Verskil tüsken versys van "Hardenbarg (stad)"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
NGolds20 (Oaverleg | bydragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
''' 'n Arnbarg''' (of '''Hadnbarg''', NederlaansNederlands: '''Hardenberg''', in 'tet zommersommer (bouwvak) ok ''Klepperstad'') is 'neen stadtiestadty an d'de [[Oaveriessel|OaveriesselseOaverysselse]] [[Vechte]]. 'tEt Hefhevt teegntegen de 19.000 inwoners.
 
Op 'nden ArnbargArdenbarg wödwörd 'tet [[Vechtdals]] espreuknespröken, wat origårdig geliekegelyke is metmed dat wat d'rder op umringdeümringende plaatsnplaatsen, as [[Banthum|Banthüm]] en [[Ommen]], eheurdehöörd wödwörd.
 
==GeskiedenisseGeskydenisse==
===VeurgeschiedenisseVöörgeskydenisse===
In [[Roke|Råke]] en [[Mainbarg|Maynbarg]] bint al gebruuksveurwarpngebrüüksvöörwarpen evunnevünden den zo'nso een 4000 töt 5000 joarjår old bint. En grafveldngravvelden uutüüt de broanstiedbronstyd. Soort-geliekegelyke vundsnvündsen wödnwörden ok edoaneedån op BoaldereschBålderesch en op 'tet sentrumsentrüm van 'nden ArnbargArdenbarg zölfsölv.
 
===OntstoanOntstån===
WoarWår as d'de oorsprungoorsprüng van 'nden ArnbargArdenbarg ligligt, wet eang'keagelik genienegenyne psiespresys. WoarschienlikWårschienlik is 'nHardenbarg Arnbargontstån ontstoanevanüüt vanuut 'neen Germaanse laandbouwgemeenschoplandbouwgemeenschop. 'nEen Veroanderstellingveronderstelling is der dat in de tiedtyd dat de RomeinnRomeynen bi-jby ozeunse Germaanse veuroldervöörolder ankwaamankwamen -begunbegün van de joartellingjårtelling-, de GermaannGermanen in dit gebiedgebyd bi-jby de [[Vechte]] 'neen neerzettingneersetting stichnstichten ummeümme de Vechte te blievnblyven beheersnbeheersen. Wat veurdeligvöördelig was ummeümme teegntegen de RomeinnRomeynen op te blievnblyven kunnkünnen.
 
WelWal wödwörd d'rder umstreksümstreks 800 melding emaaktedån van 'tet plaatsieplaatsy [[Ni-jnstee|Nyenstee]], wat laagnlagen op woarwår noenu ongeveer 'nHardenbarg Arnbarg ligligt. Ni-jnsteeNyenstee wödwörd as de veurlopervöörloper van 'tet hudigenhüdigen 'nHardenbarg Arnbarg ezieneesyn. UmstreksÜmstreks 'tet joarjår 760 leutlööt de FraankieseVrankiske hofmeester Pipijn III op Ni-jnsteeNyenstee 'neen kappellegiekappellegy bouwnbouwen. Noa at 'tet meermoalnmeermåls verbouwd hef ewest hevt, wödnwörden 'tet op 1653 ofov-ebreuknebröken. Bi-jBy 'tet karkhofkarkhov an de StationsstroateStatsyonsstråte hefhevt dit kappellegiekappellegy stoanstån.
 
Op nden zundagsündag noa de heilignheyligen LambartusdagLambartüsdag op 1362 gafgav bisschop Johan van Arkel van [[Zwolle|Swolle]] 'neen briefbryv ofov woarinwårin 'ehe de stadsrechtnstadsrechten van Ni-jnsteeNyenstee deurdeuddöördööd op 'n ArnbargHardenbarg an. De giftbriefgivtbryv wödtwördt nog aitayt in 'tet gemeentearchiefgemeentearchyv van 'n ArnbargHardenbarg bewoardbewård.
 
===BurchtBürcht HadnbargHardenbarg===
In 'nden ArnbargArdenbarg hefhevt ok 'neen burchtbürcht estoaneestån, een verstarkte vestiging. DoarDår kumpkümp de name misschienmisskyn ok wal vanvort: (den) Harden BurchtBürcht. [[Zwolle]]Swolle hefhevt deurdöör ziensyn goeiegude hölpe an de bouw van burchtbürcht HadnbargHardenbarg as daankdank zienesyne stadrechnstadrechten ekreegnók ekregen. De bouw van dissedissen burchtbürcht was nóá en daanksdanks de [[Slag bi'j Aone|Slag bi-jby OaneÅne]], ummeümme de boelbülte in disse strekknstrekken better teegntegen de UtrechsnÜtrechtsen Bisskop te beskarmnbeskarmen.
 
HadnbargHardenbarg hefhevt dan ok noadiennådyn 3 stadmuurnstadmüren ehad en de leste hefhevt Floris van Wevelinckhoven in 1386 ebouwd. d'De Eersteeerste stadsmurestadsmüre wödnwörden in 1230 ebouwd, net noa de slag bi-jby OaneÅne dusdüs. GedeeltnGedeelten van dedy muremüre stoatståt nog in nde stad.
 
TiednsTydens de [[Haanze|Hanse]] hefhevt HadnbargHardenbarg een klean gröantiegröänty metmed epikt deurdöör zien haandelsverbindinghandelsverbinding metmed ZwolleSwolle viavya de [[Vechte]]. Wat zese te haandelnhandelen haadnhadden was veurnamelijkvöörnamelik bestoandbestånd uutüüt laandbouwlandbouw-goederguder.
 
===BraandBrand!===
HadnbargHardenbarg hefhevt twee moalmål ofov-ebraandebrand ewest. EersteDe moaleerste mål was in 1497, toetu wödnwörden 'tet stadtiestadty helemoalehelemåle in asse legdelegd. in 1708 was 'tet oaleoalde wiefiewyvy [[Aaltien Kraak|Aaltyn kreek]] diedy de braandbrand veroorzaaknveroorsakenn; dat kwamp deurdatdöördat 'ehe 'neen ongelukkieongelükky metmed 'neen keerzekeerse in de berrestee had ehad. Op de schoeleskule, de karke en ienyn huziehüsy noa, was alles kats plat ebraandebrand. MaarMar gienegyne nam 'tet AaltieAaltyn kwoalikkwålik, en umringdeümringende plaatsnplaatsen hebt metmed veulvööl hölpe en bi-jdraagnbydragen metmed ehölpnehölpen de stad weer te herbouwnherbouwen.
 
==Klepperman==
De Klepperman is 'neen beeld in 'tet sentrumsentrüm van AdnbargHardenbarg. Et is inspireerdinspyreerd op 'neen oaleoalde foto uutüüt 1930 van de leste "echtnechten" Klepperman van n AdnbargHardenbarg, [[Jan Willem Schutte|Jan Will'mWillem SkutteSkütte]], den disse funksiefünksy had van 1918 töt 1933 as nachtwaker van nde stad Adnbarg. De klepper is 'neen soort ratel, woarwår as 'ehe metmed kebaal konnkabaal maken ummekonnen ümme te tiedtyd an te geevngeven énen as der onroadonråd was. EewnlangeEwenlange hefhevt nHardenbarg Adnbargso zo'nneeen keerl in dienstdynst ehad. ZommersSommers wödwörd nHardenbarg Adnbarg ummeümme-nuumdnüümd as "Klepperstad", veurümme et vöör tuuristen interessant te touristieselåten doelnlyken.
 
In 1983 gaavngaven de kunstenaarkünstenaar [[Jan Oosting]] zichzölfsichsölv 'neen opdracht. Op 'teet hudigehüdige KlepperpleinKlepperpleyn boetseernbuutseren 'ehe veurvöör 'tet oge van alle meansnlüde wat der leupnlöpen 'neen leevsngrootlevensgroot beeld van de leste Klepperman. Mar Oosting maaknmaken dit beeld van keerzevetkeersevet, en as 'neen soort dreigementdreygement van at as 'ehe giengyn geld kreegnkregen umüm 'tet in broansbrons oaver te loatnlåten gietngyten, zeedseed 'ehe dat et beeld mooimooy as keerzekeerse konndynst diennkonnen metduun med Karst. d'De Adnbargershardenbargers en de gemeente vundnvünden 'tet 'neen mooiemooye mascottemaskotte veurvöör de stad en deundöden geld insaamelninsamelen, en metmed wat grote giftngivten hebt zesy de broansnbronsen varsievarsy van 'tet beeld ekochtov-eköcht.
 
==WieknWyken==
In nden AdnbargHardenberg ligt de volgndevolgende woonwieknnwoonwyken:
{| class="wikitable"
! style="text-align:left;width:20%;"|''Name''
| '' '''BouwjoarnBouwjåren''' ''
|-
|
* [[Boalder|Bålder]]
|| joarn [[1970-1979|70]] en [[1980-1989|80]] ([[20e ewe]])
|-
|
* [[Boalderveld|Bålderveld]]
|| joarn '80 en [[1990-1999|90]] (20e ewe)
|-
|
Regel 48:
|-
|
* [[Marslaandn|Marslanden]]
|| joarn [[2000-2009|00]] en [[2010-2019|10]] ([[21e ewe]])
|-
|'''[[Hiemse|Hymse]]'''
||
|-
|
* [[Haasnbos|Hasenbos]]
|| joarn '70 (20e ewe)
|-
|
* Hymserbos
* Hiemserbos
|| joarn [[1960-1969|60]] en 70 (20e ewe)
|-
|
* [[Hiemsermars|Hymsermars]]
|| joarn '60 en '70 (20e ewe)
|-
|
* NordnNorden
|| joarn '70 (20e ewe)
|-
|colspan="2"|<br />* 'tEt Sentrumsentrüm is nog in verskillndeverskillende boertnbuurten te verdeelnverdelen, woaronderwåronder de [[Marsch-Kruserbrink]].
|}
 
==GodsdienstGodsdynst==
'nDen ArnbargHardenbarg is oaver 'tet algemeen [[Riffermeerd Vri-jemaakt|Rifformeerd Vry-emaakt]]. 'tEt Hefhevt viervyre karkgebouwnkarkgebouwen en is oaver zess'ses karklikekarkelike gemeentngemeenten verdeeld.
 
VanofVanov begunbegün 18e ewe hebt der in 'nHardenbarg Arnbargeen enkelekoppel jeudsejöödse gezinngesinnen ewoond. Den hadnhadden ok eer eaigneagen synagognsynagogen en eagneagen begraafplaatsnbegraavplaatsen, d'de oldste is 'tet [[Jeudenbarchien|Jödenbargyn]]. GieneGyne hefhevt nden Oorlog oaverleeftoaverleevt.
 
===Synagoge/ SjoelSjuul===
d'De Eersteeerste synagoge stundstünd an de noordziednoordsyd van 'tet Oostende, dat was in 1803. Al rap wödnwörden dit gebedshuusgebedshüüs te klean, en verhuusnverhüsen de gemeente, in 1855, noarnår de zuudziedsüüdsyd van de stroatestråte. Noa bi-jnoabynå 'neen halve ewe wödnwörden dit gebouw ofov-ebreuknebröken en 'neen ni-jnnyen wödnwörden d'rder op ezeteset. DieDy in 1903 wödnwörden in-ewiedewyd. Noa nden Oorlog kreeg 'tet gebouw nog enkele bestemmings, ummeümme töt slot -onder völle protest van d'de ArdnbargersHardenbargers- in 1980 esloopt te wödn.
 
==SkoelnSkulen==
AdnbargHardenbarg hefhevt ok wat hoog'rehogerre skoelnskulen: Et RiffermeerdRifformeerd-Vri-jVry-emaakte [[Greijdanus College]], de opnbareopenbare-kristelike [[Vechtdal College]], de [[Nieuwe Veste]], et [[Ambelt College]] en [[De Hoeksteen]]. En z'watsowat elke wiekewyke hefhevt welwal ziensyn basisskoelebasisskule.
 
==StasjonStasyon AdnbargHardenbarg==
SundSünds 1905 hefhevt AdnbargHardenbarg 'neen eagneagen treinstasjontreynstasyon. Et hudigehüdige stasjonsgebouwstasyonsgebouw stamp ok uutüüt diedy tiedtyd. Vandage nan de dag ku'jkün y der opstappnopstappen veurvöör de richting [[Almelo]], [[Zwolle]]Swolle énen [[Emmen]].
 
==Bekende (old-)inwoners van AdnbargHardenbarg==
* [[Floris van Wevelinkhoven]] (ca. 1315-1393), bisskop van Münster
* [[Albertus Risaeus]] (1510-1574), karkhervörmer
* [[Clara Feyoena van Raesfelt-van Sytzama|Clara Feyoena barones van Raesfelt-van Sytzama]] (1729-1807), dichteresse
* [[Jan Weitkamp]] (1870-1946), laandbouwerlandbouwer, Kamerlid en wetholder
* [[Frits Slomp]], okwal bekend as [[Frits de Zwarver]], (1898-1978), predikaantpredikant en verzetsstriederversetsstryder
* [[Jaap Haartsen]] (1963), elektrotechnicuselektrotechniküs en uutvinderüütvinder van Bluetooth.<ref>''Hoe rijk is mr. Bluetooth?'' in De Volkskraant, 4 april 2015. [http://www.volkskrant.nl/tech/hoe-rijk-is-mr-bluetooth~a3943169/ Online beschikbaar] op www.volkskrant.nl</ref>
* [[Edwin Evers]] (1971), dj en drummerdrümmer
* [[Agnes Mulder]] (1973), Tweede Kamerlid.
* [[Gerben Tieltjes]] (1983), voetballervuutballer
* [[Helen Tanger]] (1978), arts en NederlaandsNederlands reuierröyer, olympiesolympisk zulversülver 2008 en broansbrons 2004
* [[Casper Boom]] (1980), korfballer, [[Wereldkampioenschap korfbal 2007|weerldkampioenweerldkampyuun 2007]]<ref>[https://web.archive.org/web/20090623101040/http://www.korfballeague.nl/speler.asp?Id=74 Website Korfbal League]</ref>
* [[Thijs Bouma]] (1992), voetballervuutballer
 
==reurig 'n Arnbarg==