Verskil tüsken versys van "Nyguinea"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Rippebliek van de Zeuven Verienigde Nederlaanden, niet 't Graofschop Hollaand |
|||
Regel 24:
Politik is et eiland in twey deylen verdeyld. Et westen beslöt twey indonesiske provincys: [[Papua (Indonesie)|Papua]] en [[Westpapua (Indonesie)|Westpapua]]. Et ousten is et vasteland van et land [[Papua Nyguinea]].
Den förm van et eiland wördt vake vergeleaken med nen paradysvoagel (dee ouk up et eiland vöärkummet). Dit gevt de twey uutenden van et eiland öären naam: et noordwesten wördt wal ''Voagelkop'' enöömd en et süüdwesten ''Voagelstart''.
Et landskap van Nyguinea wördt bepåld döär de [[Nyguineaske Houglanden]], nen bargkeaten van 1600 kilometer den as et eiland van oust når west döärlöpt. Vöäle van disse bargen sint meyr as 4000 meter houge. De westerhälvde hevt de höygste bargen van [[Oceanie]]. Et höygste punt is [[Puncak Jaya]], med 4884 meter. De boumlyne ligt rund de 4000 meter. Up de höygste bargen ligget [[gletsjer]]<nowiki/>s, dee al seyd minstens 1936 kleiner wordet. Wyders gevt et noordelik en südelik ouk noch kleinere bargkeatens. Behalve in de höyger liggende deylen heyrst der et heyle jår döär en warm, vuchtig klimaat. In et noordousten kümt mangs en reagenseisoon vöär.
En ander vöärnaam kenmark sint de uutstrekkede südelike en noordelike laeglanden van hunderden kilometers. Hyr groiet [[regenwold|laeglandreagenwolden]], uutestrekkede watergebeden, [[Savanne|savannes]] en wat van de gröätste [[Mangrove|mangrovewolden]] van de wearld. Ouk ligt hyr et [[Nationaalpark Lorentz]], wat up de [[wearldarvgoodlyste]] van [[UNESCO]] steyt. De noordelike laeglanden wordet in et westen dröygetrökken döär de [[Mamberamo (rivyr)|Mamberamo]] en in et ousten döär de [[Sepik (rivyr)|Sepik]]. De vöärnaamste rivyren in de südelike laeglanden sint de [[Digul (rivyr)|Digul]] in et westen en de [[Fly (rivyr)|Fly]] in et ousten. Et gröätste eiland uut de küste is Dolak, wat kort by de munding van de Digul ligt.
Nyguinea hevt souwat alle soorten ekosystemen: gletsjers, alpentundra, savannes, barg- en laeglandreagenwold, mangroves, natte landen, mearen en rivyrenlanden, seygrassen en wat van de rykste koraalriffen van de wearld.
| |||