|
De '''Azoren''' ([[Portugees|Portügeysportugeesk]]: ''Açores''), ofysjeylofficieel de '''SelvstöyrendeSelvstürende Azorenstrekke''' (Portügeysportugeesk: ''Região Autónoma dos Açores'') is ne selvstöyrendeselvstürende [[vulkaan|vülkanysevulkaniske]] eilandengruupeylandengruppe under [[Portugal|Portügal]]. Et ligt ungevear 1360 km up et westen van PortügalPortugal, in den [[Atlantiesen Oseaan|AtlantysenAtlantisken OseaanOceaan]], ungevear 880 km noorwestelik van [[Madeira]] en ungevear 1925 km zuydoosteliksüüdoostelik van [[Newfoundland]].
De grötste wellen van inkomsten sind landbouw, veyholderyeveeholderye (höyfdsakelikhöyvdsakelik vöörvöär [[keze|keysekese]] en [[botter]], mer ookouk vöörvöär vleisvleys), [[viskerieje|viskerye]] en [[toerisme|turisme]], wat verdan belangryker wördwördt. Dårby hefhev de Azorenseazorenske regering een anseynlikanseenlik persentpercent van de inwonners rechtstreyksrechtstreaks in deynstdeenst of langs darde bedryven. De 'höyfdstadhöyvdstad' van de Azoren is [[Ponta Delgada]].
Der sind neygenneagen höyfdeilandenhöyvdeylanden en nen köppelken mini-eiländkeseyländkes. Dit sind [[Flores (Azoren)|Flores]] en [[Corvo (Azoren)|Corvo]] in et westen, [[Graciosa]], [[Terceira]], [[São Jorge]] [[Pico]] en [[Faial]] in et midden, en [[São Miguel]], [[Santa Maria]] en et [[Formigasrif]] in et oosten. Se beslåt mear as 600 km en ligt up ne lyne van noordwest når zuudoostsüüdoost.
Alle eilandeneylanden sind olde [[vulkaan|vülkanenvulkanen]]. Een antal, zoso as [[Santa Maria]] hebt nog nooitnooyt wat dån seytseet der löylüde up et eilandeyland wont. [[Pico (barg)|Den barg Pico]] opup et lyknamige eilandeyland, is met 2351 meytermeter et höygste püntpunt van PortügalPortugal. De Azoren höyrt feitelikfeytelik by de höygste bargen van de wearld as y rekkent vanavvanaf öörhöär voot up den oseaanbodemoceaanboadem töt den top. Se stekt hogehouge båvenboaven et water uut.
De Azoren hebt een mild klymaatklimaat vöörvöär örehöäre noordelike ligging. Dat hefhev te doon met de avstandafstand töt werelddelenwearlddelen en den [[golfströym]] wat der ümhen vlöjtvlöödt. DöörDöär de seysee blyvt de temperatuyrentemperaturen et heylehele jår sachte. Daags wördwördt et meystentydsmeestentyds nitneet kölder as 16 °C en nitneet heyterheter as 25 °C, avhankelikafhankelik van et seisuunseysun.<ref>[http://www.ipma.pt/en/oclima/normais.clima/1981-2010/020/ IPMA "Ponta Delgada Climate Normals 1981-2010" bekekken up 26 Oktoberoktober 2015]</ref> Höygere temperatuyrentemperaturen as 30 °C of under 3 °C komt in de drokst bevolkte deylendelen nitneet vöörvöär. Et is der döördöär mekaar nat en bewolkt.
Der sit flink wat verskil in kultuur, et dyalektdialekt, kokkerye en tradytsystraditys van de Azoren. Disse eilandeneylanden warren ooitooyt unbewoondunbewoand en åweroaver tweyhonderdtweehunderd jår kolonyseyrdkoloniseerd döördöär meerdere volker.
==Verleyden==
Een paar [[hypogeum|hypogea]], bouwwarken dey uut de rotsen höwwen sind as [[groowe|begreafplaatse]] sind up de eiladnen Corvo, SAnta Maria en Terceira vünden döör den Portügeysen [[archeologie|archeoloog]] Nuno Ribeiro. Hey meanen at ze möygelik 2000 jår old warren en dat der dårüm löy up de eilanden woond müt hebben vöör de Portügeysen.<ref>[http://www.cmjornal.xl.pt/detalhe/noticias/ultima-hora/monumentos-funerarios-descobertos-nos-acores Correio da Manhã. Cofina Media. "Estruturas podem ter mais de dois mil anos: Monumentos funerários descobertos nos Açores". ed: J.M.A. Lisbon, Portugal Skreyven up 5 March 2011.] (Portügeys). Bekekken up 18 June 2011.</ref> Toch lykt disse bouwsels up de Azoren altyd bruukt te wean vöör [[groan|grånupslag]]. Ribeiro's beweringen sind nooit bevestigd en nauwkuyrig undersöyk is der nit dån.<ref>[http://www.acorianooriental.pt/noticias/view/216916 Acoriano Oriental. "Estudos arqueológicos podem indicar presença prévia ao povoamento das ilhas Açoreana Oriental". Skreyven up 27 juni 2011].</ref> Et is nit duydelik of disse bouwsels natuyrlik ontstån sind of döör löy toosat en of ze ölder sind as de Portügeyse kolonyseyring. Hard bewys vöör een vöör-Portügeys volk up de eilanden is nit bekend.
| 