Verskil tüsken versys van "Wangeroogs"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
ni'j - vertaeld van fy-wiki
 
KGeen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestaand:ASKEN1AB.JPG|thumb|n Tekst in t Wangeroogs uut n boek van H.G. Ehrentraut uut t Fries Archief.]]
t '''Wangeroogs''' was n [[Freeske taaln|Fries]] [[dialekt]] dat spreuken wordde op t [[Duutslaand|Duutse]] [[Waddenaailanden|Waddeneilaand]] [[Wangeroog]]. t Dialekt is rond [[1950]] uutsturven. Vandaege de dag bin der nog mar in peer meensken die t dialekt hebben heuren praoten. Toch is der n protte over t dialekt bekend omdat der n protte dokumentaosie over t Wangeroogs anwezig is.
 
==Geskiedenis==
Eertieds was Wangeroog n isoleerd eilaand waor t [[Nedersaksies]] niet deur kon dringen. t Fries was dan ok lange tied de ienigste tael op t eilaand. t Dialekt heurde tot t [[Oostlaauwers Frais|Oostlauwers Fries]], krek as t [[Wurstfries]], t Harlingerfries (dat spreuken wordde in t Oostfriese [[Harlingerlaand]] en dus niet n Nederlaandse naeme is veur t dialekt van [[Harlingen]]) en t [[Selterfrais|Selterfries]]. Disse klassifikaosie wordde maekt op grond van historiese kriteriums, want de dialekten weren onderling amper verstaonber.
 
De situaosie van t kleine tal sprekers, minder as duzend meensken, was tot t midden van de [[19e ieuw]] stabiel. Dat veraanderde hard naodat t eilaand in de winter van [[1844]] op [[1845]] deur n stormvloed overstroomde. Der vunnen meer van zoksoorte stormvloeden plak waordeur de inwoners van Wangeroog meerdere keren evakueerd wordden mossen. De meerste inwoners van Wangeroog gongen naor [[Varel]] op t vaastelaand, waor ze n ni'j dörpien stichtten, [[Ni'j-Wangeroog]]. De bevolking vul liekewel uut mekeer, partie gongen weeromme naor t oolde eilaand, aanderen bleven in t ni'je dörp wonen. Ok kwammen der ni'je bewoners van t vaastelaand op t eilaand wonen. Hierdeur wordde de toekomst van t dialekt staorigan onwisse. Almar meer meensken gongen in die tied over op t [[Nedersaksies]] dat ze om heur henne heurden. Omdebi'j [[1930]] gong t tal sprekers almar veerder aachteruut en verleur t Wangeroogs heur funksie as eilaandtael. De laeste twie sprekers kwammen in [[1950]] uut de tied.