|
[[Image:Scheepsjager.jpg|thumb|right|210px|De [[scheepsjager]] trök mit zien peerd de turfschepen deur 't kenaol]]
De '''Dedemsvaort''' is een [[kenaolkenaal]] tussen [[Asselt]] en de Aoveriesselse [[Vechte]] bi'j [[Grambarge]]. 't Is vernuumd naor [[Willem Jan Baron Van Dedem]], die 't veertig kilometer lange kenaolkenaal leut graobengraven veur 't vervoer van [[turftörf]]. 't Dörp Dedemsvaort (of körtweg [[De Vaort (plaots)|'De Vaort']]) is ontstaon an dit kenaol.
De prakkezaosie um de uutestrekte [[veen|venen]] naor 'tten oosten van Asselt te ontginnen kwaamp van mr. [[Gerrit Willem van Marle]]. De steden [[Zwolle (Oaveriessel)|Zwolle]], [[Kampen]] en [[Dèventer]] verzetten heur tegen d'tr plantegen, umdet ze bange waren det 't heur haandel zol schaden. Deur dizze tegenwarking slaagden Van Marle niet in zien plan.
Zien schoonzeune [Willem Jan baron Van Dedem|Willem Jan Baronbaron Van Dedem tot Den Berg]] zetten nao 't overlieden van zien schoonva 't plan deur, en op 9 [[juli]] [[1809]] begunden ze 't kenaolkenaal de Dedemsvaort te graobengraven. In 1811 gunk 't kenaol alkenaal töt an [[De Balk]].
De baron kwaamp echter in geldnood en mos daorumme zien kenaolkenaal en ontginnings verkopen an de [[pervincie]] [[Oaveriessel|Aoveriessel]]. Nao een paorpaar jaor slaagden hi'j d'r toch weer in 't prejekproject in haanden te kriegen. Zachiesan naamptnaamp 't kenaolkenaal in lengte toe, mar de geldperblemen waren in [[1845]] zo slim det 't prejekproject opni'j aovereneumenoavereneumen wördden deur de pervincie.
[[Image:Turfschip.jpg|thumb|left|270px|De leste turf die oaver de Dedemsvaort vervoerd wördden, kwaamp uut Barger-Compas (ofebeeld is maotorschipmotorschip ''Stien'' uut Den Hulst)]]
In [[1854]] wördden de Vechte bi'j [[Ane]] beriekt, waordeur de Dedemsvaort een körtere vaorverbinding vörmden dan dizzede revierVechte tussen Grambarge en Asselt. 't KenaolKenaal had acht [[sluus|sluzen]] en meerdere zi'jtakken. De zi'jtakjtakke de Lutterheufdwiek takten in [[Lutten]] of en leup op [[Koevern]] an. Rond de sluzen en broggen ontstunden dörpen en [[buurtschop]]pen, zoas [[Den Hulst]] (diel van 't tegenswoordige [[Ni'jlusen]]). An de westkaante van 't dörp De Vaort splitsten 't kenaolkenaal hum in een noordelekenoordelijke taktakke, ''Lange Wiek'', en een zudelekezudelijke, de ''Heufdvaort''. An de oostkaante van 't dörp kwamen dizze takken weer bi'j menare.
Langes de vaort kwaamp d'r aordig wat verkeer. Zo volgden de tramweg van de [[Dedemsvaartsche Stoomtramweg-Maatschappij]] 't kenaolkenaal tussen de [[Lichtmis (AoveriesselOaveriessel)|Lichtmis]] en Lutten.
Nao de [[TweideTwiede Wereldoorlog]] verleur 't kenaolkenaal zien betekenis veur de scheepvaort. In de jaoren zestig bint grote dielen edempt en wördden daor wegen anelegd. Zo löp de N377 diels op 't trejektraject van de vaorweg. Tussen Asselt en [[Ni'jlusen]] en bi'j De Vaort en Lutten bint dielen van de vroggere vaort open elaoten.
==Literetuur==
| 