Verskil tüsken versys van "Westerkertiers"

!colspan="2" bgcolor="lightgrey"|<big>WesterkertaaiersWesterkertiers</big>

|AndereAnnere noamen

|Westerkertaaiers, WesterkwartaarsWesterkertiers, Westgrunnegs; Kölmerlands

|NederlaandseNederlandse noam

|[[Nederlaand|Nederland]]

|t OmmelaandOmmeland [[WesterkertaaierWesterkertier]]; t Oostelieke paart van dee gemiente [[KölmerlaandKölmerland]]

*[[MiddaglaandsMiddaglands]]

******'''WesterkertaaiersWesterkertiers'''

[[Ofbeelding:Westerkwartaars.gif|250px|right|thumb|Lokoatsie van t WesterkertaaiersWesterkertiers ien NederlaandNederland]]

t '''Westerkertiers''', inkeldsoms ookok wel '''Westgrunnegs''' nuumd, is n [[Leegsaksisch]] dialekt dat proat wordt ien t zonoamde [[Westerkertaaier|Westerkertier]], t zuudwesteliekezuudwestelike paartdiel van dee provìnzieprevinsie [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]], en ien t oosten van dee [[FraislaandFrieslaand|Friese]] gemiente [[KölmerlaandKölmerland]].

t Westerkertiers wordt noudoags nog proat deur om en bie 23.000 mìnskenminsken. Doarvan wonen sikkom 22.000 ien [[Grunnen (provìnzie)|Grunnen]] en sikkom 800 ien [[KölmerlaandKölmerland]]. n Groot paartpart van dee sprekers binnenbennen de wat oalernoldere minsken, woardeur t sprekersaantel ôf nemtofnemt.

Op koarten woarop dee dialekten van [[Nederlaand|Nederland]] vermeld worden, wordt ien n groot paartpart t WesterkertaaierseWesterkertierse toalgebied omschreven as "[[KölmerlaandsKölmerlands]]", dat n [[Leegsaksisch]] dialekt wezen zol. t KölmerlaandsKölmerlands bestietbestijt toalkundeg niet onder dijdie definitsie, moar wordt tegenswoordeg aanduud as t Westerkertiers dat sproken wordt ien [[KölmerlaandKölmerland]]. Onterecht, denomdat t Westerkertiers ien KölmerlaandKölmerland gien andereannere eigenskoppeneigenschoppen verteunt as dat ien t aangrinzende Grunnen sproken wordt. Meugelk komt dit misverstaand veur oetuut n verwarrengverwarring van t WesterkwartaaiersWesterkertiers mitmet t [[Pompsters]] van [[De Pomp]].

== t WesterkertaaierseWesterkertierse toalgebied ==

t Westerkertierse toalgebied wordt begrinsd deur dee [[Drenthe|DrìntseDrentse]] provìnziegrensprevinsiegrins ien t zuudoosten, de [[Grunnen (stad)|Stad]] ien t oosten en t [[Rietdaip|ReitdiepRietdiep]] ien t noordoosten. Ien dijdie gebieden bestietbestijt n vlooiende overgong van t Westerkertiers noar dee [[Grunnegs]]e dialekten, [[Noordvelds]] en [[Stadjeders]]; de overgang noar t [[Hoogelaandsters|Hoogelandsters]], dat aan dee aandereannere kaant van t [[Rietdaip|ReitdiepRietdiep]] proat wordt, is van oldsheer minder vlooiend.

Ien t westen indegteindegt t WesterkertaaierseWesterkertierse gebied abrupt deurdat t [[Freesk|Friese]] toalgebied begunt. t Westerkertierse gebied ien dee provìnzieprevinsie [[Frieslaand|Friesland]] gietgijt bie t Friese loug [[Gerkesklooster|Garksklooster]] de grins over en lopt as n lieke lien noar [[Kölm]], moar gietgijt juust der veur noar [[De Pomp|Kölmerpomp]] en dendan ruchtengruchting t [[Laauwersmeer|Lauwersmeer]]. De lougen vörmen de volgende lien: [[Muntjeziel]], [[Warfstermeul]] en [[Boerem]]. Ien t loug [[De Pomp]] wordt t [[Pompsters]] proat dat n overgongsdialekt tuzzentussen t [[Fries]] en t Westerkertiers is. Deur dee abrupte ôfbrekengofbrekeng van t Westerkertiers noar t Fries wordt der vanuut goan dat t Pompsterse toalgebied vrogger veul groter was as dat t nou is.

t WesterkertaaiersWesterkertiers het 4 dialekten dijdie van noordwest noar zuudoost binnenbennen:

== Reloasies mitmet andereannere dialekten en toalen ==

=== Reloasies mitmet de andereannere Grunnegse dialekten ===

t Westerkertiers wordt miestalmeesttieds as de minst-Grunnegse vörm van t [[Grunnegs]] beschaauwdbeschouwd (op t [[Noordvelds]] noa, dat toalkundeg zuunzien zowel tot t Grunnegs as tot t [[DrìntsDrèents|Drents]] heurt). TwijklankenTwieklanken dijdie as typisch [[Grunnegs]] zien worden ("ai" en "ou"), kommen ien t Westerkertiers binoa niet veur. Woar veul Grunnegse dialekten de -ai bruken, het t Westerkwartaars maisttiedmeesttied de ee of ie.

=== De ienvloed van t NederlaandsNederlands ===

Noast t [[Stadjeders|Grunnegs]], dat ien dee [[Grunnen (stad)|Stad]] proat wordt, stoat t Westerkertiers ien vergeliekeng mitmet de andereannere [[Grunnegs]]e dialekten t miestmeest onder druk van t [[Nederlaands|Nederlands]]. n Groot paartpart van t toaleigense is doardeur al verloorn gongen. Veulal gebruukt man vörms oet t NederlaandsNederlands en ver-grunnegsen t dendan. Dit nuimtnuumt manmen t Regiolektregiolekt. Veurbeelden hiervan binnenbennen:

* t Westerkertierse ''moek'' veur t NederlaandseNederlandse ''maakte'' is tegenswoordeg ''moakte'' worden. (Veur ''moek'' wordt ien andereannere Grunnegse dialekten ookok wel ''meuk'' of ''muik'' bruukt)

* t Algemeen Grunnegse ''stevel'' veur t NederlaandseNederlandse ''laars'' wordt tegenswoordeg voak vervongen deur ''leers''.

Wieder is ien t Westerkertiers van alle [[Grunnegs]]e dialekten nog de grootste ienvloed van t [[FraisFries]] weer te vienden. n Veurbeeld is de betaikenisbetekenis van t woord "''nuver''", dat ien andereannere Grunnegse dialekten ookok veurkomt en dan "schier" betekent. Ien t [[Westerkertaaier|WesterkwartierWesterkertier]] kinken t ookok "vrumd" betekenen, zo as ien t [[FraisFries]]. OokOk gietgijt de uutsproak laangzoam noar t Fries toutoe. Zo wordt de "l" veural op zien Fries uutsproken en kommen der bie bepoalde woorden n luchte "j" ien dee uutsproak, bieveurbeeld ReitdRietd<small>j</small>iep.