|
[[Ofbeelding:Scandinavia.TMO2003050.jpg|thumb|right|200px|ScandinaviëSkandinavie]]
'''SkandinaviëSkandinavie''' is nen gebiedgebeed in [[Noord-Europa|Noordeuropa]]. SkandinaviëSkandinavie kan opup dree verschillendeverskillende manierenmaneren benaoderdbenåderd wörden:
# As de puur geografiesegeografiske betekenissebeteykenisse van SkandinaviëSkandinavie. Dit steetsteyt geliekegelyk an tet [[SkandinavieseSkandinavies schiereilaand|skandinavisk Schiereilaandskyreiland]], dat veurvöär tet grootstegroutste deeldeyl besteetbesteyt uutüüt tet [[Skandinaviesskandinavisk Hooglaandgebargde]]. (mit deDit laandenümvat: [[Noorwegen|Noorweagen]], [[Sveden|Sweden]] en deylen van [[ZwedenFinland|Noordfinland]]).
# As politiekpolitik geheelgeheyl, bestaondebestånde uutüüt de laandenlanden: [[Denmaark|DenemarkenDänemarken]], [[Noorwegen|Noorweagen]] en [[Sveden|ZwedenSweden]].
# As historieshistorisk en kultureel gebiedgebeed, bestaondebestånde uutüüt de lidstaotenlidståten van de [[Noordse Raod|Noordske Råd]]: [[Denmaark|DenemarkenDänemarken]], [[Finlaand|Finland]], [[IeslaandYsland]], [[Noorwegen|Noorweagen]] en [[Sveden|ZwedenSweden]]. In tet Deens[[däänsk]], Noors[[noors]]k en Zweeds[[zweeds|sweedsk]] heethit dit ''Norden'' (en in tet Finsfinsk ''Pohjoismaat'').
MeesttiedsMeystentyds wördt de tweedetweyde of de darde definisiedefinity gebreuktgebrüked.
== OorsprongOorsprung ==
tDe Woordterm SkandinaviëSkandinavie wierwördden veurvöär tet eersteyrst gebreuktgebrüked deurdöär [[Gaius Plinius Secundus maior|Plinius de Oldere]] (23-79) in de vormform ''Scadinauia'' en is warschienlikwårskynlik evormdeformd uutüüt de [[Old-Germaansoorgermaansk]]e woorden[[samenstelling]] 'skadin'*skaþin'' (schaoskade) en 'auio'*awjō'' (eilaand''-ouge'', wat ''eiland'' bedüüdt). Disse betekenissebeteykenisse zitsküült ookouk achter lokale namen zosou as tet Zuud-Zweedsesüüdsweedske laandschaplandskap [[Skåne]] ''(Schonen)''.
== LaandenLanden in SkandinaviëSkandinavie ==
BieBy SkandinaviëSkandinavie heurenhöyren de koninkriekenkoaningryken [[Denmaark|DenemarkenDänemarken]], [[Noorwegen|Noorweagen]] en [[ZwedenSveden|Sweden]]. De overigeoaverige [[Noordsenoordske laandenlanden]]: [[FinlaandFinland]], [[IeslaandYsland]] en de [[FaeröerFäröer]], doon zese der somssums bieby vanwegenvanweagen de nauwe historiesehistoriske en kulturele baandenbanden mitmid de dree eneumdeenöömde koninkriekenkoaningryken.
In de taalkundigetaalkündige en kulturele zinsin wördt de definisiedefinity van SkandinaviëSkandinavie vake uutebreidüütebreided mitmid alle gebiedengebeden waorwår zese vrogger [[Old-Noorsooldnoords|oldnoordsk]] praottenpråtden en waorwår zese noenun [[Noord-Germaanse talen|noordgermaanske talen]] praotenpråten.
== SkandinavieseSkandinaviske talen ==
De talen [[noors]]k ([[bokmål]] en [[niejnoors|nynoorsk]]), [[zweeds|sweedsk]] en [[däänsk]] wörden vake anedüded as de skandinaviske talen. Dit in teagenstelling töt de [[Noord-Germaanse talen|noordgermaanske talen]], wår ouk et [[yslandsk]] en et [[färöösk]] under vallen. De talen lyken sou up mekare dat se underling verstånbår binnen. De term ''skandinavisk'' wördt ouk gebrüked vöär et noorsk, sweedsk en däänsk asof et eyne taal is, mär vöär skandinaviers selv is et vöäral de taal dee de lüde üüt de dree landen teagen mekare pråten. Dit kümt derup neader dat se der eigen taal heyl düdelik üütspreaken en de pår typiske woorden dee unik binnen vöär de eigen taal vordlåten. As dat unmöägelik is, dan vervangen se et woord vake döär en woord üüt de taal van de persoon wår as se mead pråten, of döär de [[engels]]ke variant. Skandinavisk pråten is vöär de skandinaviers selv dan ouk arg unnatuurlik. Ouk et [[gøtudanskt]] van de [[Färöer]], en et däänsk dat in [[Ysland]] up skole eleyrd wördt, wörden eseen as ''skandinavisk''.
De talen [[Noors]] ([[Bokmål]] en [[Niejnoors]]), [[Zweeds]] en [[Deens]] wörden vake an-eduud as de Skandinaviese talen. Dit in tegenstelling töt de [[Noord-Germaanse talen]], waoronder ook [[Ieslaands]] en [[Faeröers]] vallen. De talen lieken zo op mekare dat ze onderling verstaonbaor bin. t Woord ''Skandinavies'' wördt gebreukt veur Noors, Zweeds en Deens, as t waore één taal.
Der binbinnen ookouk nen bultebült Noord-Germaansenoordgermaanske en [[ Samiessamisk]]e dialekten. In ZwedenSweden wördt opup sommigesummige plaotsenplaatsen ookouk wel [[ Finsfins]] k espreukenespröäken. ▼Deur de Skandinaviërs zelf wördt t begrip veural gebreukt veur de taal die meensen uut de dree laanden mit mekaar praoten. Dat kömp derop neer dat ze der eigen taal heel dudelik uutspreken en de paor typiese woorden die uniek bin veur de eigen taal uut de weg gaon. As dat onmeugelik is, dan vervangen ze t woord deur t woord uut de taal van de persoon waor as ze mee praoten, of deur de [[Engels]]e variant. Skandinavies praoten is veur de Skandinaviërs zelf dan ook arg onnatuurlik. Ook t [[Gøtudanskt]] dat op de [[Faeröer]] en t Deens dat in [[Ieslaand]] op skoele eleerd wördt, wördt ezien as ''Skandinavies''.
tEt Deensdäänsk, Zweedssweedsk en Noorsnoorsk binbinnen, veuralvöäral inwat dewoordvöärråd woordenschatangeyt, in de [[Hanze| HanzetiedHansetyd]] slim [[Nedersaksische invloed op de Scandinavische talen| beïnvloedbeinvlöded deurdöär tet Nedersaksischneadersassisk]]. ▼▲Der bin ook n bulte Noord-Germaanse en [[Samies]]e dialekten. In Zweden wördt op sommige plaotsen ook wel [[Fins]] espreuken.
==Üütgånde verwysingen==
▲t Deens, Zweeds en Noors bin, veural in de woordenschat, in de [[Hanze|Hanzetied]] slim [[Nedersaksische invloed op de Scandinavische talen|beïnvloed deur t Nedersaksisch]].
==Uutgaonde verwiezingen==
{{Commonscat|Scandinavia}}
{{Dialekt|wvel||Nysassiske Skryvwyse}}
[[Kategorie:Oost-Veluws artikel]]
[[Kategorie:Europa]]
| 