Verskil tüsken versys van "Naachtoele"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
K Servien hef de zied Nachtoele herneumd naor Naachtoele |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 1:
[[Bestaand:Joined moths.JPG|thumb|Paorende [[poppelierepielstart]]en ''(Laothoe populi)''.]]
'''Naachtoelen''' ([[Latien]]: ''Heterocera'') is n tradisionele benaeming veur n grote groep [[pennevoegel]]s die overienkomsten in gedrag hebben mar gien saemenhangende [[taxonomie|taxonomiese groep]] vörmen. De groep bestaot uut alle pennevoegels, behalve de ''[[Papilionoidea]]'', waorveur ok wel de naeme ''[[Rhopalocera]]'' of dagvlinders bruukt wordt. De naemen "Heterocera" en "Rhopalocera" verwiezen naor de vörm van de antennen: de Rhopalocera hebben antennen mit n knoppe an t aende, de Heterocera hebben verskillende vörmen antennen.
Der binnen n protte pogings daon om de pennevoegels in groepen te verdielen, zo as n indieling in ''[[Monotrysia]]'' en ''[[Ditrysia]]'', ''[[Microlepidoptera]]'' en ''[[Macrolepidoptera]]'' of ''[[Frenatae]]'' en ''[[Jugatae]]''. Mar gien van disse naemen kan nog toepast worden in moderne klassifikaosies, omdat t gien [[monofyleties]]e groep vertegenwoordigt (dat wil zeggen dat alle soorten in de groep n gemienskoppelike veuroolder hebben, en dat alle ofstammelingen van die gemienskoppelike veuroolder in de groep opneumen binnen).
== Verskil tussen dagvlinders en naachtoelen ==
Dagvlinders hebben dunne antennen mit n verdikt uutaende, vaeke in de vörm van n knoppien. Bi'j naachtoelen kommen aandere antennevörms veur, benaemens dunne antennen zonder verdikt uutaende, en kamde of veerde antennen. Van de naachtoelen hebben alliend [[bloeddruppies]] (n vlindersoort) n dunne spriet mit verdikt uutaende.
Dagvlinders bruken heur vleugels om in de [[zunne]] op te waarmen en t zo waarm genoeg te kriegen om te vliegen. Naachtoelen trillen vaeke mit heur vleugels om veur t vliegen op te waarmen.
Naachtoelewiefies maeken gebruuk van [[feromoon|feromonen]] die op grote ofstaand mannechies lokken kunt, wielst dagvlinders heur paoringspartner op zicht zuken. Mar dit laeste is ok bi'j de [[palmmotte]] antoond. n Palmmottewiefien hef gien klieren die feromonen ofgeft en t reukapparaot van t mannechien is niet geschikt om de feromonen te roeken. Vermoed wordt dat de hiele familie ''[[Castniidae]]'' op n "dagvlindermaniere" paoringspartners vient.<ref>Sarto i Monteys V., Acín P., Rosell G., Quero C., Jiménez M.A., et al., (2012) "Moths Behaving like Butterflies. Evolutionary Loss of Long Range Attractant Pheromones in Castniid Moths: A ''Paysandisia archon'' Model". ''PLoS ONE'' 7(1): e29282. DOI: [http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0029282 10.1371/journal.pone.0029282]</ref>
Niet alle naachtoelen vliegen naachts. Der binnen n protte naachtoelen, zo as de [[kolibrievlinder]] en de [[Sint-jansvlinder]], die benaemens overdag vliegen.
== Inkelde bekendere naachtoelensoorten ==
* [[Atlasvlinder]] (''Attacus atlas'') - de grootste naachtoelesoort.
* ''[[Thysania agrippina]]'' - de witte motte mit de grootste spanwiedte.
* ''[[Chrysiridia rhipheus]]'' - wordt zien as ien van de meerst indrokwekkende en mooiste Lepidoptera
* ''[[Acherontia]]'' - wordt in verbaand brocht mit t bovennatuurlike en t kwaod en het onderwarp west in keunst en films
* [[Peper-en-zooltvlinder]] (''Biston betularia'') - bekend onderwarp van studie in de evolusietheorie.
* [[Amerikaonse maonvlinder]] (''Actias luna'')
* ''[[Agrotis infusa]]'' - waorvan bekend is dat t de [[Aboriginals]] t atten.
Naachtoelen van ekonomies belang:
* [[Plakker (pennevoegel)|Plakker]] (''Lymantria dispar'') - n plaoge veur [[hardhoolt]]bomen in [[Noord-Amerike]].
* ''[[Helicoverpa zea]]'' - n grote plaoge veur de laandbouw.
* [[Fruitmotte]] (''Cydia pomonella'') - veural n plaoge van [[appel]]s, [[pere]]n en [[walneute|walneutebomen]].
* [[Ziedevlinder]] (''Bombyx mori'') of ziederoepe
==Rifferensies==
<references/>
== Uutgaonde verwiezing ==
* [http://www.vlindernet.nl/vlindersalgemeen.php?id=35 Naachtoelen op vlindernet]
{{Dialekt|stl|Algemiene Nedersaksiese Skriefwieze}}
[[Kategorie:Insekt]]
| |||