Verskil tüsken versys van "Saxo Grammaticus"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KGeen bewerkingssamenvatting |
KGeen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 7:
Hee leavden in ne tyd dat Dänemarken vöäle in oorlog was en et grundgebeed uutbreidden under leiding van Aartsbiskop Absalon en Waldemar syn volk. De dänen hadden ouk te lyden under anvallen van de [[Wenden]], dee as oaver sea reagelmåtig binnenvöllen. Waldemar I had net nen börgeroorlog wünnen. Synen upvolger, [[Waldemar II van Dänemarken|Waldemar II]], leidden nen veldtocht de [[Elbe]] oaver en tröäk [[Holsteen]] binnen.
[[Sven Aggesen]], nen däänsken edelman en skryver van een yts eyrdere geskydenisse van Dänemark as Saxo, beskrivt Saxo as synen ''contubernalis'', synen ''tentkameråd''. Dåruut is af te leiden at Sven en Saxo beide deend hebbet in de ''[[Hird]]'', de köäninklike wacht. Ouk is der ne lyste van geysteliken in Lund, wår as nen Sven as [[aartsdeaken]] by
Wat in yder geval segd kan worden, of Saxo nu in gelöyvigen deenst was of nit, is dat hee döäreleyrd had. Hee hevt les had in [[Latijn|latyn]]. Söäns van höygere lüde wörden vake nen tyd når [[Paris]] henstüürd. Saxo selv skrivt dat hee uut een krygersgeslacht stamt en dat hee towydt suldåt is. Hee skrivt dat he et "eywenolde recht up arvdeenst" volget en dat syn vader en groutvader "bekende gäste warren in uw walbekenden hear (Waldemar I) syn veldkamp."
Regel 16:
== Gesta Danorum ==
In et vöärwoord van et wark skrivt Saxo dat syn patroonhear Aartsbiskop Absalon van Lund (1128 - 21 maert 1201)<ref>[http://denstoredanske.dk/Danmarks_geografi_og_historie/Danmarks_historie/Danmark_f%C3%B8r_Reformationen/Skjalm_Hvide Den Store Danske, Gyldendal. "Skjalm Hvide". Bekeaken up 16 juli 2019.]</ref> em anspoard had ne heroiske geskydenisse te skryven van et däänske volk. Et wark begün rund 1185 nå at Sven Aggesen syne geskydenisse al skreaven had. Et dool van de ''Gesta Danorum'' was, so as Saxo skrivt, "uns vaderland te eyren." Dårvöär gebröäk hee et model van [[Vergillius]] synen [[Aeneis]]. Ouk likt hee stark ekeaken te hebben når [[Plato]], [[
De brunnen dee as Saxo gebrukt sint historisk meskeen nit al te betrouwbår, mär hee had nit wat anders. Syne kennis haalden hee uut [[Ieslaand|yslandske]] vertelsels, olde böke, [[runes (skrift)|runen]] up steynder en de verhalen van den Aartsbiskop (as den et oaver sikselv had). Dårmed was et wark nit echt ne geskydskryving of nen bündel olde verhalen, mär volgens kenner Friis-Jensen (2006) vöäral "een produkt van Saxo en de tyd wårin hee leavden." Volgens Westergaard (1952) deade Saxo de geskydenisse en mytology uut de heroiske tyd van
De geskydenisse besteyt uut sesteen böke en strekket van de grundleggers van de dänen ([[Dan I van Dänemarken]]) töt Angul, in et jår [[1187]]. De eyrste veer böke behandelt de geskydenisse van de dänen in de tyd vöär [[Christus]]. De dårupvolgende vere gåt oaver et verleaden nå Christus, böke 9 - 12 oaver Kristelik Dänemarken en 13 - 16 gåt vöäral oaver Lund en geböärtenissen kort vöär en tydens Saxo's eygene leaven. Et wördt annöämen dat de lätste acht böke et eyrste skreaven sint ümdat Saxo flink leynden van Absalon syn wark.
Regel 27:
== Geskydkündige waerde ==
Belangryk vöär skryvkünstleevhebbers en kenners van Shakespeare is et verhaal van Amleth, wår as Shakespeare syn ''Hamlet'' van hevt. Saxo had et uut ne vertelling oavernöämen. Et drait üm nen söäne den as wråke neamt vöär de doud van syn vader. In de 16. eyw deade den kanunnik Christiern Pederson uut Lund samen med Jodocus Badius Ascendius, ouk nen leevhebber, et verhaal van Saxo [[bookdrükkünst|drükken]]. Et was den eyrsten grouten trad in et vasteleggen van de groute historiske waerdevan Gesta Danorum. Vanaf dee tyd wüsten de geleyrden der al meyr van. Volgens [[Oliver Elton]], den eyrsten den as neagen böke van de ''Gesta'' ümsatten in [[engels]]k, was Saxo den eyrsten grouten skryver van
Syn meysterskap in latyn kun up prysing van [[Erasmus]] reakenen. Den vröäg sik af "wo as nen dään uut dee tyd so ne krachtige spreakvaerdigheid kun hebben."
Regel 33:
Den lateren kenner R. W. Chambers nöömden Saxo syn wark ''"lastig en oaverdunderend, mär altyd vermakelik latyn."''.<ref>Anhaald in C. Tolkien ed, ''J. R. R. Tolkien: Beowulf'' (2015), p.154</ref> Saxo's latyn is al vake undersöcht üm te kyken wo as et sik in de geskydenisse verhöldet en üm vaste te stellen wår as hee når skole weasd hevt. Wat meynt dat syn latyn meyr juridiske trekken had in steade van karkelik. Syne [[dichtkeunst|dichterye]] likt spoars te hebben van [[parallelisme (spreakkünst)|parallelisme]].
Al wördt Saxo in dänemarken meysttyds seen as öären eyrsten nationalen geskydskryver, toch sint der twey öldere böke oaver de däänske geskydenisse. Den öldsten de [[Chronicon Roskildense]] (de Roskildekronik), een klein latynsk böken uut 1143 oaver de invoring van et
In de [[Renaissance]] was Saxo's wark populäär under geleyrden dee as meyr wullen weaten oaver vöär-kristelike geskydenisse en legenden. Saxo's beskryvingen verskilt flink van dee van syne [[Noorweagen|noorske]] en [[Ieslaand|yslandske]] tydgenouten. Verskillende historiske karakters wordet döär em as helden of undöägden afskilderd, terwyl as dat by syne tydgenouten andersümme was. Der sint ouk groute verskillen med et wark van Sven Aggesen.
Regel 41:
Een paar geleyrden, so as Sigurd Kværndrup, hebbet andere uutwydingen en fastasmen in de skryverye van Saxo bekeaken. Wat meynden dat Saxo nit gewoon mär vermeynd wåre noordske en baltiske volksverhalen verdraiden, mär der wat nys med wul bereiken; et sul den achtergrund weasen wårup et däänske volk syne instituten must bouwen en medgån up [[krüüstochten]].
== Bookverwysingen ==
| |||