Verskil tüsken versys van "Gèld"

 

'''Gèld''' of '''sìnten''' ([[kiend|kinderlieks]]: ''seentjes''; [[Oldgrunnegs]]: ''pennijnghe'' of ''pannynge'') is n ruilmiddel van bepoalde weerde dij man veur ales dat ruilboar is, ienwizzelen kin. t Gèld is ontstoan ien de oldhaid ien [[Klain Azie]], noudoags [[Turkije|Törkaai]]. Veur dij tied broekte man doar brokken [[edel metoal]] en nog eerder wörren gewoon gouder tegen gouder ruild. Loater kwam man der aachter dat man dij brokken metoal bewaarken kon en as man dij plak mouk, dat zai den makkelker tou vervouern wazzen. Dou was [[munt]] geboren. De munt begon ien de [[Oold Griekenlaand|Graikse]] en [[Romeinse Riek|Reumse]] tied ook ientrid ien de rest van [[Uropa]]. Ien de [[Middelaiwen]] haar èlke streek en stad ien Uropa zien aaigen muntainhaid of [[kurraansie]]. Dit is noa de 18. aiw drastisch verminderd worden. Vanôf dij tied haren allend offisjele [[staot|landen]] aigen kurraansie. Ien de 19. aiw kwam t [[braifgèld]] op gang, ien stee van metoalen kreeg man n soort [[sertivikoat]] woarmit man t rècht aan verlainde [[gold]] of [[silver]] tou verkriegen. Ien de twijde hèlft van de 20. aiw het man ien [[VS|Amerikoa]] dizze reloatsie tou gold kwiet môkt en binnen braifkes nait meer n sertivikoat, môr het t weerde van zokzulf, dat garandeerd wordt deur de Amerikoanse overhaid en de zìntroale baank en t vertraauwen van de gebroekers. Ien 2002 hebben 15 landen ien [[EU|Uropa]] heur nasjonoale kurraansie votdoan en omwizzeld veur de [[Uro]]. Tegenswoordeg is dit aantel landen oetbraaid en begunt de Uro laanksoam de positsie van wereldkurraansie van [[Amerikoanse dollar]] over tou nemen.