Verskil tüsken versys van "Saksiske goden"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 3:
De naams van de godden bint bi-j köppie enuumd zo a'w heur tegensworig zollen nuumen.
 
==Oaverzicht Germaanse goden ==
==Goden==
Disse goden bint ter feitlijk bekend van dät zi-j anbedden wörn deur de continentale Germanen. Disse goden wörd enuumd bi-j, onder aander, de Romeinse geschiedschrievers [[Tacitus]], [[Plinius]] en d' Angelsaks [[Beda]]. Van völle goden is ter gien uutebreaide kennis bekend.
===Saksnoot===
d' Stamgod van de Saksen. Bi'j de Saksen die op 't hudige noorden van Duutslaand en 't oosten van Nederlaand wonden wörn he Saxnôt enuumd. Bi'j de Saksen die op Engeland hin trökken, de Angelssaksen dus, hietten he Seaxneat. De Oostsaksen (Essex) benuumden zich der op dat Seaxneat heur stamva is.
 
{| class="wikitable" width="100%"
===Ermen===
!Germaanse namme ||Noorse namme ||doot||eagenskap||Opmarking||evunnen
D'god wök anbeden wöd in d' [[Irminsul|Irminsûl]]. Hier verbeelden de Saksen de Wiede Weerld, d' heugsten Macht wök aals in staand höld. Hi-j is ok iene van de drieë stamgoden, zien va hietten Mannuz (meanse) en doar weer de va van was d' oergod [[Tiwaz|Twisto]]. d' Aandere stamgoden waren: [[Inguz]] en [[Istvae]].
|- style="background:#eeeeee"
| '''Wodan'''; '''Woutan'''; '''Weda'''
|| ''Odin''
|| Oppergod
|| wolven, raven, achtbienig peerd, spere,
|| [[Wilde Jacht]]
|| [[Oldsaksiese deupgelofte]]; [[Merseburger teuverspreuken]]; Beda; Edda
|- style="background:#B0E0E6"
| '''Donar'''; '''Thunaer'''; '''Tonger'''
|| ''Thor''
|| Dondergod
|| Hamer
|| Döt met hamer bliksem en donder
|| Oldsaksisch deupgelofte; Edda
|- style="background:#eeeeee"
| '''(H)irmin'''; '''(H)ermen'''
|| ''Jörmunr''
|| veuroalder der [[Herminones]]
|| De Saksen deun hum vereren in eur [[Irminsul]]
|| namme betekkend ''greuts'', ''wieds'', ''droager''
|| [[Vita Karoli Magni]]
|- style="background:#B0E0E6"
| '''[[Inguz|Ing(uz)]]'''; '''Ingwaz'''
|| ''Yngvi''
|| veuroalder der [[Ingvaeones]]; god van arflikheid; vernuuming; löcht.
||
|| n Germaanse namme veur Freyr
|| [[Tacitus]]
|- style="background:#eeeeee"
| '''[[Istvae]]'''
||
|| veuroalder der [[Istvaeones]]
||
||
|| Tacitus
|- style="background:#B0E0E6"
| '''[[Mannus]]'''
||
|| Vaar van Hirmin, Ing en Istwa
||
|| Namme betekkend 'means(heid)'
|| Tacitus
|- style="background:#eeeeee"
| '''[[Tuïsto]]'''
||
|| Oergod der Germanen; vaar van Mannuz
||
|| uut d' eerde ontstoane
|| Tacitus
|- style="background:#B0E0E6"
| '''[[Nerthus]]'''
||
|| ''[[aardgodin|Terra Mater]]''; Modergodinne; vruchtberheidsgodinne
|| etrökken met peerd en wagen
|| Later bekend as Friia en/of Ertha
|| Tacitus
|- style="background:#eeeeee"
| '''[[Ostara (godin)|Ostara]]'''; '''Ēostre'''
||
|| Vruchtberheidsgodinne van de lente en de weergeboortenisse
|| Ei, haze
|| Namme verwaant an ''oosten'', doar de zunne opkump
|| [[Beda]]; Angelsaksische kalender
|- style="background:#B0E0E6"
| '''[[saxnot|Saxnôt]]'''; '''Seaxneat'''
||
|| stamgod der Saksen; recht; oorlog; verbeund
||
|| Verwaant an Tîw
|| Oldsaksisch deupgelofte
|- style="background:#eeeeee"
| '''[[Vrouw Holle|Holda]]'''
|| ''[[Huldra]]''
|| Onderweerld- en bosgodinne; mooi; laank höar; start van koe; gedoante wesselen; magie
|| Wilde Jacht
|| Folklore uut Scandinavië en [[Westfalen]]; verwaant an [[Huld]]
|| Folklore uut Scandinavië en [[Westfalen]]; Edda
|- style="background:#B0E0E6"
| '''[[Tanfana]]'''
||
||
||
|| Godinne van Istvaeonen, stamme der [[Marsi]]
|| archeologie
|- style="background:#eeeeee"
| '''[[Hretha]]'''
||
||
||
|| namme betekkend ''de bekeanden'', ''de zegevierenden''
|| [[Angelsaksische kalender]]
|- style="background:#B0E0E6"
| '''Balder'''; '''Baldaeg'''
|| ''Baldr''
||
||
||
|| Beda; Edda; Merseburger teuversprökken
|- style="background:#eeeeee"
|'''Frigga'''
|| ''Frigg''
||
||
|| moder der goden
|| Beda; Edda
|- style="background:#B0E0E6"
| '''Fro'''; '''Frea'''
|| ''Freyr''
|| [[fallussymbool]] van de kearls
||
|| riedend op n evverzwien
|| Edda; volksvertelligies
|- style="background:#eeeeee"
| '''Frîia'''; '''Freo'''
|| ''Freya''
|| Vrowlike seksualiteit
||
|| verwaant an Ostara
|| Merseburger toverspreuken
|- style="background:#B0E0E6"
| '''Ziu'''; '''Tîw'''; '''Thingsus'''
|| ''Týr''
|| Rechtvoardigheid; orde
||
|| god van 't [[Thing]]
|| archeologie
|- style="background:#eeeeee"
| '''Heimdal'''; '''Heime'''
|| ''Heimdallr''
|| bruggebewaker teegen d' Hunen (reuzen)
|| [[Gjallarhoorn|Gelehoorn]]
|| zöt oaverdag en ’s nachens 100 mijl; Heurt grös en wolle gruiien;
|| Merseburger teuversprökken; Edda
|- style="background:#B0E0E6"
| '''Sunna'''; '''Sigel'''
|| ''Sól''
|| zunnegodinne;
||
|| [[Zonnestrijdwagen van Trundholm|peerd en wagen]] riedend rond Midgaard; achternoa ezetten deur [[Helhond]]
|| Merseburger teuversprökken
|- style="background:#eeeeee"
| '''(H)ertha'''
|| ''Jörd''
|| [[Terra Mater|Aardegodin]]
||
|| Verwaant an [[Gaia]]
|| Beda
|- style="background:#B0E0E6"
| '''[[Nehalennia (godin)|Nehalennia]]'''
||
|| bescharmgodinne veur zeeluu en haandelaars
|| Hond, vruchten, laank gewoad, Schelpdak van de altaarnisse, bluumslingers
|| West-Germaanse godinne uut 2e en 3e eewe noa Chr.
|| archeologie
|}
 
===Ing===
De roetevörme op Tweantse en Achterhoekse gevvels bint ofkomstig uut de Germaansen tied. D' roetevörme was 't runeteken (Germaans alfabet) veur de klaank ''ng'' en hietten Inguz. Inguz was ok de god die stunden veur 't goed goan, laandbouw, vruchtbaarheid en arflikheid/arfenis. De Saksen beroepten zuch ter ok op dat zi-j ofstamden van dizze god.
 
===Hel===
De godinne van Nevvelheem.
 
==Aansen==
===Woen===
De oppergod, ok enuumd as d' al-va. Wolven, peerden, raven en d' ekenbeume waren ewied an hum. Woen hef zien zaal staone op Aansengaard, Vallnhalle, waor he luu die deur 't zwaard bint umme-kommen 'n stoele angef an de feesttaofel. Woen is de god van wiesheid, poëzie en oorlog.
 
===Ding===
De gerechtsgod, ok enuumd naor 't Thing. In 't derde joarhonderd vöchten 'n groep Tuihanti (Tweante) veur 'n Romeinsen keizer, in 'n Friese Ruutersofdeling die der elegerd waren bi'j Vercovicium, wat noe bekand is as Housestead in t Verienigd Keuninkriek, kört bi'j de Mure van Hadrianus. Daor bint tweeë altaarstiender evunden, die beskreven bint. Op die stiender wörn espröken van ''Mars Thincsus''. Mars was 'n romeinsen god die geliek emaakt wörn met Tuw, ok enuumd as Thinguz.
 
===Donder===
D' hamergod Thunear, of Donar. Geiten en de donder waren an hum ewied.
 
===Vrouw Holda===
D' liefdesgodinne en de moegodinne. De barkebeume bint an heur ewied.
De Romeinse geschiedschriever Tacitus zetten in zien ''Germania'' 'n ummegaank met 't beeld van de moegodinne Nerthus deur de velden hen. Nerthus wördt geliekezet met de noordsen godinne Hertha of Aertha, woarvan oens woord aarde is ofeleid. Ok is zi-j bekend as Vrouw Holle. Zi-j is dus de moegodinne bi-j uutstek.
As ter sni-jt wörd wel es ezegt van dat ''Vrow Holda heur berregoed uutskudden'', wat ofkomstig is uut 't spreukie van de gebroeders Grimm.
 
===Baalder===
D' heriessenissngod.
 
===Heimdal===
Peurtwachter van Aansengaard.
 
==Wanen==
 
===Ostara===
De lentegodinne, denn stiet veur d'vrugtbaarheid, 't licht en d'warmte van wat as de lente gef. Hazen en eier bint an heur ewied. De Angelsaksen kenden heur as Ēastre, e op 't Oldheugduuts het zi-j Ostara.
 
===Tanfana===
 
===Perchta/Freya===
Vri'ja is de waane van 't vri'jen, vrugtbaarheid en skoonheid. (Bos)katten bint an heur ewied.
 
===Fro===
Fro/Frey is de waan van d'vruchtbaarheid bi-j keerls en de zunne. Geiten en varkens bint an hum ewied. Op 't Saksenlaand is e noe ait nog bekend as [[Derk met 'n beer]].