|
De '''Molukken''' bint nen koppel eilaandeneilannen in et oosten van den [[Indiesen Archipel]], tuskentuske [[Celebes]], de [[Filipienen]], [[Niej-Guinea]] en [[Timor]]. De Molukken heurt wat ligging angeet bie [[Melanesië]], mer vaalt oonderonner besteur van [[Indonesië]]. Den naam "Molukken" keumpkoomp van ''Jazirat al-Muluk'' (eilaandeiland van de keuningenkönningen). Dissen naam hebt ze kreggen van Arabiese haandelsleuhannelsleu.
==Eilaanden==
Et eilaandkoppeleilandkoppel hef twee proveensies:
*[[Molukken (proveensie)|Molukken]] (ook wa Zuid-Molukken neumd, ''Maluku Selatan'')
*[[Noord-Molukken]] (''Maluku Utara'').
Et Molukse eilaandenkoppeleilannenkoppel hef de volgende delen:
*In et noorden (proveensie Noord-Molukken): [[Halmahera]], [[Ternate]], [[Tidore]] en de [[Batjaneilaanden]] (van dee as [[Batjan]] et grötstegrötst is);
*In et midden (proveensie Noord-Molukken): de [[Obi-eilaanden|Obi-]] en [[Soela-eilaanden]].
*In et zuden (proveensie Zuud-Molukken): [[Ceram]], [[Buru]], [[Ambon]] en de [[Lease-eilaanden]];
*In et zuden van de [[Bandazee]] (proveensie Zuud-Molukken): [[Kei-eilaanden|Kei-]], [[Aru-eilaanden|Aru-]], [[Tanimbar-eilaanden|Tanimbar-]], [[Banda-eilaanden|Banda-]], [[Babar-eilaanden|Babar]] en [[Zuudwestereilaanden|Zuudwestereilannen]].
De Molukken besloat mear as doezende eilaandeneilannen, woarvan as mear as de helft gingen inwonners hef. Op de eilaandeneilannen woar as wá leu wont, leaft onmeundig verskillende volker bie mekaar. Disse hebt wier allemoal verskillende gewoontes en broeken.
==Verleden==
Et gef bewies van ooldeoalde en rieke haandelhanndel op de eilaandeneilannen. Oet de [[Oaldheid]] hebt ze verskeidene [[Sjina|Sjinese]] en [[India|Indiase]] meuntenmunten vunnen. Vanof et [[14e eeuw|14de joarhonnerd]] wörren de Molukken [[islam|Mohameddaans]]. Et geleuf was in et veurgoande joarhonnerd al deur Arabiese en Perziese haandelsleuhannelsleu in [[Maleisië]], [[Indonesië]] en de [[Filipienen]] bracht. Et hele Indiese eilaandengebeedeilannengebeed wör indeeld in [[Sultan (raank)|Sultanaten]]. Zo ok de Molukken.
In et [[16e eeuw|16de joarhonnerd]] kömmen haandelsleuhannelsleu oet Europa noar de eilaandeneilannen vuurveur [[kruden]]. Den [[Portugal|Portugees]] [[Francisco serrão|Francisco Serrão]] köm in [[1512]] as eersten Europeaan op de [[Banda-eilaanden|Banda-eilannen]] en [[Ternate]]. De Portugezen harren in [[1511]] et [[Sultanaat Malakka]] innömmen. Doarmet köm de haandelhannel tuske Sjina en de Mohameddanen stil te liggen. De hearsers van Ternate warren bangebang atdat de [[Kristendom|Kristenen]] verdan meer invlood kreggen en wussen de Portugezen vort te jagen. Disse trökken wieter en kömmen op [[Ambon]] terecht. DoarVan dat eiland maakten ze et middelpeunt van Portugese zaken in et gebeed van. De sultans van Ternate warren et slimst fel tegenteggen de Portugezen. Et sultanaat wör et belangriekste machtspeuntmachtspunt van de strekkestrek.
Den Spanjool [[Ferdinand Magellaan]] maakten ne roondreizeroondreis um de wearld tuske [[1519]] en [[1522]]. Hee wol ok op de Molukken kommen. Noa de Portugezen en de Spanjolen kömmen ook de [[Verenigd Keuninkriek|Engelsen]] en [[Nederlaand|Hollaanders]]. De [[Verainde Oostindiese Komnij|VOC]] nöm vuurveur den Nederlaandsen Stoat völlevöl haandelsstrekkenhannelsstrekken in in Azië. De Molukken warren doarveur slim belangriek, umdat et der völ haandel in [[kroedneagel]] gavven. Den sultan van [[Ternate]], nen belangrieken kroedneagelboer, har oorlog met de Portugezen. Dee warren weer boondgenoten met et sultanaat [[Tidore]]. De VOC kreeg et alleenrecht op kroedneagelhaandelkroedneagelhannel as ze Ternate hulpenhölpen met vechten. In [[1605]] dreef de VOC de Portugezen oet Tidore. Doarop kömmen de Spanjolen vanof de [[Filipienen]] en nömmen een deel van Ternate in. De VOC zatten doarummedoarum as weerwoard in [[1607]] een groot [[fort]] op Ternate, um de eagen haandelhannel te beskearmen: [[Fort Oranje (Ternate)|Fort Oranje]].
Tientallen joaren gung et der beheurlik of op de Molukken, mer heanig an kreggen de Hollaanders de oawerhaand. In [[1662]] trökken de Spanjolen teruw noar de Filipienen.
De VOC har Fort Oranje as heufdvesting. Wiedters gavven et nog een paar klenere vestingen. [[Minahasa]], et noordelike deel van [[Celebes]], was sund [[1679]] van Nederlaand. Der warren hier grote riestevealden, dee veur et etten van de Molukken belangriek warren. Nederlaand zol de Molukken töt et [[19e eeuw|19de joarhonnerd]] onner behear hoalden.
In den [[Tweeden Wearldoorlog]] nöm [[Japan]] de eilaandeneilannen in. De Molukkers vluchten de beargen in, mermoar sleutenslötten zik an bie et verzet met de naam [[Zuud-Molukse Brigade]]. Noa at den oorlog um was, wör der kuierd oawer onafhankelikheid. Det leek te lukken. MerMoar Indonesië lea dwars. Doardeur wör in [[1949]] beslötten at Indonesiëde meteenMolukken rechtstreeks onner IndonesiëIndonesies besteur köm, moar dat de Molukkers kiezen konden of ze oet et nieje Indonesië stappen zollen.
Toen as Indonesië ne onofhaankelike reppubliek wör in [[1950]], wör der ne Reppubliek van Zuud-Molukken (Republik Maluku Selatan, RMS) oetropen. De RMS umvatten Seram, Ambon, en Buru. Leader was [[Chris Soumokil]], met hulp van Molukse leden van Nederlaandse spesjale striedkrachten (de [[KNIL]]). Disse beweaging wör daalhöwwen deur et Indonesiese leager. Met ne spesjale oawereenkomst konnen de troepen oawerplaatst worden noar Nederlaand. Doarvan wont nog aait de noazoaten in [[Tweante]]. De grötste groep doarvan wont in [[Wierden]]. De Indonesiërs begunnen doarnoa vanof [[1960]] stelselmoatig (heufdzakelik Javaanse) leu noar de boetenste eilaanden te verhuzen. Et wörd annömmen dat hierdeur völle spanningen oaver onofhankelikheid en geleuf ontstoan bint. Dit löp nog aait mangs oet op etnies en nasjonalisties geweald.
| 