Verskil tüsken versys van "Urkers"
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
ofbeelding: taolgebied van 't Urkers + Tollebeek |
stuk derbie edaon |
||
Regel 1:
[[Ofbeelding:Urkers.png|thumb|250px|'t Taolgebied van 't Urkers]]
't '''Urkers''' is
==Kinmarken==
Regel 20:
Wannaar d'r vreemden bij binnen wort soms over-eskakeld nor 't Nederlands. As de vreemden bekint binnen mit 't Urkers blift 't dan gewoen de voertaol. Vereusde Urkers bleven 't dialect nog lange onger eenkanger gebrukken. Sinds de [[Tweede Wereldoorlog|Twiede Warreldoorlog]] wort d'r vrij riegelmaotig in eskrieven. D'r binnen ongermaar [[Biebel]]fragminten in 't Urkers vertaold. Ongerangere 't boek van de Psalmen, Job, Jona in is d'r een gezangbundel mit psalmen in liederen in 't Urkers verskienen. De zangbundel wort gebrukt in de jaorlijkse vespdienst in 't Karkien an de Zie, waor 't Urkers in de dienst dan de ienige voertaol is in woord in gebed. In de reguliere kark wort soms een stukkien in 't Urkers eut de Biebel eliezen of een lied in 't Urkers vuur-eliezen. Maar varder wort 't Urkers in 't orthodoxe durp niet in de kark gebrukt. Inkelen zien 't as te 'gewoen' of 'te plat' om 't te gebrukken in de aredienst. Angeren venen 't te direct. Maar de vesperdienst in 't Urkers zit altoos stampvol.
==Geskiedenis==
De Urkers gelikkenis van de verleuren zuun eut [[1870]], die in 't Urkers worde 'over-ezet' duur de Urker ulp-ongerwezer [[Klaas Koffeman]]. Dinkelijk was dat de eerste eskrieven euting van de Urker taal. In de jaoren [[1874]] in [[1875]] worde er vor 't eerst epublicierd over de taol van Urk. In 1874 skrief [[Johan Winkler]] in 't ''Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon'' over 't Urker dialect. 't Jaor daorop worden in ''De Taal- en Letterbode'' twie op verzoek eskrieven artikelen van de Urker ongerwezer Klaas Koffeman op-eneumen ''Het Urker taaleigen'' in ''De vervoeging in het Urksch''. Winkler et daorop maar ongerzoek edoon nor specifieke Urker woorden zoas: ''poesen'' (zoenen), ''taote'' (vader), ''mooijen'' (meisje), ''mimme'' (moeder), ''buie'' (vriend), in adde de aarder an-eaolde vertaolde gelikkenis vorzien van anteakigen. Winkler, die de tongval van Urk ien van de markwaordigste in biezongerste van Nederlaand neumde, liet em ok eut over de oorsprong in de verwaantskappen van et Urker dialect.
Miede duurdat in een artikel in 't ''Haagsch Maandblad'' van septimber [[1925]] verskien van de aand van H.J. Moerman worde naoder ongerzoek op gank ebrocht in ul mevrouw L. Kaiser vor de Nederlaandse Verieniging vor de Studie van de Fonetiek op 1 decimber [[1928]] in Utrecht een lezing over: ‘La Langue d' Urk’. Mevrouw Kaiser ad ok proeven eneumen mit drie Urker proefpersonen in gebruk emaakt van een apparaat waormie de lingte van de klinkers kon worren vast-elegd. De, ok nou nog, significante lingte van de klinkers, ad de andacht etrokken! Ok bepleitte zie miedewarking om de Urker taol te bestuderen. In [[1931]] worde duur de Dialectencommissie der Koninklijke (Nederlandse) Academie van Wetenschappen besluten om een ongerzoek in te stellen nor de taol van het [[eilaand]] Urk. In onger leiding van [[P.J. Meertens]] in L. Kaiser verblieven in de zoemer van 1931 inkele kandidaoten in de letteren een paor weeken op 't eiland om de taol in et volksleven daor te bestudieren. Ok de bekinde mevrouw [[Jo Daan|J.C. Daan]] kwam nor et eiland in maakte de gegieves vor de samenstelling van een woordenliest pursklaor. J. Benders maakte een woordenliest van visserije in skiepsbouwtarmen. L. Kaiser gaf een fonetiek van 't Urkers, ebasierd op duur registraotie verkriegen gegievens. In 1942 verskien as nr. 9 van de Publicaties van de Stichting voor het Bevolkingsonderzoek in de drooggelegde Zuiderzeepolders, Het Eiland Urk, onger leiding van P.J. Meertens in L. Kaiser. Mit ierin zoo'n 200 bladzijdes over het Urker dialect (inclusief de woordenliest.).
Varder skrieven Tromp de Vries in S. van den Berg maardere maolen over kinmarken van 't Urker dialect in de ''Driemaandelijkse Bladen'', ''Neerlands Volksleven'' in in ''Taal- en Tongval''.
Vor et Urker dialect moet de naam van [[Tromp de Vries]] in 't biezonger eneumd worren. IJ et in de of-eloepen jaoren biezonger vuul vor 't ongerzoek in vastlegging van 't dialect beteaked in 't daorin een boonbrekende vuurtrekkersrol vervuld.
==Ongerzoek==
Regel 27 ⟶ 35:
Recintelijk is, op basis van nije indielingsmethoden, ervor epleit 't Urkers in een aparte familie ''Urkers'' in te dielen, waor dit dialect dan 't ienigste lid van is.<ref>'Measuring dialect pronunciation differences using Levenshtein distance' (chapter 9) duur Heeringa, Wilbert Jan ([http://irs.ub.rug.nl/ppn/258438452])</ref>. Dit zou kunen betekenen dat 't Urkers as aparte taol ezien moet worren, omdat 't Nedersaksisch ok steeds vaker zo ezien wort. De visie van 't Urkers as noch Ollaands, noch Nedersaksisch dut dinken an de indieling die [[L.A. te Winkel]] eran gaf: in zeen ''Geschichte der niederländischen Sprache'' dielde ij 't mit onger angere 't [[West-Veluws]] in bij 't ''Süderseeisch''.
't Urker dialect zal zieker al langer espruken worren dan sinds [[1870]]. Mar de mulijkeid is, dat 't Urkers vor die daotum gien eskrieven [[proza]] of [[poëzie]] kint. Daorom is 't muulijk om wat te zeggen over 't dialect van vor disse periode. Terweal ok daornao lange teed maar mit moendjesmaot wat op skrift worde esteld. Pas nao de [[Tweede Wereldoorlog|Twiede Warreldoorlog]] wort er (al) maar epublicierd in ontstaot er de leste jaoren aost zoiets as een skreeftaol naost de spreektaal. Zoas al aarder ezegd, was er bij de gelikkenis over de verleuren zuun vor de eerste keer sprake van een prozastuk in 't Urker dialect.
==[[Onzevaor|Oenzevader]]==
| |||