|
[[Ofbeelding:Sticht_Oaversticht.png|thumb|250px350px|''Sticht (Utrecht) en Oaversticht (Oaveriessel en Drenthe)'']]
't '''Oaversticht''' was 't noordelijke gedielte van 't [[Sticht Utrecht]]. 't Kwaamp grotendiels oaveriene mit de pervincies [[Oaveriessel]] en [[Drenthe]] van vandage. 't Laand um de stad [[Grunnen (stad)|Grunning]] heurden ok een toertien bi'j 't Oaversticht, mar oaver de stad was drokte. Töt [[1309]] heurden ok de [[Stellingwarven]] bi'j 't Oaversticht. [[VenoVenó]] mit zien kestiel was de veurnaamste bestuursplaatse. Ien Drenthe was 't gezag van de bisskopbisschop nog aordig zwak.
==Geschiedenis==
Ien [[936]] gaf [[Otto Ide Grote, keizer van 't Heilige Roomse Riek|Otto de Grote]], an bisskopbisschop [[Balderik (bisskop van Utrecht)|Balderik]] van 't [[bisdom Utrecht]] toestemmen umumme te jagen ien ''Sillva Fulnaho'', ('t wold van Venó). Ien [[1010]] schunk [[Hinnerk II van 't Heilige Roomse Riek|Keizer Hinnerk II]] 'tdit gebied an 't bisdom Utrecht. Ien de [[11e ieuw]] meuken ze 't laand an en leut bisskopbisschop [[Godfried van Rhenen]] an 't [[Almere (meer)|Almere]] de borcht 't ''Olde Huys'' bouwen, mit een [[donjon]] en een [[kapel (gebouw)|kapel]].
===Ontstaon van 't Sticht===
BisskopBisschop [[Adelbold II]] wördden ien [[1024]] graof van Drenthe; dit vörmden 't begun van 't Sticht. (Ien [[1046]] wördden dizze rechten bevestigd.) Ien [[1026]]Adelbold kreeg Adelboldien II1026 graofelijke rechten ien [[Teisterbant]]. Ien [[1040]] schunk [[Hinnerk III van 't Heilige Roomse Riek|Keizer Hinnerk III]] 't ien 't GraofskopGraofschop Drenthe elegen laandgoed [[Villa Cruoninga|Cruoninga]] an de karke van de H.Martinus ien Utrecht. De op dizze plek egruuide stad Grunning wördden bestuurd deur een [[prefect]] die deur de bisskopbisschop angesteld wördden en die ien Grunning zetelnzetelden. Ien [[1042]] wördden bisskopbisschop Bernold graof an de oostoever van de [[Zuderzee]].; Ienien [[1046]] wördden hi'j graof van [[Hamaland]].
===Drokte===
BisskopBisschop [[Koenraod van Zwaben]] wördden graof van [[Stavoren]] ien [[1077]], graof van de [[Oostergouw]] en de [[Westergouw]] ien [[1086]] en graof van de [[Iesselgouw]] ien [[1086]]. De bisskoppenbisschoppen leuten heur goed beheren deur voogden en liengraoven. Benaom de vri'jheidslievende Drenten waren d'r niet drok op det al heur rechten en vri'jheden ien haanden van de bisskopbisschop völlen en zi'j daor hoge belastings veur betalen mossen. De kestielheren van de Drèentse stad Koevern (anvankelijk vazallen van de bisskopbisschop) wördden aal meer tegenstanders van heur Utrechtse 'baos'. enIen keuzeneen deconflict kaante vanmit de Grunningse femilieprefect [[Gelkinge]]Egbert ienkeuzen eenze conflictde mitkaante van de Grunningse prefectfemilie EgbertGelkinge.
===Stried===
Op [[29 juli]] [[1227]] haj de [[Slag bi'j Ane]]. Op een veld niet wied van 't hedendaagse dörp [[Ane]] wördden de manlu van de bisskopbisschop van Utrecht, [[Otto van Lippe|Otto II van Lippe]], verslaogen deur een köppel opstaandige Drenten onder [[Rudolf van Koevern]]. Van Lippe en een bulte edelen en beruchte vechtersbaozen wördden hierbi'j gedood. [[Wilbrand van Oldenburg|Willebrand van Oldenburg]] volgden de bisskopbisschop op en wus de Drenten te onderwarpen ([[Slag bi'j Paaize]]). Rudolf wördden gevangen eneumen, emarteld en vermoord ([[1230]]). Van [[1231]] töt [[1233]] vochten de Friezen onder Van Oldenburg teugen de Drenten ([[Fries-Drèentse oorlog]]). [[Otto III van Hollaand]] losten de muilijkheden van 't bisdom ien Drenthe op en onder [[Jan II van Diest]] köcht 't bisdom aordig wat laand ien Drenthe an. Mar bisskopbisschop [[Jan van Arkel (bisskop)|Jan van Arkel]] mus ien [[1348]] 't hiele Oaversticht, buten Venó, ien onderpand geben an [[Freerk van Eese]], die as hum ehölpen had de Zutphense baanderheer [[Giesbrecht van Bronkhorst]] te verslaon. 't Aandere jaor wördden ok Venó verpand. BisskopBisschop [[Freerk van Blankenheim]] verstarkten 't bisskoppelijkbisschoppelijk gezag ien 't Oaversticht en dwong ok de stad Grunning om zien gezag te erkennen.
===Begun van Oaveriessel en Drenthe===
Op [[7 april]] [[1455]] keuzen de Utrechtse kapittels de [[Hoekse en Kabeljauwse twisten|Hoeksgezind]]e Domproost [[Giesbrecht van Brederode]] töt bisskopbisschop. Mar de paus had [[David van Bourgondië]] töt bisskopbisschop benuumd. Dizze wördden deur 't Oaversticht niet erkend. Hi'j voerden oorlog teugen 't Oaversticht um zien gezag te bevestigen. Onder ien van zien opvolgers, [[Filips van Bourgondië (bisschop)|Filips van Bourgondië]], gunk 't Oaversticht ien de stried tussen keizerlijken en Geldersen veur 't grootste diel verleuren. De bisskopbisschop haandhaafden hum allennig ien [[Hasselt (Nederlaand)|Hasselt]], [[Stienwiek]] en [[Oldnzel]]. Ien [[1528]] verköcht bisskopbisschop [[Hinnerk II van Beieren (bisskop)|Hinnerk II van Beieren]] 't Oaversticht an keizer [[Karel V van 't Heilige Roomse Riek|Karel V]]. Hiermit höld 't Oaversticht op te bestaon. 't Laand van Venó, Sallaand en Twenthe nuumden ze ien 't vervolg de [[heerlijkheid Oaveriessel]]; 't Drèentse diel van 't Oaversticht wördden de [[LaandskopLaandschop Drenthe]].
==KiekKiekt ok bi'j==
* [[Nedersticht]]
==Wus ie det?==
* ''Het Oversticht'' is een tillevisieprogramma van [[RTV Oost]] oaver historische zaken ien Oaveriessel.
* ''Het Oversticht'' is de name van een genootschapgenootschop tötveur de bevördering en instandholdingienstaandholding van het stedelijk en landelijk schoon.
==Uutgaonde verwiezing==
| 