Verskil tüsken versys van "Niger (laand)"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Euldste verleden: betken anvulling |
Ze hebt der ook gin geluk met doar |
||
Regel 44:
Et [[Songhairiek]] dreug den naam van et belangriekste volk, de Songhai of Sonrai. Dit volk leawden in de bocht van de Nigerrivier, op de greanze tusken Niger, Burkina Faso en Mali. In et [[7e eeuw|7de joarhoonderd]] treuken Songhaistammen noar et noorden van wat rechtevoort Niamey is en stichtten doar de [[stadstoat|stadstoaten]] [[Koukia]] en [[Gao]]. Tegen et [[11e eeuw|11de joarhoonderd]] was Gao de heuwdstad van et riek ewörden.
Van 1000 töt 1325 blöaiden et Songhairiek. Et wus vreade te hoolden met anliggende rieken, zo as et Maliriek. In 1325 gung öar det toch mis: et Songhairiek wör in enömmen duur et Maliriek. Mer in 1335 wör et bevriedt duur preens [[Ali Kolen]] en zin breur. Disse preensenbreurs wörden vaste heulden duur [[Moussa Kankan]], den hearser van et Maliriek. Vanof et midden van et [[15e eeuw|15de joarhoonderd]] töt et eande van et [[16e eeuw|16de joarhoonderd]] was Songhai ene van de grötste Mohammeddaanse rieken oet de geskiedenisse.
==== De Hausa-keuninkrieken (mid 1350 - 1808) ====
Tusken de Nigerrivier en et Tsjaadmear lea nen vlak beste groond, woer as de Hausa-keuninkrieken warren. Disse keuninkrieken blöaiden tusken et middeln van et [[14e eeuw|14de joarhoonderd]] töt et begin van et [[19e eeuw|19de joarhoonderd]]. Doarnoa wörden ze in enömmen duur Osman dan Fodio, den as et [[Sokotoriek]] stichten. De keuninkrieken van de Hausa hungen neet nauw samen, mer vörmden meardere federasies van verskillende keuninkrieken, lös van mekoar. Ze warren min of mear demokraties: de keuningen wörden duur de heugere leden van et laand ekeuzen of vort esteurd.<sup>[13]</sup>
De keuninkrieken begunnen as de zeuwen stoaten Daoera (van keuniginne Daurama), Kano, Rano, Zaria, Gobir, Katsena en Biram, estichtet duur de zes zöns van Bawo, volgens de legende van Bayajidda. Bawo was ennigst keend van de Hausakeuniginne Daurama en Bayajidda ([[Abu Yazid]] oet [[Bagdad]] in [[Irak]], volgens een antal [[Nigeria|Nigeriaanse]] geskiedkeundigen).
[[File:Photo1906 Zinder overview.jpg|thumb|300px|Oetzicht vanof et Fraanske fort oawer et städken [[Zinder]] en et Sultanspaleis (1906). De Fraansken maakten subiet een eande an vuurkoloniale stoaten as et [[Sultanoat van Damagaram]]. De sultans blewen ceremoniële "stamheuwde", an esteeld duur et koloniale besteur.]]
== Laandskop en klimaat ==
Regel 61 ⟶ 68:
Et noorden van Niger besteet oet grote (half)-weustes. De meest ezene [[zoogdeers]] zeent [[Addax-antilopes|Addax-]] en [[Sabelantilope|Sabelantilopes]], gazelles. In de boargen vend iej Barbary-sköape. De natuurparken [[Aïr- en Ténéré-natuurparken|Aïr en Ténéré]] zeent twee van de grötsten van de wearld. Disse zeent estichtet um disse biezeundere deers te beskoarmen.
Et zuden van Niger is heuwdzakelik bedekt met Savannes. Op de greanze met Burkina Faso en Benin veend iej et [[W-natuurpark]]. Et is deel van et WAP-Complex, nen ketten van de natuurparken W [[Arli-natuurpark|Arli]] en [[Pendjari-natuurpark|Pendjari]]. Hier gef et de zeeldzame [[West-Afrikaanse Leeuwe]] en ene van de leste groepen van den [[Noordwest-Afrikaansen Cheetah]].
== Ekonomie ==
De Nigeriense [[ekonomie]] dreeit vuural op gewassen, vee en een poar van de grötste uraniumwellen van de wearld. Herhaaldelike dreugtes, verweusting, ne inwonnersgröai van 2,9% en meender vroage noar uranium in de wearld hebt ezorget at de ekonomie op et gat is ekömmen.
Niger dut met an de CFA franc en de algemene centrale baanke, de [[Centrale Baanke van West-Afrikaanse Stoaten]] (BCEAO), met zeuwen aandere leden van et [[West-Afrikaanse Monetaire Verboond]]. Niger is ook lid van de [[Organisasie vuur Harmonisasie van Zakenwetgewing in Afrika]] (OHADA).
In dezember 2000 vreug Niger wietergoande skooldverlichting an bie et programma van et [[Internasjonaal Monetair Fonds]] vuur [[Oarme Laanden met Zwoare Skoolden]] (OLZS). Et laand kreeg ook ne oawereenkomst met et Fonds vuur Oarmoodbestrieding en Gröaibevördering (OBGB). Duur de OLZS heuld Niger geeld oawer vuur basisgezoondheidszorg, basisskolen, [[HIV/AIDS]]-bestrieding, weagenbouw in et boetengebeed en aandere programma's vuur oarmoodvermeendering.
In Dezember 2005 kreeg Niger 100% mearvooldige kwietskeelding van t IMF. Det was ongevear $ 86 miljoen Amerikaanse dollar, de OLZS neet met erekkend. Zowat de helfte van de regearingsknippe wörd evuld met giften van oawer vear. Niger kan in et vuurliggende wellicht geeld halen oet [[Öllie|ölliewinning]], [[goold]]-, [[kolstof|kollen]]- en aandere mineraalmienen. De uraniumpriezen zeent wat in de heugte goan de leste joaren. Mer ook in 2005 was der nen spreenkhanenploage en grote dreugte. Dit zörgden vuur een tekort an etten vuur ongevear 2,5 miljoen Nigerienen.[[Kategorie: Tweants artikel]]
[[Kategorie: Laand]]
[[Kategorie: Afrika]]
| |||