hef ok bi-jnoa aid nen aander edoane.
* Melancholie hef völlevølle 't onderwarp ewest veur de kunst, zo as op scheelderi-jen en theater.
