Verskil tüsken versys van "Sint-Lambertuskarke (Hiemse)"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 3:
De '''Sint-Lambertuskarke''' in [[Hiemse]] ([[Hardenbarg (gemiente)|'n Arnbarreg]], [[Oaveriessel]]), ok wel nuumd as ''Witte karkie'' (Nederlaands: ''Witte kerkje''), is 'n karkgebouw van 'n Protestaanse Gemiente 'n Arnbarreg-Hiemse. Disse karke heurd töt 't arfgoed 'n Arnbarreg.
 
==OorsprungOorsprunk: HoaltHoolt==
Umme d' eerste speuren van 't karkgebouw achter an te kommen mu'w weerumme töt de 8e ewe. Umme en noabi-j 750 n.Chr. kwaam de zeandlings [[Lebuïnus]] en [[Marcellinus]] op Noordoost-Oaveriessel an umme 't evangelie te predeken. Zi-j haren toe barre weanigweinig luu töt 't [[christendom]] bekeren kön, aans as wat d' heiligenverhalen oonsoens vertellen doet.
 
Ok in Hiemse bint ze der ok langes ekommen. Voolgs geschiedschriever [[Brumanus]] waren de Hiemsenaren zo bliede met 't evangelie, da'zi-jze 'n hoaltenholten käpelgiekäpellegie bouwd hebt. Op wökwuk joar as dat gebeuren wewee'w nie, mar 't mut veur 762 ewest hebben, umdat Marcellinus op dat joar uut de tied kommen.
 
De karke is op 'n oaldeoolde, Saksiese offerplaatse bouwd. De stien wat terder veur de deure lig zol din oaldenoolden offerstien ewest hebben.
 
==Oorsprunk: Stien==
Kört noa 't joar 1200 wörden de Hiemser karke vervangen deur 'n stienen gebouw. Umme de karke op 'n stewigen ondergrond te bouwen, wörden groten zwarfkeeien in 'n grond edoane. Tussen disse stienen pleren ze völle specie.
 
Op de zwarfkeeien met specie wörden de muren ebouwd. Die muren waren van iezeroerblokken emaakt. [[Iezeroer]] is 'n netuurstien woarin as völle iezer zit. Vrogger is 't in [[Sallaand]] völle gebroektgebruukt, umdat 't hier in groten hoevölheden veurkwamen. De stadsmure van 'n Arnbarreg is ok emaakt van iezeroer. Disse stiensoort halen zi-j uut de berring van de [[Vechte]]. 't WörrenWörden met schepen der en-ebracht. Dat was nie aait zunder gedondertramelaant. Op 1209 wörrenwörden der 'n gebedsdag hoaldenhoolden veur din keerls din in neudweer verdrunken waren, toe zi-j stienen halen veur de karke in Hiemse.
 
Later wörrenwörden de karkemuren emaakt van [[bakstien|bakstiene]]. Luu hebt berekkend dat de karke woarschienlik 6,30 meter breed warwas en 15,50 meter laank. Vanof de [[19e eeuw|19e eeweewe]] is 't gebouw bepleisterd. Doardeur bint de iezeroerblokken nie meer te zeen.
 
==In de karke==
In 't karkie hebt zi-j nog eankelneankele bezundere veurwarpen.
Allereersten 'n eiken hoaltenhoolten preekstoele, uut 1681. Dat joartal is anebrach in 't 'plafond' van de preekstoele.
doarbi-j ok 'n bewarkten deupvont van Bentheimer zaandstiene uut plm. 1200 (van 1681 töt 1937 stönnen e in 'n tunetuune van de pastorie!), eankele grafstienen (ingaank töt grafkelders van o.m. de Heren van Hiemse) en tuulk de klokken.
 
In de toren, din eagendom is van de burglike gemiente, hankt tweeë klokken. De grootsen (de Sint Lambertusklokke) is emaakt in 1520 deur Hendrick van Dortmund. Hi-j hef ok 'n kleanere klokke maakt, mar din is in 1829 vervangen deur 'n ni-je. Neuddwungen, umdat 't oorsprunklike exemplaar deur laanklange en hard te luden tiedens 't zgn. karstluden in 1827 ebarsten warwas.
 
De klokke din in 1829 't kapotten stuk vervung is emaakt deur de firma Petit en Fransen uut Aarle-Rixtel.
Regel 29:
[[Ofbeelding:Hardenberg Heemse Witte Kerk Offersteen.JPG|thumb|De zwarfkeije of, zo as anenömmen, de offerstiene. Wukke lig bi-j de karketoren.]]
 
Noa de val van 't Romeinse Riek göngen missionarissen, woarvan de 8e-eewsen missionaris Lebuïnus (enuumd: 'apostel der friezen'), 't Saksiesen gebied in. Zi-j hoppen hier 't kristendom te brengen en doarmet kristenen slim völle heiligdomms van de Saksen deun ofbrekken, heiligenheilige beume gooien ze umme en heilige dieren slachten zi-j. Mar van de RoomsenRoomse Karke möchten de Saksen wel deurgoan met eureeur offeri-jen, mar allinnig in de ni-je hoaltenhoolten kärkieskarkies din op de plaatse van de oaldeoolde heiligdommen ebouwd wörrenwörden.
 
Op d'zölfde meniere is ok 't Witte karkie in Hiemse ebouwd. Aait stiet nog steeds nöast disse karke de oaldeoolde offerstien (woar op as ter in laanklange verlidden tied völle 't iene 'n aander offerd is), woar oaver de voolnde legende bestiet:
 
" Doar de 10e eewsen leavensbeschrieving van d' heiligen Lebuïnus van [[Dèventer|Dempter]] (''Vita Sancti Lebuini'') niks lös löt oaver meansenoffers, wol de volkslegende in en oaver Hiemse oens toch vertellen dat Lebuïnus op 'n moal tiedens zien zendingsreis in disse buurte 'n Saksiesn jonk ered hef van de dood op 'n offerstiene, dit gebeuren woar noe 't hudige Witte kärkie stiet, en Lebuïnus zol net optied ewest hebben: kört veur 't doe van 't offer. "