Napels

Napels (Italiaansk: Napoli, napolitaansk: Napule) is nå Rome un Milaan de dardegröätste stad van Italie. Et is de höyvdstad van de Campania-streake. In Napels selv woanden in 2017 967.069 lüde, mär med alle by- un vöärstäden der by kümt de metropoolstad up sou'n 3,2 miljoon inwoaners.

In de eyrste dusend jår vöär Kristus kümmen der de Greken hen, wårdöär et eyne van de öldste döärloupend bewoande gebeden van de wearld is. Dee stichteden der ne kolony, Parthenope, up et eiland Megaride. In de sesde eywe vöär Kristus wör et vannys estichted as Neápolis. Et wör ne vöärname stad in et Magna Graecia, et Grout-Greekske Ryk. Et dreav de greken en romeinske samenleavingen tehoupe un was ne vöärname kultuurstad under de Romeinen.

Tüsken 661 un 1139 was et de höyvdstad van de Gråvskup Napels un van 1282 töt 1816 et Köäningryk Napels. Töt de Vereyniging van Italie in 1861 was et noch de höyvdstad van de Twey Sicilien. Napels wördt ouk seen as de höyvdstad van de Barok. Dat begünde med den kunstener Caravaggio in den 17. eywe un de artistike revoluty dee as hee veroorsakeden. Vöär et humanisme un de Verlichting was et ouk ne belangryke steade. De stad hevt lange tyd en wearldwyd middenpunt vöär klassike musik un opera weasd, med de Neapolitaanske Skole. Tüsken 1925 en 1936 breidden de regeyring under Benito Mussolini de stad wyder uut. In de latere jåren van den Tweyden Wearldoorlog wör de stad flink döär de Allieerden bombardeerd üm et skyreiland der under te krygen. Nå 1945 wör de stad wyduut herupbouwd.

In de tweyde hälvde van de 20. eywe groiden de skatkiste van Napels flink döär den bouw van de sakenwyke Centro Direzionale un en verneamstig vervoorsnetwark, sou as de hougesnelheidslyne Alta Velocità tüsken Rome un Salerno un en uutebreid metronetwark. Nå Milaan en Rome hevt Napels de dardegröätste städelike ekonomy. Den haven van Napels is eyne van de vöärnaamste in Europa. Wyders sit in Napels et Allied Joint Force Command Naples, de afdeyling van de NAVO wat de veiligheid in Noordafrika, de Sahel un et Middenousten in de gäte höldt.

Et olde stadscentrum van Napels is et gröätste in Europa un steyt up de Wearldarvgoodlyste van UNESCO. Kortby ligget geskeedkündig belangryke steades as et Paleis van Caserta un de romeinske ruines van Pompeii un Herculaneum. Ouk steyt de streake bekend üm de mooie natuur, sou as Posillipo, de Phlegraeaanske Velden, Nisida en de Vesuvius-vulkane.

Napels geldt as de uutvindsteade van de pizza en verskeidene andere gerechten. Restaurants in Napels en de ümliggende streake hebbet med mekander de meyste Michelin-sterns van Italie.