|
|umskrieving=Persentazies met Baskiessprekkers in t Baskenlaand
|andere namen=Euskara
|laand=[[Spanje]] en [[FraankriekFrankryk]]
|sprekkers=665.800
|dialekte= viewevyve:
*Spanje: [[BiskajaansBiskajaansk]], [[GipuzkoaansGipuzkoaansk]], [[Hoog NavarreesNavarreesk]]
*Fraankriek: [[NavarreesNavarreesk-LapurdiaansLapurdyaansk]], [[ZuberoaansZuberoaansk]]
|skrift=LatiensLatynsk
|klassifikatie= SproakeilaandSpråkeiland
}}
'''BaskiesBaskisk''' (zelfselv zegntsegt de sprekkersspreakers ''Euskara'', wat zese oetsprektuutsprekt as {{IPA|[eus̺ˈkaɾa]}}) is de sproakespråke van tet [[Basken (volk)|Baskenvolkbaskenvolk]]. tEt Wördwörd espröknköyerd in tet [[BaskenlaandBaskenland]], ne strekkestreake wat lig in noordoostnoordoust [[Spanje]] en zuudwestsüydwest [[FraankriekFrankryk]]. tEt Wördwörd duurdöär 25,7% van alle Baskenbasken espröknesprökken in alle deelndeylen van de strekkestreake (665.800 van de 2.589.600).<ref>''IV. Inkesta Soziolinguistikoa'' Gobierno Vasco, Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco 2008, ISBN 978-84-457-2775-1</ref> 614.000 wont drwount in Spanje, en de veardereoaverige 51.800 wontwount in FraankriekFrankryk.
In weetnskoppelikeweatenskappelike verhaandelingnverhandelingen oaweroaver de verdelingverdeylinge van Baskiesbaskisk in Spanje en FraankriekFrankryk wörd normaalgespröknnormaalgesprökken [[Noord-Baskenlaand|Dreedree ooldeolde proveensiesprovinsys]] in FraankriekFrankryk en veerveyr in Spanje rekndreakend. [[Modersproake|Modersprekkers]] wontwount in neen duurgoanddöärloupend gebeedgebeyd, woereunterbestånde deelnuut deylen van de Spaansespaanske ''ZelfsteurndeSelvstürende GemeenskopnGemeenskappen'' van tet BaskenlaandBaskenland en [[Navarre]] en in tet westelike deel van tet Fraanskefranske département van de [[Pyrénées-Atlantiques|AtlantieseAtlantiske PyreneejnPyreneyen]]. De Baskiesebaskiske ZelfsteurndeSelvstürende GemeenskopGemeynskap is ne administratieveadministratyve eenheideynheyd binnbinnen tet dubbelnasjonaletweylandelike etnografieseetnografiske Baskenlaandbaskenland, metmed doardår bieby in de Spaansespaanske proveensies vanprovinsys [[BiskajeBiskaye]], [[Gipuzkoa]] en [[Álava]], dee'tdey bestoatbeståt as ofzeunderlikeafsünderlike politiekpolityk-administratieveadministratyve verdelingnstreaken.
DisseIn disse proveensiesprovinsys en völle deelndeylen van Navarre zeentwount drokbevolktvölle metetniske etniesebasken Basken,kort merby demekaar. EuskarasproakeToch was, zekeret totEuskara töt seyker an joarnde 90'er jåren van tet [[20e eeuw|20ste joarhoonderdjårhunderd]], zowatsowat totaal verdweennvort oetuut tet grötste deeldeyl van [[Álava]], westerlike deelndeylen van BiskajeBiskaye en tet middelnmiddelste en zudelikesüdelike deeldeyl van Navarre. In zuudwestsüüdwest FraankriekFrankryk warn de oolde Baskenproveensieswarren [[Labourd]], [[Leeg Navarre]], en [[Soule]] de olde baskenprovinsys. ZeSe wörden wördnmed meteen npaar antalstreaken streknmeer mearte saamnhoupe evoogndmaakt töt ééneyn ''département'' in [[1790]] metmed nden naam ''Basses-Pyrénées'',. nenDissen naam den'twör nog töt 1970 gebroekt wörgebruukt.
==Standaard baskisk==
In de joarn '60 van t 20ste joarhoonderd wör dr n [[Standaard Baskies]] (Euskara Batua) oontwikkeld duur de [[Euskaltzaindia|Akademie vuur de Baskiese Sproake]]. De sproake wör ontwikkeld vuur gebroek in t oonderwies, [[literatuur]] en de [[media]]. Hierin wörd t rechtevoort ook heuwdzakelik gebroekt. t Gebroek van de sproake in t oonderwies is per skole verskilnd, en haank of van t oonderwiesmodel wat ze gebroekt. Op de meeste Baskiesspreknde skooln in t Baskenlaand wörd Model D evolget, woerbie't alle väkke in t Baskies egeewn wordt, behalve "Spaanse Sproake en Literatuur" (det natuurlik in t Spaans egeewn wörd). In Fraankriek zitt de Baskiese skole Seaska en de tweesproakige skole Ikasbi, dee't völle Baskies lesmateriaal anbeedt, mer dee't vechtet teegn geeldprobleemn en administratieve meuilikheedn.
In de 60'er jåren van et 20ste jårhunderd untwikkelen de [[Euskaltzaindia|Akademy vöär de baskiske språke]] een [[Standaard Baskisk]]. Dit wör gebruukt in et underwys, [[literatuur|skryverye]] en [[media]]. Dit sind rechtevoort ook de vöärnaamste steades van gebruuk. In et underwys hangt et gebruuk van de språke van skole töt skole af van wat vöär underwysmodel se gebruukt. De meyste baskiske skolen in Spanje volget Model D, wårby alle väkke in et baskisk geaven wordt (behalve "spaanske språke en skryverye" wat vanselvs in et spaansk geyt). In Frankryk gevt et de baskiske skole Seaska en de tweyspråkelike skole Ikasbi. Disse beydt völle baskisk lesmateriaal an, mer hebt et swår teygen geldprobleymen en administratyve möäylikheyden.
Nöast disse standaardiseerdestandaardiseyrde versiespråke zeentsind drder nog viefvyv heuwddialektnbaskiske in t Baskieshöövddialekten: [[BiskajaansBiskayaansk]], [[GipuzkoaansGipuzkoaansk]] en [[Hoog Navarrees-Navarreesk]] in Spanje en [[NavarreesNavarreesk-LapurdiaansLapurdyaansk]] en [[ZuberoaansSuberoaansk]] in FraankriekFrankryk. SkoonwalDisse atkrygt ze öarnöären naam tevan daankn hebt ande ooldeolde proveensiesprovinsys, looptmer de dialektgreanzn loupt nit gelieklyp up metmed de proveensiegreanznprovinsygrensen.
== VerwiezingVerwysing ==
<references/>
| 