Verskil tüsken versys van "Terreinfytse"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Roerdinkholder (Oaverleg | bydragen)
K Verbeatering an et konsept van de automåtisken vertåling
Roerdinkholder (Oaverleg | bydragen)
An de spelling van de Nysassiske Skryvwyse ekonformered
Regel 1:
[[Bestaand:Marin_bike.jpg|duum|250x250px|Terreinfytse med vöärvering]]
[[Bestaand:15-07-19-Fahrradcorso-RalfR-DSCF6576_1.jpg|duum|250x250px|Fatbike, nen terreinfytse med seyr breade banden.]]
Nen '''terreinfytse '''ov''' mountainbike '''(wöärdelik ''bargfytse''), okouk wal '''MTB''' ov '''ATB''' (''All Terrain Bicycle'') enömdenömed, is nen [[Fietse|fytse]]<nowiki/> emaketemaked üm ''offroad'' tetoo ryden, opup onverhardeunverharde weagen ov påden. Dit wördwördet [[Mountainbiken (sport)|mountainbiken]] enömdenömed
 
Terreinfytsen hebthebbet dikke banden med profylprofil vöär komfort en ekstra greape. Vering, so wal vöär as achter, is sinds medio naegentiger jåren in gebrükgebruuk, en sinds eankele jåren voldoondevuldoonde uutontwikkelduutuntwikkeled. De fytsen hebthebbet gewöänlik 559 mm, 584mm ov 622mm råden, vöär kinder en downhill bikes beståt okouk andere måten. De meestemeyste mountainbikes hebthebbet ovwalov wal 20, 21, 24, 27 ov 30 versnellingen. Sinds 2012 bünt der okouk systemen med aeneyn tandråd vöäran en 11 ov 12 tandråden achteran.
 
== Geskydnis ==
De [[Mountainbiken (sport)|mountainbikesport]] is ontstån in [[Kalifornië|Kalifornie]], in de jåren sestig en seaventig. Mountainbikes bestondenbestunden destyds nog neet, sy wyren dördöär de beryders sölv in mekare esetesetted.
 
Et was pas in de låte jåren seaventig en de vrogge jåren tachtig dat fytsprodusenten startenstarteden med de produksy van mountainbikes med gebrükgebruuk van lichtgewichtmateriålen. Joe Breeze vervårdigenvervårdigeden in 1977-1978 suksesvöllesuksesvülle nen teental terreinfytsen. Gary Fisher en Tom Ritchey wördtwördet esen as de aersteeyrste produsent van de mountainbike in 1979. De modellen waren eigenlik gewöäne wegfytsen med nen breader frame en nen breaderen vörk üm breadere banden too tetoo låten. OkOuk waren sommigesummige onderdealenunderdeylen rechtstreeks overenömmenoaverenömmen van de BMX-fytse. De aersteeyrste massål eprodusaerdeeproduserede terreinfytse wyr eprodusaerdeprodusered dördöär Specialized en had 18 versnellingen.
 
Töt medio naegentiger jåren van den vöärigen eeuw hadden mountainbikes nen wegfytsstyl en wegfytsavmeatingen. Ümdat et mountainbiken popülairder wyr en der ok agressivere rystylen kwamen, kwamen der nye modellen dy starker en beater waren en de passende avmeatingen hadden üm agressiver te können ryden byvöärbeyld åver obståkels en ramps. De nyste modellen hebt ov 20 ov 30 versnellingen, 2 ov 3 blåden vöär en 10 tandråden achter. De terreinfytse wörd vöäral ebrükt op ruug, hövelachtig ov swår berydbår terrein, so as ok vöär wedstryden langs de küstlyn.
 
Vöär ekstreem swår terrein hebthebbet terreinfytseterreinfytsen so wal vering van et vöär- as van et achterråd. Mår sölvs in de wedstryden wördtwördet nog steads völle mountainbikes med allenig vöärvering ebrüktebrüked. In de pionyrsjåren hadden de terreinfytsen nen styv (=üneverdünevered) frame en gin vöärvering. In et midden van de jåren naegentig kregen terreinfytsebterreinfytsen vöärvering. Dit ontlastenontlasteden de ärmen van de fytser. De aersteeyrste hadden nen veerweg van slechts 38-50 mm (3/2 töt 2 inch). De vrogge veringen waren swår en bewoagen opup en neader terwyl de fytser trappentrappeden. Dit nam völvölle energy weg, vöäral tydens steile hellingen. OmÜm dit tetoo verhelpen wyr vering ontwörpenuntwörpen wårby de wovölheyd vering kan wörden ereageldereageled. Völle ryders skåkeltskåkelet de achtervering uut as sy hard fytstfytset ov ne steile helling beklimtbeklimmet. Inmiddels hebthebbet vöärvörken minstens 100 mm (4 inch) veerweg. Et lyktlyket derop dat deden veerweg wyder sol toonemmen når 120 en sölvs 150mm. De agressivere fytsen vöär downhill en freeride hebthebbet 200-230 mm (8-9 inch) veerweg. Völle rijdersryders verkystverkyset toch nen hardtailframe (dat wil seggen allenig vöärvering).
 
== OntwarpenUntwarpen ==
Mountainbikes küntkünnet in veer kategorien onderverdealdunderverdeyled wörden:
 
* '''Rigid''' – gin vering
* '''Hardtail''' –vöärvering in de vörk, gin achtervering
* '''Softtail''' –vöärvering in de vörk, achtervering dydee warktwarket dördöär büüging van de liggende achtervörken, mår okouk wal vöär fytsen med vering vöär en achter.
* '''Dual''', '''Full suspension''' okouk wal '''fully''' enömd - vöärvering in de vörk, achtervering/vering dydee warktwarket dördöär et låten skarnyren van de liggende achtervörken üm büssen/glylågers ov kogellågerskougellågers.
 
== OnderdealenUnderdeylen en materiålen ==
 
=== Banden ===
Vöärhen hadden de meastemeyste terreinfytsen ETRTO 559&nbsp;mm (VS: 26 inch)-[[Rad|råden]], toch hebthebbet sommige modellen 507&nbsp;mm-råden (24 inch). Inmiddels is de 559mm måt inehåldinehåled dördöär 584 en 622mm as meastmeyst ebrükteebrükeden rådmåt. Uut marketingåverweagingenmarketingoaverweagingen en vanweagen de dikke banden wördwördet de ETRTO måt 622 29 inch enömd en 584mm wördwördet (wo onlogiskunlogisk okouk) üm desölvde reden 27,5 inch enömdenömed. Völgens de standård måtenstandårdmåten (bepåldbepåled dördöär de European Tyre and Rim Technical Organisation [http://www.etrto.org/page.asp?id=1594]) is dit 622 resp 584 mm. 622mm is desölvdedesölvede velgdiameater as de meestemeyste racefytsen en hybride fytsenhybridefytsen. 27,5 inch is gelyk an deden oldeolden franskefransken måt 650B = ETRTO 584 mm.
 
De banden kommen in nen varieteyt van wydte, van de standårdvörm 559&nbsp;mm x 48&nbsp;mm töt 53&nbsp;mm (26 inch x 1,9 inch töt 2,1 inch), töt 60 mm en 76 mm (2,35 inch en 3 inch) populair by de freerides en de downhills. Produsenten måktmåket nen healheyl gamma van profylen üm an de uutaenlopendeuuteynlopende wensen tetoo künnen voldoon. OnderUnder de types bünt: gladde stråtbanden, stråtbanden med licht profyl, banden med låge ov hogehouge noppen en sneebanden. Normål esprökken wördwördet in nen butenbandbuutenband nen binnenband ebrüktebrüked. Banden wårby (net as by autobanden) gin binnenband meer nöädig is, de sogenåmde tubelessbanden, wördtwördet skonwal steads populairder. Disse banden hebthebbet et vöärdeelvöärdeyl dat der meermeyr greape is, ümdat der med ne lågere spanning ereden kan wörden sünder de kans op lekryden (dördöär snakebites) tetoo verhöägenverhöygen. NadeylNådeyl is op dit moment noch et (net wat) hoagere gewicht, en de höägerehöygere prys van so wal råden (spesjalespesiale velg nöädig) as banden. In toonemmende måte wördwördet der by tubeless banden nen vloistovvluuistov op båsis van latex via et ventyl in de band espotenespouten, dy by et ontstån van nen lek et gåtken ünmiddellik dichtdichtet en kan meteenmedeyn wyder wörden ereden.
 
=== Frame ===
Vöär ne jüüste warking, betrowbårheyd en veiligheyd is de köyse van et materiål healheyl belangryk. Nen aluminium frame is licht, röstbestendig en gemakkelik tetoo bewarken. Stålen frames synbünt in de reagel swår en minder styf as aluminium, mår vanweagen de grotere elastisiteytsmodulüs is et med stål möägelik nen komfortabeler frame te måken as med aluminium. Titanium frames bünt in de reagel styver as stålen frames, en eaven komfortabel. Våk wördtwördet titanium frames op måt emaketemåked dördöär sogenåmde boutikmarken. Et gröätstegröytste nådeyl van titanium is deden prys. Aluminium is in wyenwyden måte et meest ebrükteebrükeden materiål vöär terreinfytsen. Et is billiger as stål en titanium, makkelik tetoo bewarken en med aluminium is et möägelik vry lichte frames tetoo bowen. Koalstovveasels, gelymdelymed med epoksyhars, better bekenntbekenned as karbon, wördwördet teagenswöärdig ebrüktebrüked üm arg lichte en styve frames tetoo måken vöär de düürste mountainbikes. De gröätste twaetwey nådeylen synbünt de prys en et ünvermögen üm püntbelastingen opup tetoo vangen, wårdörwårdöär nen karbon frame by nen val aerdereyrder düsdånig wördwördet beskadigd dat et ünverantwöärd is üm dermed wyder tetoo ryden. In deden wedstrydsport weagtweaget deden winst döär et völ lågere gewicht neet op teagen dit risiko.
 
=== Vering ===
Et gebrük van vering is bevörderlik vöär:
 
* komfort van de ryder, wat de preståtsys günstig kan beinvlöyden ümdat de fytser minder vermoid råktråket
* beskarming van et materiål, in et bysünder minder lekke banden
* boademkontakt van de banden, wårdöär et stüren en remmen effektiver kan verlopenverloupen
 
Skonwal bünt negative pünten van vering en demping:
 
* rendementsverlees: de demping verbrüktverbrüket energy. Dit wördwördet teagenswöärdig opelöstopelössed med ne vergrendeling opup de vöärvering, dy dårdöär wördwördet uuteskåkelduuteskåkeled.
* beinvloding van de ryeigenskappen: et medgeaven van de vering måktmåket stüren en springen swår vöärspelbår
* onderhold: der krüpt vüül tüssen de beweagende dealen, wårdöär de vering struv geyt warken ov ölly ov lücht verleestverleset
* gewicht
* prys
* variåbele höägte, wårdöär et kettingblad emakkeliker nen obstakel råktråket
 
Krosskountrymountainbiken vrågt üm nen lüchteveerdelüchteverede vöärvörk, terwyl ne downhillfytse ne stålen vering en uutebreideuutebreidede ölliedemper emontaerdemontered sol hebben opup so wal de vöär- as achterkant.
 
=== Remmen ===
Good onderholden en good avesteldeavestellede remmen hebthebbet ne geweldige remmekapasiteyt. De bedyning verlöpverlöpt via nen kåbel ov -meestal- hydraulisk.
Hydrauliske remmen byden de beste dosaerbårheyddouseerbårheyd, sy reagaertreageret snel en progressiv, wat belangryk is vöär nauwköärig remmen op nen technisk parkours. Hydrauliske remmen wördtwördet inmiddels okouk emontaerdemontered in de goodköäperegoodköypere terreinfytsen. Wår nauwköärig dosaerendoseren minder belangryk is ov by nen lagerelageren prys ov by fytsen dy vöär reisen in primitive landen wördtwördet ebrüktebrüked, bünt kåbelremmen voldoonde.
 
De skyvremme hevhevt de velgremme vrywal verdröngen. De velgremme - in de vörm van de "V-brake" is licht, billig, simpel en betrowbår, mår hevhevt minder remmekracht en dosaerbårheyddouseerbårheyd as de skyvremme. OnderdealenUnderdeylen vöär nen skyvremsysteem (okouk de rådnaven) dårinteagen bünt swårder en düürder in ankoop en onderhold. Nen ander nådeel van de skyvremme is dat de slytåge van de remblökkens swår te controlerenkontroleren is en dat de avstelling gevöälig is. Avstelling is våk nöydsåkelik nå et hermontaerenhermonteren van nen råd. Nen slag in et råd dördöär byvöärbeyld nen ebrökken spåk veröärsåktveröärsåket wryving opup de velgremme, nen slag in de remmeskyv döär kontakt med nen steyn ov andere oorsåk måktmåket wyder ryden onmöägelijk.
 
In ekstrem swåre modderümstandigheyden kan ne velgremme rendementsverlees veröärsåken ümdat dikke brökken sich ophooptophoupet opup de onderdealenunderdeylen dy dicht by de banden emontaerdemontered ståt. Skyvremmen bünt allenig gevöälig vöär vloibåre modder dy de warking van de suigerssuugers kan benådealenbenådeylen.
 
=== Versnellingen ===
Vöär et beryden van swår terrein bünt versnellingen ewenstewensked. Disse reageltreagelet de verholding tüssen ne pedålümwenteling en deden avelegdeaveleggeden weg en bepåltbepålet so deden kracht dyden nöydig is üm vöäruut tetoo kommen. Möägelike versnellingssystemen bünt nen deraillöär ov ne nåvversnelling.
 
De bedyning geskytgeskytet med sjifters. De greapsjifters, dy ne draigreape kenntkennet vöär et skåkelen, bünt völgens velen et meestmeyst eskikteskikked vöär mountainbikes ümdat et skakelen neet negativ wördwördet beinvlood ten opsichte van triggers -skakelen dördöär med duum ov wysvinger tetoo drükken- en vanweagen de simpele bedyning kan de fytser synsynen volledigen andacht by et ryden sölv holden. Skonwal wördwördet der et meest gebrükemaketgebrükemaked van triggers dy bedyndbedyned wördtwördet med duum en wysvinger. Dit in verband med et üngewenstüngewensked skakelen van de greapsjift tydens klimmen en/ov avdalingen dördatdöärdat der an et stüür wördwördet etrökken. De ketting en tandråden sörgen vöär de mechaniske åverbrengingoaverbrenging. Vöär de veiligheyd en teagen vüül en röst is et verstandig disse onderdealenunderdeylen tetoo beskarmen med nen good smearmiddel.
 
De avelopenaveloupen jåren is de sogenåmde "gearboks" in opkümstupkümst by vöäral downhill- en freeridemodellen. Der bünt al enkele marken dy nen eigen gearboks hebthebbet emaketemåked, wårvan de meeste verwarktverwarked sitsittet in et midden van et frame. Danksy nen gearboks kümtkümmet der håste gin vüül by de beweagende dealen van de versnelling. Dårnöäst wördwördet nen versnellingsnåv van den düütsken fabrikant Rohloff med 14 versnellingen in et achterråd in toonemmende måte ebrüktebrüked, vöäral dördöär rekreative ryders. Den Rohloff-nåv vervangtvervanget so wal deden vöär- as achterderaillöär en de meervoldigemeyrvoldige tandråden. DörDöär de köyse van de versnellingsverholdingen in den nåv is et bereik vergelykbår med dat van nen kettingversnellingssysteem med vöär 2 ov 3 en achter 10 = totål 20 ov 30 versnellingen. OkOuk bünt der enkele marken dy redüksysystemen måktmåket, dy in de plåts komtkümmet van trapas-krankstel en vöärderaillöär.
Sinds de introdüksy in 2012 dör SRAM van et one by eleven systeem bünt vöäral wedstrydryders in grotegroute antallen hyrtoo åvereganeoaveregane. Dårby vervaltvervallet deden vöärderaillöär en kümtkümmet der achteran nen ekstra grootgrout tandråd by. Anvankelik med 42 tanden, mår inmiddels bünt der al kassettes med 11 tandråden töt 45 en sölvs 50 tanden. De tanden van et aeneeyne kettingblad vöäran (med uutslütend nen eaveneyven antal tanden) hebthebbet nen spesjaalspesial profyl (narrow-wide enömdenömed) dat der vöär sörgtsörget dat de ketting der okouk by nen skünen stand neet avvaltavvallet. Hyran wördwördet okouk byedröägen dördatdöärdat de nye achterderaillöärs med ne höägerehöygere veerspanning warkt. Dit systeem hevhevt nöäst de aenvoldeynvold et vöärdeyl van meermeyr vryheyd in de konstrüksy van et frame en de achterrådophangingachterråduphanging. Blökkådes döär modder en defectendefekten an deden vöärderaillöär spöltspöllet ginginne rolrolle meermeyr in et wedstrydverloop.
 
== Rytechnyken ==
Vöär et beryden van swår begånbår terrein is et nöydig üm enkele technyken onderunder den knee tetoo hebben. Disse wördtwördet uutevöörduutevöred dördöär ne bepålde krachteninteraksy med den gebrüker. SommigeSummige båsistechnyken bünt makkelik tetoo learen. By et klimmen en dålen is ne verplåtsing van et lichaam respektivelik når vöären ov achter nöydig. Technyken as de stoppy, trakkstand, fronthop en de weely vergtverget aenigeeynige uvening. Vöär et uutvöären van den sogenåmden bunnyhop, dropin en dropoff is okouk uvening vereistvereiset.
 
{{Dialekt|act||Nysassiske Skryvwyse}}