|
[[Ofbeelding:Station Bergentheim.jpg|thumb|Statsyon Banthüm in 1960]]
'''Banthüm''', mangs ok as '''Bantem''' espeld, ([[Nederlaands|Hollaands]]: ''Bergentheim'') is 'neen [[dorp|dörp]] in d'de [[Overiessel|OverysselOverysselse]]se gemeente [[Hardenbarg (gemiente)|nden ArnbargArdenbarg]]. De karn lig tüssntüssen de spöörlynde [[Zwolle]]-[[Emmen|Emmn]] en 'tet knaalkanaal [[Almelo]]-[[De Haandrik]]. Op 1 jannewåryjannewary [[2018]] haarhad 'tet 4.535 inwoners.
Banthüm ligligt an de provinsyaalnprovinsyale weg [[N343]]. 'tEt Hevhevt 'neen [[voetbal|vuutbal]]veryniging ''VV Bergentheim'' en [[volleybal]]veryniging ''De Schutters''. Der bint twee legere skuulnskulen, de ProtestaantProtestant-KristlikeKristelike ''Ds. Koningsberger'', en de GriffermeerdGeriffermeerd VryemaaknVryemaakten ''Casper Diemer''. In Banthüm ståt dry karknkarken: 'nen hervörmnhervörmden, 'neen griffermeerdgeriffermeerd vryemaaknvryemaakten en 'neen geriffermeerd synedålen. De eerste en de laste karke bint nuudaags ganks by mekare griffermeerdte synedålnkommen.
==Geskydenisse==
==Vöörgeskydenisse==
Gelyk-an aandereandere steednsteden en dorpndörpen is ok 'tet Åleolde Banthüm ontståneontstån an'n revyrtyeen revyre, an d'de Overysselse [[Vechte]]. Disse revyre kümp NederlaandNederland by [[Grambarge]] binnen, ströömp döör op [[Hardenbarg|nden ArnbargArdenbarg]] an, langes Banthüm döör [[Ommen]] en langes [[Dalsn|Dalfsen]] når Zwolle ümme dår by 'tet Swarte waterWater üüt te kommnkommen.
EewnEwen eleedneeleden kwaamkwamen an d'de uvers van disse revyre grote saandvlakknsandvlakten lös te lignligge en wonneer as dår zommerssommers de wind overhen blöös ontstünnontstünden der saandverstuvingssandverstuvingen dy an de weerse kaantnkanten van de revyre düünndünen vörmnvörmden, de so-enüümde revyrdüünnrevyrdünen. 'tEt Hüdigehüdige ”Beerzebulten’’ bint hyrvan 'neen vöörbeeld. 'nEen Heelnhelen set vöör 'tet begün van de jårtelling wödnwörde de Vechte al bewoond döör rondsyouwnderondsjouwende stammnstammen. Pas op de MiddeleewnMiddelewen styt der op papyre over blyvndeblyvende bewoners van disse plaatse.
==Vanov de MiddeleewnMiddelewen==
d'De Eersteeerste mål atdat der feytlikfeytelik over Banthüm eskreevneskreven wödnwörden, was op 1385. In 'tet buuk van 'tet ''registers en rekeningen van 'T Bisdom Utrecht'' wår styt op bladsyde 586:
''lijst van mensen en goederen hieronder vermeld en te brengen in de hof van Ootmersum op Hemelvaartsdag … o.a. te BERGENTHEM (bij) Tackinc''.
A'wAsse wy van 'tet jår 1385 üüt gåt bestünnbestünden Banthüm op 1985 600 jår en is op 2010 'tet veest 'Banthüm 625 jår' evyrd.
===Nameverklåring===
Bergen kümp van: d'de hoge revyrdüünnrevyrdünen langes de Vechte. En Theim kümp van: ümmeset stük laandland ofov thüm = tüne. Op 1688 veraandernveranderden de name Bergenthem in Bergentheim, en in 'tet NedersaksysNedersaksisk hebt sesy 'tet altydayt van 'Banthüm'.
===Old Banthüm===
'tEt [[Old Banthum|ÅleOlde Banthüm]] hadnhadden 'neen laankelanke vörme. 'tEt Volkvolk kennkenden 'neen oostende, 'neen middndorpmiddendörp en 'neen west-ende. Disse vörme kü'wkünne trüggewy vinnterügge vinden op 'tet hüdige Old-Banthüm: 'tet oostende by Schöttink en 'tet westende by Wiechmink; terwül as by Wuestkaamp 'tet "middndorpmiddendörp" weenwesen sol. Hyr hevhevt ok d'de havezåte (aadlikeadelike buurderye) estån. Op 1649 töt 1842 was de vamylyfamily van Voorst eygnaareagenaar van d'de havezåte. Op 1842 wödnwörden de havezåte ov-ebrökknebrökken en de grachte deamptedeampt, sodat der van de havezåte “Bergentheym” gyn styn meer over is.
===Marke Banthüm===
De Marke Banthüm was 'neen bestüürsvörme van de groot'regrotere buurnburen dy 'tet gemeenskoplikegemeenskoppelike laandland beheernbeheerden. De grondngronden wödnwörden bevöörbeeldbyvöörbeeld gebrüükt ümme der plaggnplaggen van te stekknstekken. De Marke Banthüm bestünnbestünden üüt 'tet laandland wa'wwatte wy nu kent as Old-Banthüm, Banthüm en Maynbarg.
In 'tet Gemeentearchyv van nden ArnbargArdenbarg ligligt nu, vanov 2013, 'tet markebuuk Banthüm, wat döör de lestnlesten markerichter an de bürgemeyster van nden ArnbargArdenbarg egeevnegeaven is. In 'tet markebuuk ståt de notüülnnotülen van de vergaderingsvergåderingen van de marke Banthüm in vanov 1611. De vöörleste vergaderingvergådering is op 1972 ehålnehoalden.
===Vennetyd===
Op 'tet middnmidden van de neegntyndenegentynde ewe kreegnkregen 'neen aanderander del van Banthüm d'de andachandacht; de grote vennegebydnvennegebyden. 'tEt Markebestüürmarkebestüür Banthüm begünnbegünden metmed d'de ontvenning van de gebydngebyden metmed mr. I.A. van Roijen an nden kop. DårnöäsDårnöäst begünnbegünden op 1850 d'de Overysselse Kanalysatsymåtskoppye metmed 'tet üütgraavnüütgraven van 'tet knaalkanaal van [[Almelo]] når [[Coevorden|Kuvern]] an. 'tEt KnaalKanaal wödnwörden op weansewense van de buurnburen van 'tet ÅleOlde Banthüm twee kylometer de süüdoostnsüüdoosten van de buurschopbuurskop (Old BanthumBanthüm) egraavnegraven. Hyrdöör ontstönnontstünde 'neen gröygröäy by 'tet knaalkanaal, terwül 'tat et ÅleOlde Banthüm nyt verdan gröyngröäyden.
Van Roijen hadnhadden ok op 1850 de van Roijenswyke ('de Wyke') egraavnegraven, vanov 'tet knaalkanaal in Banthüm når Kloosterhaar an. Disse wyknwyken wödnwörden egraavnegraven vöör 'tet ovvuur van törv en vöör d'de ontwatering van 'tet gebyd. Vaste op begün 1900 was de bevolking nåby 't knaalet sokanaal völlesovölle tuunömmntuu-enömmen, dat der winkels, karknkarken en skuulnskulen ebouwd wödnwörden. Hyr pråtesprekke wy over 'tet ontstån van 'tet hüdige Banthüm.
De vennetyd hevhevt vöör Banthüm so betty drykwart ewe eduurd. Ok op Banthüm kennkenden d'de ontvenning de verskriklikeverskrikkelike tuustaandntuustanden van lege loonnlonen, barre hüse en aanderander soosyalesosyale trammelaanttrammelant. Pas nå nden oorlog is Banthüm verdan egåne når wat 'tet nuudaags is.
Nu hevhevt Banthüm ångeveeroangeveer 4500 inwoners en is 'tet yne van de grootste dorpndörpen van de gemeente Haddenbarregden Ardenbarg.
==Vanov 1900==
===Stasyon Banthüm===
Op 1905 kreegnkregen Banthüm syne eagneagen stasyon en de spöörlynde [[Zwolle]] - Stadsknaal (wyder döörgåns når Delfzijl), an-elegd döör de NOLS, eemeven so metmed 'neen spöörhaavnspöörhaven. Der was op 'tet ontwarp sprakespråke van 'neen stasyon. Banthüm kreegnkregen dan ok gyn groot stasyonsgebouwe so as dat bevöörbeeldbyvöörbeeld ayt nog op Grambarge styt. 'tEt Blekknblekken al rap te klean te weenwesen. D'De halte BanthumBanthüm wödn toch 'neen stasyon en 'tet gebouwe wödnwörden op 1907 üüt-ebreyd. 'tEt Stasyonstasyon wödnwörden eslöttneslötten op 1975, en 'tet gebouwe wödnwörden ov-ebrööknebrökken op 1993. De törvströyselfabryktörvströäyselfabryk wödnwörden op 1948 eslöötneslötten. Mar nuudags hebt lüde et der weer over dat de halte weerümme kommen müt. Dat wörd dan ok in de gemeente besprökken.
===Fabryken===
Der wördnwörden 'neen teksylfebryketeksylfebryk neer-eset, disse wördnwörden midden jåren '60 eslötten (ümdat de teksyl in Twente ok tu an et kapotgån was). Later vestigenvestigden de Wavin sich dårzootdårsoot ümme ryoolpütten te bouwnbouwen, mar ok disse wördnwörden weer eslötten. Ok was der jåren lange 'neen grote bakkerye evestigd (Bakkerye Holland), wükkewülk vöärvöör völle banen esörgd hevhevt, mar ok disse is de gevålgegevoalge van füsys vötvört-esaneerd.
===Veestwekke===
Elk jår wörd der in Banthüm 'neen veestwekke e-organyseerd, 'neen wekke lange metmed völle an aktyvyteytenaktiviteyten vöärvöör en dördöör de Banthümmers en ümgewing, 'tet bekendsten en meest besöchs dårvan is de Banthümloop. En 'såvendsåvends de veesttente tüülktüürlik.
Ümme 'tet 600 jårig bestån van Banthüm (in 1985) te vyren hebt 'tet volk een månd lange veest ehad, op youtube bint nog tyntallen an minüten filmpys te synesyn van disse månd. In 2010, 'tet 625 jårig bestån van Banthüm, hebt zysy 'tet weer overnyvannys edåneedån.
==Monümentn==
Hyronder 'nen lyste van vyre gemeentlikegemeentelike monümenten monümentnwat wa'y op BanthumBanthüm vinnvinden künt. Wat twee boerderynbyyrderyn bint, 'neen karke en 'neen dreybrügge.
* Arve Waterink, Brinkweg 6
| 