Verskil tüsken versys van "Vikings"

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 1:
{{Etelazie}}[[Bestaand:Wikinger.jpg|thumb|300px|Däänske sey lüde, skilderd midden twaalvde eyveeywe.]]
 
'''Vikingen''' (van et [[Ooldnoors|oldenoorskoldnoorsk]]e ''víkingr'') of '''Noormänne '''warren [[Skandinavië|skandinaviske]] [[verkenner]]s, [[kryger]]s, [[handel]]slüde en [[piraat (zee)|piraten]]. Disse lüde deaden tüsken de [[8e eeuw|8.]] en [[11e eeuw|11. eyveeywe]] groute deylen van [[Europa (continent)|Europa]], [[Asie|Asy]] en noordatlantiske eilanden verkennen, plünderen of [[kolonisme|koloniseren]] of der med handelen.<ref>Roesdahl, Else. The Vikings. Penguin, 1998.</ref>
 
Disse noormänne warren under meyr bekend üm öäre [[langboot|langboten]], wårmed as se sou wyd når et oasten as [[Konstantinopel]] en de [[Wolga]] in [[Rusland]] kümmen, sou wyd når et westen as [[Ysland]], [[Gröönland]] en [[Newfoundland]] en sou wyd når et süden as [[Al-Andalus]] in et hüdige [[Spanje]].<ref>[http://rodin.uca.es:8081/xmlui/bitstream/handle/10498/7881/18385953.pdf?sequence=1 Riosalido, Jesus. ''Los vikingos en Al-Andalus''. 1997. 2010-05-11] (uuttreksel te krygen in et engelsk)</ref> De eyveneywen wårin as sey dit deaden ståt te book as de [[Vikingtyd]]. Et hevt groute gevolgen had vöär de geskydenisse van [[Skandinavie|Skandinavy]], [[Ierlaand (eilaand)|Yrland]], [[Groot-Brittanje|Groutbrittanje]] en de rest van middeleywsk [[Europa (continent)|Europa]].
 
De vikingen deaden selv nit töt nauliks skryven. De lüde dee as med öär te maken kreagen wal. Vake kümmen se der nit heyl rousklörig up. Dårümme besteyt der 'n unvulleydig beald van öär. Desundanks geavet archeology en skreavene brunnen uutgebreide beskryvingen. Et verromantiseerde beald van de Vikingen as [[Nobeln Barbaar|nobele barbaren]] untstünd in de [[18e eeuw|18. eyveeywe]]. Dat spröäk vöäle lüde an en wör steyds vaker bruked en uutbreided in de tyd van de [[Vikingupleaving]].<ref>Langer, Johnni. "The origins of the imaginary viking", ''Viking Heritage Magazine,'' Gotland University/Centre for Baltic Studies. Visby (Sweden), n. 4, dez. 2002</ref> Vikingen wörden vanaf et begin van de [[20e eeuw|20. eyveeywe]] vake afbealded as vechtlüstige unbenüllen of unverbeaterlike avontureers. De hüdige bealdvörming is vake slim uutmölken en vikingen wordat vake as karikaturen neadersatted.
== Naamoorsprung ==
Et [[Ooldnoors|oldenoorskoldnoorsk]]e vrouwelike selvstandige naamwoord ''víking'' düdatdüdet up ne oaversey skeoaverseyske verkenningsreise. Et steyt in verskillende [[Runes (skrift)|runen]] uut dee tyd as ''fara í víking'' (''In wyking våren'', ''up verkenning gån''). Et is te vergelyken med et [[neadersassisk]]e ''uutwyken''. In latere tekste, sou as de yslandske sagen, steyt de segswiskesegswyse "up wyking gån" vöär piraterye en oavervallen en nit enkel vöär sey handelseyhandel dryven. Et verwante männelike woord ''Víkingr'' wördt völlevöäle in [[skaldiske dichtkünst]] bruked. Et steyt ouk up verskeidene runesteynder uut de Vikingtyd. Dår beteykent et "sey manseyman" of "kryger", den as medgeyt up oaversey skeoaverseyske tochten.<ref>[http://books.google.com/books?id=wyG3HnK0qREC&dq Faarlund, Jan Terje. The Syntax of Old Norse By ; p 25] ISBN 0-19-927110-0; ''The Principles of English Etymology'' By [[Walter W. Skeat]], published in 1892, defined '''Viking''': ''better Wiking, Icel. Viking-r, O. Icel. *Viking-r, a creek-dweller; from Icel. vik, O. Icel. *wik, a creek, bay, with suffix -uig-r, belonging to ''[http://books.google.com/books?id=ls4CAAAAIAAJ&dq Principles of English Etymology By Walter W. Skeat; Clarendon press; Page 479]</ref> Ouk wördt et as vöärname bruked up een paar [[Zweedn|sweydske]] runesteynder. Dat et woord an et eande van de Vikingtyd nen slechten byklang solde hebben, is håste gin bewys vöär. De name slöög enkel up ne beasigheid wår een paar lüde an meddeaden, nit up ne kulturele of etniske grup.
 
Årtsbisskop [[Adam van Bremen]], den as de Geskydenisse van Årtsbisskoppen van [[Hamburg]]-[[Bremen]] skreav, gebröäk de name ''viking'' üm [[piraat (zee)|sey röyversseyröyvers]] en skandinavyrsskandinaviers med an te düden. Net as in et oldenoorskeoldnoorske gebruuk bedoolden hee der gin lüde of ne speciale kultuur med. In [[middelengelsk]]e tekste kümt et woord nit vöär.
 
Oaver den oorsprung van et woord 'viking' beståt verskeidene denkwyses. Uut undersöök blikt dat et woord stamt van vöär de tyd at de noordwestelike germaanengermanen de technik van et skeypsseil under et knee kreagen. In oldfreeske geskrivten steyt et woord andüded med nen palatalen k. Dat segt geleyrden dat et woord al bestünd vöärdat dee palatalisaty vöärküm, düs in de [[5e eeuw|5. eyveeywe]] of noch eyrder. In dat geval düden et woord up de olde skandinaviske afstandsmåte uut de sey vårtseyvårt: ''vika''. Et kan good weasen dat dårmed de afstand bedoold wör wat eyne ploge royrsrojers af kunde leggen. Et oldenoorskeoldnoorske (vrouwelike) ''víking'' (sou as in de segswiske ''fara í víking'') kan sou düded hebben up ne sey reiseseyreise wårby royrsrojers mekander in plogen afwesselden. As se noch gin seil hadden, stünd ne royrswesselingrojerswesseling gelyk an ne lange reise. Nen (manneliken) ''víkingr'' was dan eyne den as medgüng. Sou stünd et woord 'viking' nit medeyne vöär skandinaviske sey vårdersseyvårders, mär is der dat händig an in ekümmen do as se machtiger begünnen te worden.
 
De [[sproakenkeunde|herkumst]] van et woord vöär de afstandsmåte ''vika'' ligt in et oldskandinaviske warkwoord ''víka'' ([[Oldyslandsk]] ''víkja''). Dat beteykenden 'terügge trekken, med et getyde med beweagen, medgeaven, wyken'. Et beskrivt et beald van nen vermoiden rojer den as upskuvt (wikt) van de rojbanke. Nen frisken rojer neamt syne steade in en geyt wyder med rojen. Dårnöast likt et woord slim up et woord vöär ''weake''. Söäven dage was de wesseltyd van de weakengoden.
'terügge trekken, med et getyde med beweagen, medgeaven, wyken'. Et beskrivt et beald van nen vermöden royr den as upskuvt (wikt) van de roibanke. Nen frisken royr neamt syne steade in en geyt wyder med royn. Dårnöast likt et woord slim up et woord vöär ''weake''. Söäven dage was de wesseltyd van de weakengoden.
 
Al vanaf 1980 hebbetlegget verskillende undersökers verband elegd tüsken de wöörde ''viking'' en ''vika''. Dårnöäst geavt et noch twey andere verklåringen.
# Et woord viking kümt van et vrouwelike ''vik'' wat ''inham'' of ''baai'' bedüdatbedüdet. Denket ouk an et drentske woord ''wyke'' vöär nen breyden slout of inham. Vikingen solden vanuut baaynbaien handelsskepe anvallen of an land gån. Med öäre lechte skepen kunden se makkelik oaver smalle slöyte våren en wyd van de groute rivyren in heyl Europa kummen.
# Et woord viking is afleided van de name ''Vík(in)'', de n[[Noorweagn|Noorskeoorske]] kuste an et [[Skagerrak]]. Vöäle lüde uut disse streake güngen med up röyvtochten, wårdöär de name van et gebeed lykstelledlyksteld wör an et piratenvolk.
Teagen disse verklåringen is een antal beswåren in te brengen: alle sey vårdersseyvårders legget altyd in baaynbaien an, nit blouts de Vikingen. Dee güngen selvs jüüst an wal up (skyr)eilanden. sou kunden se sik beater teagen landleygers verdeydigen. De tweyde verklåring is ouk problematisk: lüde uut de Víkin-streakevíkingstreake wörden in oldenoorskeoldnoorske geskrivten altyd ''Víkverir'' (wykverblyvers) enöömd, nooit ''Víkingar'' (wykgånders)'''.''' Ouk is der gin eyne brunne wårinwat as Vikingenvikingen uut Skagerrak nöömt. Wyder kloppet et språkenkündig nit: den manneliken variant ''víkingr'' is hyrmed te verklåren, mär den vrouweliken (''víking'') nit. Mannelike wöörde sint makkelik van vrouwelike af te leiden, mär nooit andersümme.
 
In de moderne noordgermaanske språken wist et woord ''Viking'' up lüde dee as med Vikingtochten medgüngen.<ref>See Gunnar Karlsson, [http://visindavefur.is/svar.asp?id=6617 "Er rökrétt að fullyrða að landnámsmenn á Íslandi hafi verið víkingar?"], [[The University of Iceland Science web]] April 30, 2007; Gunnar Karlsson, [http://www.visindavefur.is/svar.asp?id=6443 "Hver voru helstu vopn víkinga og hvernig voru þau gerð? Voru þeir mjög bardagaglaðir?"], [[The University of Iceland Science web]] December 20, 2006; en Sverrir Jakobsson [http://www.visindavefur.is/svar.asp?id=1789 "Hvaðan komu víkingarnir og hvaða áhrif höfðu þeir í öðrum löndum?"], [[The University of Iceland Science web]] July 13, 2001 (in Icelandic).</ref>
Regel 27 ⟶ 26:
== Brunnen ==
=== Up skrivt ===
De meyste kennis oaver Vikingen kümt uut SkandinavySkandinavie en de strekkenstreaken wår as de Vikingenvikingen hentrökken.<ref>Hall, pp. 8–11</ref> Tegelyke med et k[[Kristendom|ristendom]] wör in SkandinavySkandinavie ouk et [[Latien|latynske]] alfabet invoord. Van vöär den [[11e eeuw|elvden]] en vrog [[12e eeuw|twaalvden eyveyw]] sint düs mär weinig skreavene brunnen.<ref>Lindqvist, pp. 160-61</ref> De skandinavyrsskandinaviers skreaven in [[Runes (skrift)|rune]], mär wat se skreaven was vake kört en bundig. De meyste kennis oaver de Vikingenvikingen kümt uut kristelike en islamitiske teksten, van gemeynskappen oaver ver. Dee spröäkenhadden vakeweinig slechtreaden vanüm positiv oaver de vikingen te skryven, üm de dinge dee as se öär andån hadden. De tekste sint jaeskreaven nitvanuut en unpartydigvöäroordeyl, al geldatgeldet dat vöär de meyste skryverye uut de [[middeleewn|middeleyvenmiddeleywen]]. Archeologiske upgraevingen uut midden 20. eyveywe makeden et beald wat eavenwichtiger en vulleydiger.<ref>Hall, 2010, p. 8 en ''passim''.</ref> Vöäral et archeologiske materiaal is ryk en verskeiden. Et löt good seen wo as de lüde leavden up den buur en in de stad, wat vöär ambachten se hadden, wo as se skepe makeden en suldåtenuutrösting. Ouk sint der völle kristelike en heidenske artifakten evünden.
 
Ouk wat der ''nå'' de vikingtyd evünden is, kan belangryk weasen. Dat müt med sorg en verneamstigheid bekekken worden. Nå at SkandinavySkandinavie oavergüng up et kristendom tüsken den 11. en 12. eyv, wör der meyr in et latynsk en oldenoorskoldnoorsk oaver skreaven. Vöäral in [[Ysland|ysland]]ske vikingkolony begünnen de lüde unmündig te skryven. Völle traditys, volksverhalen en gebruken wörden vöär et eyrst upeteykend in de Yslandske Sagen. Ouk dat wör vanuut kristelik ougpunt dån, wårdöär de betrouwbårheid twyfelachtig löt. Toch sint en antal saken uut dee tyd waerdevul, sou as de groute versameling [[dichtkunst|skaldiske gedichten]] van hovdichters uut den 10. en 11. eyv. Ouk valt der nen houp te seggen oaver oldenoorskeoldnoorske names van wonsteades en wo as de domålige [[sociology|lüde med mekander ümme güngen]].
 
Döär dit tekort an geskrivten en vrogen oavergang up kristendom is der meyr bekend oaver de vikinganvallen in westeuropaWesteuropa as in ousteuropaOusteuropa. De meyste geskrivten kummedkummet uut Ysland, wat ne noorske kolony was. Dårümme is der van sweydske vikingen, behalve van en paar runesteynder, völle minder bekend.
 
=== Runesteynder ===
Et Grötstegrötste deyl van de runeskrivten uut de vikingtyd kümt uut [[11e eeuw|11.-eywsk]] [[Sweyden]]. Up vöäle runesteynder ståt de namesnamen van deylleneamersdeylneamers an vikingtochten, sou as up de steynder van Kjula en Turinge. Up disse beide ståt vöäle verwysingen når gevechten in westeuropa. Up andere steynder ståt de names van vechters dee sint ümmekümmen, sou as up de 25 steynder van Ingvar. Dårup wordat lüde herdacht dee sint ümmekümmen by ne minder good verlöäpene tocht når [[Rusland]]. De runesteynder helpet by et begrypen van de heyle vrog-middeleywske noordske samenleaving, nit enkel et vikingdeyl van de inwoaners. <ref>Sawyer, P H: 1997</ref>
 
Up de runesteynder ståt reisen når byvöärbeald [[Bath, Somerset|Bath]] in [[Engelaand (regio)|Engeland]],<ref>baþum (Sm101), zeet [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Grieknlaand|Grekenland]],<ref>In the nominative: ''krikiaR'' (G216). In t genitief: ''girkha'' (U922$), ''k--ika'' (U104). In t datief: ''girkium'' (U1087†), ''kirikium'' (SöFv1954;20, U73, U140), ''ki(r)k(i)(u)(m)'' (Ög94$), ''kirkum'' (U136), ''krikium'' (Sö163, U431), ''krikum'' (Ög81A, Ög81B, Sö85, Sö165, Vg178, U201, U518), ''kri(k)um'' (U792), ''krikum'' (Sm46†, U446†), ''krkum'' (U358), ''kr''... (Sö345$A), ''kRkum'' (Sö82). In t akkusatief: ''kriki'' (Sö170). Onzekere naamval ''krik'' (U1016$Q). Grieknlaand keump ook vuur as ''griklanti'' (U112B), ''kriklati'' (U540), ''kriklontr'' (U374$), see [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Khwaresm]],<ref>''Karusm'' (Vs1), zeet [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Jeruzalem|Jerusalem]],<ref>''iaursaliR'' (G216), ''iursala'' (U605†), ''iursalir'' (U136G216, U605, U136), zeet [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Italiën|Italy]] (as Langobardland),<ref>''lakbarþilanti'' (SöFv1954;22), zeet [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Londen]],<ref>''luntunum'' (DR337$B), zeet [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Serkland]] (Et Sarakenenland, [[Islam|Moslimgebeedmoslimgebeed]]),<ref>''serklat'' (G216), ''se(r)kl''... (Sö279), ''sirklanti'' (Sö131), ''sirk:lan:ti'' (Sö179), ''sirk*la(t)...'' (Sö281), ''srklant''- (U785), skalat- (U439), see [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> [[Engelaand (olde könninkriek)|Engeland]],<ref>''eklans'' (Vs18$), ''eklans'' (Sö83†), ''ekla-s'' (Vs5), ''enklans'' (Sö55), ''iklans'' (Sö207), ''iklanþs''
(U539C), ''ailati'' (Ög104), ''aklati'' (Sö166), ''akla''-- (U616$), ''anklanti'' (U194), ''eg×loti'' (U812), ''eklanti'' (Sö46, Sm27), ''eklati'' (ÖgFv1950;341, Sm5C, Vs9), ''enklanti'' (DR6C), ''haklati'' (Sm101), ''iklanti'' (Vg20), ''iklati'' (Sm77), ''ikla-ti'' (Gs8), ''i...-ti'' (Sm104), ''ok*lanti'' (Vg187), ''oklati'' (Sö160), ''onklanti''
(U241), ''onklati'' (U344), -''klanti'' (Sm29$), ''iklot'' (N184), zeet [http://www.sofi.se/servlet/GetDoc?meta_id=1472 Nordiskt runnamnslexikon PDF]</ref> en verskillende ousteuropeeske steades.
 
==== Gravsteades ====
Der sint verskillende vikinggraven inIn Sweyden, Noorweagen, Dänemarken, Düütskland en andere noordeuropeeske streaken sint verskillende vikinggraven. Nöäst insicht in et gelöövsstelsel vanwat de vikingen gelöyvden, geavetlåtet se ouk insichtseen inwo socialeas verbanden.de Byvikingen deunderling doudenmed wördenmekander vöärwarpenümme güngen. Douden wörden begraeven med vöärwarpen dee låtet seen wat de oaverleavenden belangryk vöär et hyrnåmåls achteden vöär den oaverleydenenöär.<ref>Roesdahl, p. 20.</ref> De vöärnaamste begraevsteades sint:
* Gettlinge gravfält, [[Öland]], Sweyden, ümtrek van nen boot
* [[Jelling]], Dänemarken, steade up de [[Wearldoarfgoodlieste|Wearldarvgoodlyste]]
Regel 57 ⟶ 56:
[[Bestaand:Viking boat.jpg|thumb|Ne vroo 20ste eywese teykening van Vikings dee as van boord goat. et Skip en de details in de kleare van de Vikings is nit echt woarheidsgetrouw]]
 
De vikingen hadden twey soorten boten: et langskip en de knarr. Et langskip wördt mangs noch ''drakkar'' enöömd, al klopt dit nit. Et was ebouwd vöär wendbårheid en snelheid. As anvüllen up et seil had et rööispanenrojspanen üm teagen de wind in te våren. Et was bedoold vöär oorlogsvoring en verkenning. De boog was smal en lang en et had nen undepen deepgang, soudat se rap an land kunden en uutladen in undeep water.
 
De knarr was en handelsskip en was, ebouwd up et vervoren van lading. DeDen bogeboog was breyder, de deepgang deper en et had minder rööispanenrojspanen. Dee lätsten dindendeenden vöäral vöär nauwköärig laveren in havens. De vikingen bedachtensint de uutvinders van de ''beitass'', nen spar an et seil wårdöär as se makkeliker teagen de wind in kunden varen.<ref>Block, Leo, [http://books.google.dk/books?id=ezgq0VnV5XQC&hl=en ''To Harness the Wind: A Short History of the Development of Sails''], Naval Institute Press, 2002, ISBN 1-55750-209-9</ref>
 
De skandinaviske verdeadigingsvloten, de leidang, gebröäken et meyste langskepelangskeype. De algemeyne naam 'vikingskip' is wårskynlik in algemeynen bruuk eraked üm et verromantiseerde beald wat et upröpt.
 
In [[Roskilde]] ligget de goodbewårde oaverblyvsels van vyv skepe dee as tüsken 1960 en 1970 sint upegraeven in et [[Roskildefjord]]. De skepe wörden dår med upset versünken üm dende vårgöylvårgöle af te sluten teagen anvallen vanaf sey . Roskilde was in dee tyd de höyvdstad. Disse vyv skepe sint te bekyken in et vikingskipsmuseum van Roskilde.
 
==== Ekspirimentele archeology ====
Up den [[1 juli|1. juli]] van [[2007]] güng en nåbouwd vikingskip, de ''Skuldelev 2'' (later hernöömd når ''sey hengstseyhengst''<ref>[http://www.seastallion.ie Return of Dublin's Viking Warship (wierkomn van Dublin's Vikingoorlogsskip]. Verkreegn 14 November 2007.</ref>) up ne reise van [[Roskilde]] in Dänemarken når [[Dublin]] in [[Ierlaand (laand)|Yrland]]. De oaverblyvsels van et oorsprungelike skip en veer anderen warren upgraeven in [[1962]] uut et Roskildefjord. De updrachtgeavers hadden 70 man in däänsktdeenst üm et skip weaderümme te våren når et tehuusland. Uut tests wüsten de archeologen dat et holt uut Yrland köm. Den sey hengst''Seyhengst'' küm an in Dublin up den 14. augustus 2007.
 
Et dool vanMed disse reise waswolden se kyken wo sey vaerdigseyvaerdig as et skip was, en wo wendbår en gauw as et våren wolde up ruwe lösse sey en döär gevöärlike ströymingen. Ümdat se et skip bouwden med gerei en materyelmaterieel sou as de vikingen dat hadden, leyrden de archeologen vöäle oaver bouwwysen en samenwarkingen in de vikingtyd.
 
andereAndere voartuuge, vake nåbouwsels van et [[Gokstadskip]] (Volledige of halve skåle) of Skuldelevskepe sint ouk vake tested. De ''Snorri'' (nen Skuldelevknarr) wör vanuut [[Greunlaand|Gröönland]] når [[Newfoundland]] evåren in [[1998]].<ref>http://www.dougcabot.com/ship/vi_sailing.html</ref>
 
Nåspöälers van de vikingtyd doot vake noordske techniken topassen vöär ysersmelten en bewarken.<ref>http://www.warehamforge.ca/ENCAMPMENT/smelting.html</ref>
Regel 76 ⟶ 75:
== De Vikingtyd ==
[[Bestaand:Gokstadskipet1.jpg|thumb|right|180px|t [[Gokstadskip]] in [[Oslo]], [[Noorweagn]].]]
De tyd tüsken de eyrstbeskreavene oavervallen in de jåren 790 töt de [[Normandiese Vereuwering|Normandiske Veröyvering]] van [[Engelaand (regio)|Engeland]] in [[1066]] wördt meysttyds de Vikingtyd nöömd. Vikingen voorden oaver de [[Noorse Zee|Noordske]] <ref>C.Michael Hogan. 2011. [http://www.eoearth.org/article/Norwegian_Sea?topic=49523 ''Norwegian Sea''. Eds.Peter Saundry & C.J.Cleveland. Encyclopedia of Earth. National Council for science and the Environment.] Washington DC </ref> en [[Baltiese Zee|Baltiske sey]] up et süden an. Normandiers stamden af van de däänske en noorske vikingen dee as in de [[10e eeuw|10. eyveeywe]] [[feodaliteat|feodaal]] heyrskrecht hadden ekreagen in et noorden van [[Fraankriek|Frankryk]]; et gråfskop [[Normandië|Normandie]]. Sou bleef de nåwas van de Vikingen belangryk in Noordeuropa. Ouk köäning [[Harold Godwinson]], den lätsten [[Angelsassen|angelsassisken]] köäning van Engeland, had däänske vöärolden.
 
De Vikingtyd göld neet alleyne vöär de skandinaviske landen, mär ouk vöär de gebeden dee as med herhaaldelike anvallen en kolonisaty te maken kreagen. Denkt doarby an de [[Danelaw]] in et hüdige [[Engelaand (regio)|Engeland]], med [[York|Jork]] as administrativ middelpunt van et Köäningryk [[Noordumbrië|Noordumbrie]],<ref>[http://www.englandsnortheast.co.uk/VikingNorthumbria.html "History of Northumbria: Viking era 866 AD - 1066 AD"] www.englandnortheast.co.uk.</ref> deylen van [[Mersië|Mersie]],<ref>[http://www.allempires.com/article/index.php?q=identity_self_image_viking_age_england "Identity and Self-Image in Viking Age England"] www.allempires.co.uk. October 3, 2007</ref> en [[Keuninkriek East Anglia|Oustanglie]].<ref>Toyne, Stanley Mease. [http://books.google.com/books?id=yvGt8gfBlEIC&pg=PA27&lpg=PA27&dq=Viking+Age+East+Anglia&source=bl&ots=chkBibhiGs&sig=NX79_9WHb2BL7ctaNdj1L1D93f8&hl=en&ei=f28eS-aUHovkswPr4v36CQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8&ved=0CCkQ6AEwBw#v=onepage&q=Viking%20Age%20East%20Anglia&f=false ''The Scandinavians in history''] Pg.27. 1970.</ref> Vikingen vünden weagen når nye landen in et noorden, ousten en westen. Hyruut ontstünden onofhankelike neadersettingen in [[Shetlaand|Shetland]], [[Orkney]] en de [[Faeröer|Faeröareilanden]], [[Ieslaand|Ysland]], [[Greunlaand|Gröönland,]]<ref>[http://www.archaeology.org/online/features/greenland/ The Fate of Greenland's Vikings], duur Dale Mackenzie Brown, ''Archaeological Institute of America'', February 28, 2000</ref> et kanadeeske [[L'Anse aux Meadows]], en ne kortstundige neadersetting in [[Newfoundland]] rund et jår [[1000]].<ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=16331154&query_hl=3&itool=pubmed_docsum The Norse discovery of America]</ref> Vöäral Gröönland en Ysland künnet oorsprungelik untdekked weasen döär seelüde dee as uut kuurs ewaid warren. Ouk künnet se med upset upsöcht weasen, wellicht nå verhalen van seylüde dee as land in de verte seen hadden. De neadersetting in Greunland störv nåderhande uut, möägelikerwys döär [[klimaatveraandering|klimaatverandering]]. Vikingen deaden ouk slaviske gebeden verkennen en oaverneamen in [[Oost-Europa|Ousteuropa]], vöäral de [[Kievan Rus|Kyvan Rus]]. Teagen 950 nå Kristus warren disse neadersettings groutendeels döär de slavisken oavernöämen.
Regel 92 ⟶ 91:
Ne veerde verklåring is dat nå de val van et [[Romeinse Riek|Romeinske Ryk]] in de [[5e eeuw|5. eywe]] de handel tüsken Westeuropa en de rest van Eurasië flink achteruut gån was.<ref>Macauley Richardson, Lloyd. [http://www.hoover.org/publications/policyreview/72831997.html "Books: Eurasian Exploration"] ''Policy Review''. Hoover Institution</ref> De uutbreiding van de [[Islam]] in de [[7e eeuw|7. eywe]] dröäg dåran by.<ref>Crone, Patricia. [http://books.google.com/books?id=VWL-_hRsm2IC&dq=Islam+trade+Western+Europe+7th+century&printsec=frontcover&source=in&hl=en&ei=x3QeS57kBo7ysQPZmvX9CQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=11&ved=0CDAQ6AEwCg#v=onepage&q=&f=false ''Meccan trade and the rise of Islam''] First Georgias Press. 2004.</ref> Der wörd bewäärd at de handel oaver de [[Middellaandse Zee|Middellandske Sey]] nog nooit sou slecht had eweasd. Döär nye handelsroutes in et arabiske en et frankiske te stichten profiteerden de vikingen van den internationalen handel.
 
==== In Neaderlandde Lage Landen ====
In [[Neerlaand|Neaderland]] is vöäral nen anval van de Vikingen up [[Dorestad]] (doomåls ne belangryke handelsplaatse) bekeand. EtToch is skoonwalet nooit beweysen atdat dit echt is geböärd, want der sint nooit spoars van weader evünden. etEt warren vöäral däänske Vikingen dee as oaver de rivyren van neaderland güngen. seSe hadden neadersettings in [[Limburg (Nederlaand)|LembörgLimburg]], en der sint spoars evünden van swoare gevechten by [[Deawnter|Deaventer]] en [[Zutfen|sutfenSutfen]]. etEt Karkskenkarksken wat den Engelsenengelsken monnik [[Lebuïnus|Leefwin]] in [[Riessen|Ryssen]] harhad låten bouwen, wör döär de Vikingen verwoustverwoost.<ref>Kerkenraad Gereformeerde Gemeente Rijssen. "Elk verhaalt zijn weg en zaken - De geschiedenis van de "Kleáne Koarke" te Rijssen. 1836-2011." 2011. p.13</ref> [[Eberhard van Hamaland]] wör döär keiser [[Arnolf van Karinthië]] ansteeldansteld üm et Ryk te verdeadigen teagen de Vikingen. Hee löät verskeidene plaatsen umbouwen töt ringbörchte, sou as bv. [[Middelburg (stad)|Middelburg]] en [[Domburg]]. In [[Oatmörske]] wör de Hunenborg upricht, mär et is nit sekerseaker of dit döär Eberhard wör dån. By [[Boarnebrook]] wör de Schulenborg up ericht. Den name löt al seen wåras he vöär bedoold was: nen borg üm in te schulen.<ref>[http://www.bertsgeschiedenissite.nl/middeleeuwen/eeuw9/ringwalburchten.htm bertsgeschiedenissite.nl - Ringburchten] bekekn op 9 okt 2011</ref>
 
In [[836]] wör [[Antwaarpn|AntwarAntwarpen]]<nowiki/>pen platbrandt. Ouk warren der völle junge kearls uut [[Freeslaand|Freesland]] en de sassiske gebeden dee as wal wat saggen in de Vikingreisen, en sik mangs anmelden üm med te gån.<ref>[http://www.historisch-openluchtmuseum-eindhoven.nl/vikingen/vikingen-algemeen/nederland.html Historisch Openluchtmuseum Eindhoven - Vikingen in Nederland] Bekekn op 2 okt 2011</ref><ref>Jan de Vries (1923): De Wikingen in de lage landen bij de zee. Haarlem, 430 pp.</ref><ref>Annemarieke Willemsen (2004): Vikingen! Overvallen in het stroomgebied van Rijn en Maas, 800 – 1000. Utrecht, ISBN 90-6868-367-5, 191 pp.</ref>
 
=== Eande van de Vikingtyd ===