Verskil tüsken versys van "Gnostik"

De '''Gnostyk''' is de name vöör een koppel religyöse en filosofiske strömingen in et [[Vrogge Kristendom|vrogge kristendom]]. Disse lüde waren ok kristenen. Mar gelöövden nyt an Jesüs so as de ortodokse karke et dööd. Jesüs was nyt echt een 'messyas' (redder), mar meer een verlechtenverlichten keerl.

De benüming 'gnostyk' kümp van et Gryksen woord ''gnosis'' (γνωσις), wat ''kennis'' ov ''weten'' betekkend. In de tyd rond et begün van onse jårtelling hadden de Gryken völe invluud op de kültüre in et Romeynse ryk. Dat wörd [[Hellenisme]] enüümd. De tarm ''gnosis'' wörden tu wal vaker gebrüükt ümme een benül van de hogere sferen med an te geven. As y ''gnosis'' hebt, dan bin y u bewüst der van dat der yts godachtigs in elkyne sit, wat thüüs höört in een godachtig geheel/ den hemel. Dat nümen se ok wal 'benül hebben van uwen verbörgen wåre ård'. Jesüs is dende keerl dy disse 'verlössing' had ehad en lüde leert et ok te kregen.

Med disse ydeen bint de Gnostykengnostyken anders as de ortodokse karke. De ortodokse karke see atdat y gelöven mossen in Jesüs syn krüüsdood en opstanding üüt de dood, ümme verlössing te krygen. De gnostyken leerden dat y uwen eygen verlössing mossen krygen, döör 'kennis' van hu as de dinge warkelik bint.

De gnostyk hevt de eerste drye ewen van onse jårtelling bestån. Töt atdat et döör de ortodokse karke verketterd en üüt-eröyd wörden. Want op et [[Concily van Nicaea]], in 325, skreven de karke de [[Gelöövsbelydenisse van Nicea]], wårin eaven strak üütyne seteset wörden wat et wåre kristelike gelööv is. Dat was et ende van al de strömingen dy derdår nyt precys an wolden gelöventugeven. Mar de gnostyk hevt wal seakers slim belangryk ewest vöör de ontwikkeling van et vrogge kristendom.

De gnostyk hevt in de 13e ewe nog een mål den kop boaven et sand estöken. Dat waren de [[Kataren]],. marMar een ewe later waren dissen ok alweer döör de paus van de weerld ekeert.

De olde gnostyk kwamp pas wear boaven nå 1945. Tu vünden een Egyptisken keerl in grotten een antal olde krüken, med dårin 52 olde buken. Later, nå völe gesjouw dermed, kwamen disse buken terechte by wat geleerden. Dissen sagen al rap dat et gnostyke geskrivten, üüt de 3e ewe nå Kristüs, waren. Völe van disse geskrivten wösten de geleerden agis-nyt dat se bestünden, en sommigen kenden se alleane van wat antekeningen van karkvaders.